خبرگزاری حوزه/ امروز 14ماه مبارک رمضان برابر است با سالروز شهادت مختار بن ابی‌عبید ثقفی، رهبر قیام خونخواهی اباعبدالله الحسین(ع) در سال 67 هجری قمری.

 زندگی مختار ثقفی یادآور عبرت ها و نمایانگر شور و شیدایی یکی از رادمردان عرصه ایمان و جهاد پس از دوران رخوت و غفلتی است که او را در میان گرفت، از یاری یاران خدا و امداد حق و عدالت مسلم بازداشت.

این رخداد گرچه در زندگی مختار و حتی در تاریخ شیعه، نقشی موثر و بی بدیل ایفا نمود و وقایع مهم اما و تلخی را رقم زد که مظلومیت و شهادت امام مجتبی(ع) بر تارک آن خودنمایی می کند با این حال توانست در مختار لرزه‌ای ایمانی و انقلابی درونی ایجاد نموده و او برای رقم زدن یکی از مهم‌ترین فرازهای تاریخ شیعه آماده نماید که همانا خونخواهی از قاتلان حضرت اباعبدالله(ع)، یاران، اصحاب و فرزندانش در قیام عاشورا بود.

مختار را تاریخ با خونخواهی امام حسین(ع) و ستاندن انتقام اهل بیت(ع) از ظالمان و سفاکان بی حمیت روز عاشورا در صحرای خونرنگ کربلا می شناسند، چه موهبت و افتخاری بیش از این برای مردی که پس از آن دوره رخوت و غفلت در تب و تاب یک رستاخیز دورنی و انقلاب بیرونی می سوخت و بی تاب بود.

مرور تاریخ زندگی مختار بازبینی و مطالعه فراز و فرودهای دوران زمان او و تأملی در آنچه برای وی رخ داد، می‌تواند برای هر مخاطبی درس آموز و عبرت انگیز باشد.

از سال‌های رنج مبارزه سخت و سکوت آلود، تا روزهای حکومت در کوفه و از روزهای نبرد با دشمنان و منافقان، تا لحظات شیرین ستاندن انتقام شیهدان کربلا از قاتلان کافر بی حمیتشان.

فرازهایی از تاریخ زندگانی مختار در مقاطع مختلف و دوران‌های گوناگون را از منابع معتبر تاریخی برای جلب نظر شما خوانندگان عزیز گردآورده ایم که با مرور

آن می توان شمایی کلی از آنچه بر مختار رفته است به دست آورد.

چهارمین قیام پس از روز واقعه

مختار بن ابی‌عبید ثقفی را می توان رهبر چهارمین قیام بعد از حادثه عاشورا دانست.

پنج سال بعد از آن حادثه، او در کوفه به خونخواهی برخاست و بسیاری از عاملان حادثه را کشت و مدت  ۱۸ ماه بر کوفه حکومت کرد.

در این مدت، جنگ‌های زیادی کرد و در اولین جنگ خود عبیدالله بن زیاد را نیز کشت. پس از آن نیز مناطق زیادی را به زیر سلطه عراق آورد.

او در زمره کسانی بود که از کوفه به حسین بن علی نامه نوشت. خانه مختار محل ورود مسلم بن عقیل بود. پس از آن که مسلم وارد کوفه شد، مستقیما به خانه مختار رفت، مختار او را گرامی داشت، رسما از او پشتیبانی کرد و با او بیعت کرد. با ورود عبیدالله بن زیاد به کوفه، مسلم صلاح دید به خانه هانی بن عروه نقل مکان کند. مختار نیز به منطقه خطرنیّه و اطراف کوفه برای جمع‌آوری افراد و گرفتن بیعت برای مسلم حرکت کرد. امّا با دگرگونی اوضاع کوفه و تسلیم مردم در مقابل ابن زیاد، دوباره به کوفه بازگشت.

