این عالم برجسته و علامه بزرگوار شیعی که در طول سال‌های عمر پربرکتش خدمات ارزشمند و جاودانه ای را نسبت به مکتب اسلام و طلاب علوم دینی به انجام رسانده است و پایه گذار تلاش‌های ارزشمند و بنای رفیعی از مجاهدتهای عظیم و عزیز در حوزه معارف دینی می‌باشد، با صبوری و ممارست فراوان و نیز با اخلاص و ایمانی کم‌نظیر، نام خویش را بر تارک آستان مبارک علم و معنویت ماندگار ساخت.
از پرورش شاگردانی بسیار در عرصه مکتب اهل بیت(ع)، تا تالیف و تصنیف کتابهای فراوان که همگی از ذخایر عالم علم و معرفت هستند و جرعه نوشان جرگه کسب فیض را سیراب و رهپویان جاده فضل و صفا را در شب دیجور دنیا پرتوافشانی می کنند.
مرور تاریخ زندگی این عالم ربانی و آیت روحانی تا همیشه می تواند درس آموز اهل معنا و عاشقان نور و اعتلا باشد.
این مرد مردستان علم و معرفت در منطقه جنوب شرقی نجف اشرف، در محله براق، در پنجم شعبان سال ۱۳۲۲ هجری پا به عرصه گیتی نهاد.
پدر بزرگوارش چند ماه پیش از تولد او از دنیای فانی رخت بربسته بود و مادر بزرگوارش (دختر علامه شیخ عبدالحسین طریحی) او را در آغوش مهر، محبت و بزرگواری خویش تربیت نمود و پرورش داد.
البته شیخ عبدالنبی و شیخ محمدحسن، برادران بزرگتر این عالم ربانی، سرپرستی او را در کنار مادر عهده‌دار بودند.
«آل مظفر» خاندان محمدرضا، معروف و مشهور به علم، فضیلت و بزرگی بودند و او در چنین خاندانی رشد و نمو یافت.
خاندان آل مظفر، در طول قرن‌ها در منطقه عراق و خاصه نجف اشرف، جزء خانواده های شناخته شده در مراتب کمال فضل و کرامت و محبوبیت بودند و پرورش محمدرضای جوان در چنین خانواده ای توانست مهیاکننده زمینه های رشد و نمو معنوی، معرفتی و علمی او را به خوبی فراهم آورد.
او در سیزده سالگی راهی مکتب علوم دینی شد و به آموختن مبانی و اصول ادبیات عرب پرداخت و در این مقطع از استاد شیخ محمد طه حویزی کسب فیض نمود.
سپس دوره سطح فقه و اصول را سپری و بعد دروس عالی این دو علم را به همراه حکمت، فلسفه و عرفان طی کرد.
از جمله اساتید ایشان می توان به
۱. شیخ محمد حسن مظفر
۲. میرزا محمد حسین نایینی
۳. شیخ آقا ضیاء الدین عراقی
۴. میرزا عبدالهادی شیرازی
۵. سید علی قاضی طباطباییی
۶. شیخ محمد حسین اصفهانی
اشاره نمود که در این میان، شیخ محمد حسین اصفهانی، نقش پررنگی در پرورش علمی این مرد ربانی داشته که از جمله مهم ترین اساتید وی نیز به شمار می آمده است. روش اصولی، فقهی و فلسفی علامه مظفر بیشتر متأثر از دیدگاههای ایشان است.
پس از سال‌ها تحصیل، تهذیب و ممارست علمی، علامه مظفر به مقام رفیع اجتهاد نائل آمد و حضرات آیات شیخ محمد حسین اصفهانی، شیخ محمد حسن مظفر و سید عبدالهادی شیرازی گواهان این مقام عالی علمی او گشتند.
کسب علومی نظیر حساب، هندسه، جبر، هیئت و عروض و... در کنار معارف دینی و علوم حوزوی، از دیگر امتیازات علامه مظفر بود.
تدریس کتاب مکاسب (در فقه) رسائل (در اصول) و نیز تدریس دوره خارج فقه و اصول و فلسفه اسلامی نظیر کتاب اسفار اثر ملاصدرا از جمله فعالیتهای علمی علامه مظفر بود.
