به گزارش خبرگزاری حوزه، رییس مجمع جهانی تقریب مذاهب در این نشست علمی با ارائه تعاریفی از کارآمدی احکام، عقلایی بودن احکام شرعی را از جمله شاخصه‌های کارآمدی احکام دانست و گفت: حکمی کارآمد است که مورد قبول و پسند عرف عقلا باشد.
آیت‌الله محسن اراکی تاکید کرد: البته منظور از عرف عقلا، عرف است که هیچ عاملی جز عقلائیت در آن دخیل نباشد و سازنده این عرف تنها عقلانیت بشر باشد و صرفا این‌که حکمی مورد پسند عقلایی یک جامعه و یا یک زمان و یا یک مکان خاص باشد کارآمد نخواهد بود.
وی مفید بودن را از دیگر شاخصه‌های کارآمدی احکام شرعی دانست و گفت: احکام شرعی باید دارای فایده باشد یعنی این‌که تابع مصلحت و مفسده باشد اگر حکم یک حاکم، اثباتی و ایجابی است باید دارای مصلحت ملزمه بوده و همچنین اگر حکم سلبی و تحریمی است باید تابع یک مفسده الزامی باشد.
رییس مجمع جهانی تقریب مذاهب خاطرنشان ساخت: شیعه معتقد است که همه احکام شرعیه تابع مصلحت و مفسده است و این راه در همه احکام شرعیه به عنوان یک اصل مفروض قبول دارند.
وی مقدوریت را از دیگر معانی و شاخصه‌های کارآمدی عنوان کرد و گفت: کارآمدی به معنای مقدوریت یعنی؛ فعلی که حکم شرعیه به آن تعلق می‌گیرد در حوزه قدرت بشر باشد وگرنه عملی نبوده و پیاده کردن آن امکان‌پذیر نیست.
آیت‌الله اراکی در بخش دیگری از سخنانش کارآمدی را به معنای مبتلا بودن احکام دانست و تاکید کرد: مبتلا به بودن حکم به این معناست که در محدوده ابتلای مکلفین باشد و شرایط جریان حکم در عالم واقع صورت بگیرد بنابراین مسایل و احکامی که مورد ابتلای بشر نیست کارآمد نبوده و مثمر ثمر نخواهد بود.
وی در ادامه اظهار داشت: با توجه به تعابیر و معانی چهارگانه‌ای که در تعریف کارآمدی احکام شرعی عنوان شد لازم است ببینیم این کار آمدی چه دخلی در استنباط احکام شرعی دارد یکی این است که در عالم ثبوت این دخالت صورت می‌گیرد و خود حکم شرعی را در عالم جعل و وضع تضییق و یا توسعه می دهد.
وی در بیان نوع دیگر دخالت کارآمدی در استنباط حکم شرعی گفت: نوع دیگر این است که کارآمدی در عالم اثبات، تاثیر دارد و در تضییق و یا توسعه دلالت دلیل حکم تاثیر دارد.
این محقق حوزوی افزود: کارآمدی احکام به معنای عقلایی بودن در عالم اثبات دخالت دارد و کارآمدی به معنای مقدوریت و مبتلا بودن در عالم ثبوت، موثر است و مفید بودن احکام به این معنی که تابع مصلحت و مفسده باشد هم در ثبوت و هم در اثبات احکام دخالت دارد.