هجرت به مکه و بیعت با ابن زبیر

در طی قیام عبدالله بن زبیر و توابین، او بلافاصله به مکه رفت و با عبدالله بن زبیر حاکم مکه که در ستیز با امویان بود بیعت کرد؛ به شرط آنکه ابن زبیر در هر کاری با او مشورت کند و بعد از پیروزی، حکومت عراق عرب را به او بسپارد. در سال شصت و سه هجری سپاهیان یزید به فرماندهی حصین بن نمیر، مکه را محاصره کردند. مختار نیز در کنار دیگر مسلمانان به شدت از حرم دفاع کرد و شجاعتی کم نظیر از خود نشان داد. تا این که به علت مرگ یزید محاصره پایان یافت و سپاه شام بازگشتند، خلافت عبدالله پسر زبیر نیز تثبیت شد. مختار بعد از مرگ یزید؛ ۵ ماه در کنار ابن زبیر بود، اما خبری از حکومت عراق عرب نشد. در نتیجه راه خود را از پسر زبیر جدا کرد و مکه را به سوی زادگاه خویش طائف ترک کرد و یکسال را آنجا ماند.

هنگامه قیام و حکومت داری

مختار خود را نماینده محمد حنفیه در کوفه معرفی کرد. و مردم را به قیام دعوت کرد. علی بن حسین(ع) به محمد حنفیه گفت: «یا عم لو ان عبدا زنجیا تعصب لنا اهل البیت لوجب علی الناس موازرته و قد ولیتک هذا الامر فاصنع ماشئت؛ عموجان! اگر برده سیاهی به حمایت از ما برخاست، بر مردم واجب است که او را کمک کنند و من مسئولیت این امر «ورود در قیام مختار را» به تو واگذار کردم، هر گونه که خواستی عمل کن»

آنک پس از قیام...

در روایتی آمده‌است: هیچ زن هاشمیه‌ای بعد از کشته شدن حسین(ع) موهایش را شانه و خضاب نکرد تا زمانی که مختار سر ابن زیاد را برای فرزندش فرستاد.

چون امام(ع) سر عبیدالله را دید، گفت دوزخ جای او باد! گفته‌اند علی بن حسین(ع) را پس از کشته شدن پدرش جز آن روز خندان ندیدند. و ابن عبدربه نوشته‌است: «سر عبیدالله را هنگامی نزد علی بن حسین(ع) آوردند که نیم‌روز بود. چون سر را دید گفت: سبحان‌الله و... سر به سجده نهاد و فرمود: «حمد و سپاس خداوندی را که انتقام ما را از دشمن گرفت؛ خداوند پاداش نیک به مختار عنایت فرماید.»

یادکردی پس از شهادت

 محمد بن علی امام باقر(علیه السلام) فرمود: «به مختار ناسزا نگویید چون او قاتلین ما را به سزای عمل ننگین آن‌ها نشاند و زن‌های بی‌شوهر ما را شوهر داد و در شرایط تنگدستی، مختار ما را کمک کرد.»

اینک شهادت مردی از تبار عشاق

مختار توسط مصعب بن زبیر، به شهادت رسید و پیکر او در دیوار قصر الاماره نزدیک مسجد کوفه مدفون شد.

آری؛ زندگی مختار ثقفی یادآور عبرت ها و نمایانگر شور و شیدایی یکی از رادمردان عرصه ایمان و جهاد، پس از دوران رخوت و غفلتی است که او را در میان گرفت و از یاری یاران خدا و امداد حق و عدالت مسلم بازداشت.

گرچه تاریخ به مدد اراده آهنین این مجاهد راه حق و شیدایی اهل بیت(ع) نام و یاد مختار را با خونخواهی حسین و ستاندن انتقام اهل بیت(ع) از ظالمان و سفاکان بی حمیت روز عاشورا در صحرای خونرنگ کربلا می شناسد و چه موهبت و افتخار و بزرگی بیش از این برای مردی که پس از آن دوره رخوت و غفلت در تب و تاب یک رستاخیز درونی و انقلاب بیرونی می سوخت و بی تاب بود.

درود خدا بر او و یاد و نامش تا همیشه زنده و جاوید و راه سبز و سرخش پر رهرو!

•         در این متن از این منابع استفاده شده و بدانها رجوع گردیده.

دو قرن سکوت. عبدالحسین زرین کوب

روضة الصفا

الارشاد

تاریخ طبری

کامل ابن اثیر