یکی از دغدغه های همیشگی او اصلاح نظام درسی حوزه و درانداختن طرحی نو در شیوه آموزش و پرورش طلاب بود که سال‌هایی از زندگی این عالم شریف و ذهن و زبان او را در طول حیات طیبه اش به خود مشغول داشت و همیشه ذکر و فکرش بود.
علامه مظفر در سال ۱۳۴۹ هجری، زمانیکه دشمنان دین با هجمه ای سنگین به معارف اهل‌بیت(ع) هجوم اورده و تهاجمی فرهنگی را دامن زدند، به همراه شیخ محمد جواد حجامی، شیخ محمد حسین مظفر،سید علی بحرالعلوم، شیخ علی ثامر و تعدادی دیگر با تأسیس جمعیتی برای نشر معارف دینی و برپایی نشست های فکری و ترویج مبانی اندیشه اسلامی با همراهی علامه شیخ محمد جواد بلاغی در تألیف و تفسیر «آلاء الرحمن» گام موثری در این زمینه برداشتند.
فعالیتهای اصلاحی علامه مظفردر تاریخ حوزه علمیه نجف اشرف کم نظیر است و در قالب‌ها، ساختار و بخش های مختلف سیستمی و محتوایی دنبال شده و به نتایج پرباری هم منتهی گشت که به نوعی می توان گفت، احیای ارزشهای علمی و بازپردازش عمیق و به روز و معاصر مفاهیم دینی را در پی داشت.
از جمله این برنامه ها می توان به تشکیل جمعیت منتدی النشر مدرسه عالی علوم دینی «دانشکده اجتهاد» و سایر مدارس با نام منتدی اشاره نمود.
این نهاد ـ که در سال ۱۳۵۳ هجری مجوز تأسیس را دریافت کرد ـ راهی برای تحقق اهداف اصلاحی علامه مظفر در نشر فرهنگ دینی و ایجاد وفاق و وحدت اسلامی در بین اقشار مختلف مردم و نیز احیا و بارور نمودن ارزشهای اخلاقی میان آحاد مردم در جامعه بود.
تشکیل دانشکده منتدی هم که علامه مظفر در سال ۱۳۵۵ ق. به دنبال تحقق اهداف جمعیت منتدی النشر، یک مدرسه عالی علوم دینی و به عبارتی «دانشکده اجتهاد» را تأسیس کرد، در دوره اول چهار ماده درسی هم چون فقه استدلالی، تفسیر، علم اصول و فلسفه به دانش پژوهان ارائه میشد.
و همچنین تأسیس مدارس منتدی که در این مدارس، در طول چند دهه، مقاطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه (ثانویه) و پیش دانشگاهی (اعدادیه) دایر بود و در مجموع دروس جدید با گرایش ترویج فرهنگ دینی آموزش داده میشد.
تاسیس دانشکده فقه از دیگر برنامه‌های وی بود، مواد درسی این دانشکده عبارت بودند از: فقه امامیه، فقه تطبیقی، اصول فقه، تفسیر و اصول و مبانی تفسیر، حدیث و اصول حدیث (درایه)، علوم بیتی و روان شناسی، ادبیات و تاریخ ادبیات، جامعه شناسی، تاریخ اسلام، فلسفه اسلامی، فلسفه جدید، منطق، تاریخ جدید، اصول تدریس، نحو، صرف و یک زبان بیگانه.
تدوین کتابهای درسی هم از برنامه‌های دیگر علامه مظفر بود برخی از این کتاب‌ها عبارتند از کتابهای «المنطق»، «اصول الفقه» و «عقاید الامامیه» که هم اکنون دو کتاب نخست از متون درسی حوزه‌های علمیه است.
البته بحث مهم اصلاح، معاصر نمودن و بهینه سازی امر تبلیغ از برنامه‌های مهم علامه مظفر بود که به انجام رساندند، به همین منظور در سال ۱۳۶۳ ق. مجموعهای به مدیریت خطیب برجسته عراق «شیخ محمد علی قسام» و با نظارت آیة الله مظفر تشکیل شد و درسهایی چون فقه، علوم عربی، اصول دین و اصول حدیث (علم درایه) در آن تدریس میشد.
