خبرگزاری حوزه/ امروز اول خرداد ماه مصادف است با روز بهره وری و بهینه سازی مصرف.
هنوز یادمان هست که طی یک دهه گذشته مقام معظم رهبری نامگذاری سالها را بر مبنای رعایت همین عنصر مهم و شاخصه جدی و خطیر و حساس توسعه کمی و کیفی کشور بنا نهادند.
سال جهاد اقتصادی، سال حمایت از کار و سرمایه ایرانی، سال اصلاح الگوی مصرف، سال انضباط اقتصادی و... .
با دقت و تأملی درخور در این نامگذاری ها متوجه ربط و نسب میان این عناوین و نامگذاری ها با موقعیت و فضای کشور به جهت مسائل مربوط به بهره وری و بهینه سازی می شویم که به طور مستقیم و غیرمستقیم با این موضوع ارتباط پیدا می کند.
شاید سخنی به گزافه نباشد اینکه بهره وری و درست مصرف کردن از مهم ترین و اصلی ترین نیازهای کشور در حوزه سبک زندگی و از موضوعات اساسی و پایه ای در نوع شیوه رفتار فردی و اجتماعی مردمان سرزمین ماست که هست.
چه خوش گفت شاعر خوش قریحه و خوش فهم که
نباشد چو تدبير و عقل معاش
به جايى نخواهد رسيدن تلاش
توانگر نخواهى شدن هيچ گه
به عزّ و قناعت نيابى چو ره
فی الواقع باید گفت بهره وری و مصرف بهینه، شاخصه ها و نشانه های فکری و رفتاری متنوعی را دربرمی گیرد.
از صرفه جویی و مقتصدانه رفتار کردن تا قناعت و دوری از رفاه زدگی و تجمل و از ساده زیستی و فهم و رعایت درست اصل «کوچک زیباست» تا تمام نکات و آموزه های ارزشمندی که در منابع دینی و قرآن و سنت بزرگان آئینی ما هست.
اما پیش از آنکه نگاهی فشرده و گذرا بر این شاخصه ها و آموزه های دینی داشته باشیم بد نیست اشارتی به چند آمار واقعی و در عین حال تکان دهنده در مورد کشورمان بیاندازیم:
«ميانگين مصرف سرانه آب در جهان در بخشهاى صنعت، كشاورزى و شهرى و روستايى، حدود 580متر مكعب براى هر نفر در سال است ولى اين رقم در ايران كه كشورى كم آب است، حدود 1300متر مكعب است؟!»
«عمر متوسط اسكناس در ايران حدود سه سال است؛ در حالى كه اين رقم در كشورهاى پيشرفته، هفت تا هشت سال است؟»
و نمونه های متنوع و متعدد دیگر از این دست در حوزه های مختلف زندگی امروز مردم ایران و جهان و نتیجه تأمل برانگیز و معناداری که از مقایسه این شاخص های آماری به دست می آید.
این وضعیت آماری و علاوه بر آن همه مشاهدات و درک و دریسافتهای عینی ما در طول زندگی شخصی مان در عرصه اجتماع گویای این نکته است که زندگی ما اساسا بر مبنای اصول بهره وری و مصرف بهینه بنا نشده است و نتایج نسبتا وخیم آن را در طول سالهای دور و نزدیک در بخش های مختلف اقتصادی و فرهنگی و حتی رهیافتهای دینی و تبعات آن شاهد بوده ایم و از نزدیک لمس کرده ایم.
شاید یکی از مهم ترین تجربه ها و محسوسات این عرصه را بتوان در دو مثال آشنا و معروف میزان مطالعه و در طول شبانه روز و نیز میزان کار مفید در ادارات دولتی یافت.
حتما شما نیز شاهد بوده اید کسانی را که گاه دهها دقیقه و ساعتها در تاکسی، مترو و اتوبوس بی آنکه کتاب و مجله ای مطالعه کنند وقت را به بطالت می گذرانند و یا نوع کار و میزان مفید بودن حضور افراد در نهادها و ادارت و سایر مراکز که خود حدیث مفصلی دارد ولی در عین حال حقیقتی کاملا واضح و ملموس برای همه ماست که در این جامعه زندگی می کنیم.
حالا از این واقعیات زندگی امروز اجتماعی مان پلی بزنیم به چند خاطره درس آموز تاریخی و کلامهایی گهربار در همین منظومه و موضع مورد بحث؛
«حضرت رسول اكرم صلىاللهعليهوآله و سلّم هنگام دفن سعد بن معاذ انصارى، رئيس قبيله اوس، سنگ قبر را به دقت با دست مباركشان محكم ساختند. بعضى از اصحاب گفتند: «سنگ قبر اين اندازه نياز به دقت و محكمكارى ندارد.» رسول خدا صلىاللهعليهوآله فرمود: «مىدانم كه به زودى كهنگى آن را فرا مىگيرد، ولى خدا دوست دارد بنده كه كارى مىكند، كارش را كامل كند».
«امام صادق عليهالسّلام در استفاده از پوشاك دقت داشت. داوود رقى مىگويد: در يكى از سفرها با ايشان به محل ينبع در نزديكى مدينه رسيديم، چون حضرت از خانه خارج شد، كفش ديگرى را به پاى ايشان ديدم. علت را جويا شدم. حضرت فرمود: «اين كفش را براى اين سفر برگزيدهام؛ زيرا در برابر گل و باران بيشتر دوام دارد».
«امام(ره) وقتى وضو مىگرفتند، نمىگذاشتند شير آب باز باشد تا وضويشان تمام شود. شير آب را باز مىكردند، به اندازه يك مشت آب بر مىداشتند و شير را مىبستند. بعد دوباره اگر نياز داشتند، شير آب را باز مىكردند».
امام على عليهالسلام مىفرمايد: «ارزش هر كس به اندازه همت اوست.»
قرآن كريم می فرماید: «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلاَّ مَا سَعَى؛ و اينكه براى انسان بهرهاى جز سعى و كوشش او نيست». نجم: 39»
و نیز می فرماید: «شب را مايه پوشش و استراحت شما و روز را مايه كسب و معاش شما قرار دادهايم.» نبا: 10 و 11»
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «اگر تنبل باشى، از اداى حق باز مانى.»
امام على عليهالسلام مىفرمايد: «آفت كار، تنآسايى است»
و بالاخره قرآن کریم که می فرماید «اَفَحَسِبتُم اَنَّما خَلَقناكُم عَبَثا».
و بیان مانای امیرالمومنین که فرمودند: «اُوصِيكُم بِتَقوَى اللّه وَ نَظمِ اَمرِكُم» و براستی اگر تنها همین فرموده حضرت را نصب العین خویش می ساختیم چه زندگی آراسته و پیراسته ای در سایه توجه و تنبه نسبت به زندگی بهینه چه در عرصه معنوی و چه در جهت مادی و معیشتی و با بهترین بهره وری های فرهنگی و اقتصادی و ایمانی داشتیم!
آری؛ بهره وری و درست مصرف کردن از مهم ترین و اصلی ترین نیازهای کشور در حوزه سبک زندگی و از موضوعات اساسی و پایه ای در نوع شیوه رفتار فردی و اجتماعی مردمان سرزمین ماست و شاهراهی برای پیشرفت و تمدن سازی.