از جمله شاگردان ایشان می توان به
شیخ احمد قبیسی
شیخ احمد وائلی
سید جواد شبر
شیخ جواد قسام
سید حسین خرسان
شیخ صالح آل
شیخ راضی
سید عبدالکریم قزوینی
شیخ عبدالهادی فضلی
سید عبدالهادی محسن حکیم
شیخ غلامرضا عرفانیان
دکتر سید محمد بحر العلوم
سید محمد تقی طباطبایی تبریزی
و دیگر اجله فخر و حکمت و معرفت اشاره نمود.
آثار و تألیفات گسترده و ارزشمند ایشان در حوزه معارف دینی و علوم اسلامی و انسانی را می توان به شرخ ذیل برشمرد:
۱. اصول الفقه
۲. عقاید الامامیه
۳. المنطق
۴. احلام الیقظه،
۵. تاریخ الاسلام،
۶. تتمه احلام الیقظه،
۷. حاشیه المکاسب،
۸. حریه الانسان،
۹. دیوان شعر،
۱۰. رساله عملیه فی وضوء المنهج الحدیث
۱۱. الزعیم الموهوب السید ابوالحسن اصفهانی،
۱۲. السقیفه،
۱۳. شرح حال صدر الدین شیرازی
۱۴. شرح حال شیخ محمد حسن نجفی
۱۵. شرح حال شیخ حسین اصفهانی
۱۶. شرح حال مولا محمد مهدی نراقی
۱۷. شیخ الطوسی مؤسس جامعه النجف
۱۸. علی هامش السقیفه
۱۹. فلسفه ابن سینا
۲۰. الفلسفه الاسلامیه
۲۱. فلسفه الامام علی ـ علیه السلام ـ
۲۲. فلسفه الکندی
۲۳. المثل الافلاطونیه عند ابن سینا
۲۴. مجموعه اشعار
۲۵. مجموعهای از رسائل در علم کلام
و نیز «دیوان شعر» ی با حدود پنج هزار بیت .
فعالیتهای علامه مظفر تنها در مباحث علمی و تلاش‌های فکری و تبلیغی خلاصه نمی شد، چون ایشان نسبت به سرنوشت امت اسلام و مسائل سیاسی روز هم حساسیت و دقت فراوان و عکس العملی به موقع و بصیرانه داشت.
فشارهای روز افزون فرانسویان بر مردم الجزایر و نامردمی‌های صهیونیست ها نسبت به مردم فلسطین، حوادث ناگواری بود که آن فقیه فرزانه را به عکس‌العمل و موضع‌گیری وامی داشت به طوری که در برخی از نشریات، یادداشت‌های ارزنده و تأثیرگذار از او در این حوزه ها به یادگار مانده است.
ایشان در جنگ بین مصر و اسرائیل در سال ۱۹۵۶ م. هم تلگرافی خطاب به شیخ الازهر فرستاد و با مردم مصر ابراز همدردی کرد.
علامه مظفر صهیونیسم را خطر بزرگی برای جامعه اسلامی میدانست و اصولاً انحراف سردمداران کشورهای اسلامی از حق و مسامحه ایشان با مستکبرین و استعمارگران غربی را باعث انحطاط مسلمانان و حضور غده سرطانی صهیونیستم می دانست.
علامه مظفر با همکاری گروهی از اندیشمندان مسلمان، برای مقابله با افکار الحادی، «جماعة العلما» را در نجف اشرف بنا نهاد تا این مرکز فکری بر مبنای اندیشه اسلامی منبعث از حوزه علمیه، در مقابل مکاتب مادی و الحادی نظیر کمونیسم و... ایستادگی فکری و فرهنگی نماید.
آیة الله شیخ محمد رضا مظفر سرانجام پس از عمری تلاش و مجاهدت علمی و عملی در راه احیای ارزشهای انسانی و اسلامی و ترویج مکتب فکر و تعقل و معنویت، در شانزدهم ماه مبارک رمضان سال ۱۳۸۳، در سن ۶۲ سالگی دار فانی را وداع گفت و به دیدار یار در ملکوت اعلی شتافت. پیکر مطهرش با حضور مراجع ، علما و مردم تشییع شد و در مقبره خانوادگی واقع در جاده کوفه، در کنار مرقد برادرش شیخ محمد حسن مظفر تدفین گشت.
باری؛ مرور تاریخ زندگی این عالم ربانی و آیت روحانی تا همیشه می تواند درس آموز اهل معنا و عاشقان نور و اعتلا باشد.
یادش گرامی، روحش شاد، نامش درخشان و راهش پر رهرو باد.
