خبرگزاری حوزه/ امروز سالروز رحلت عالمی فرزانه است که در سالهای حیات طیبه اش نمونه ای وارسته از علم و معنویت و مجاهدت فکری در احیای معارف اسلامی و آموزه های مکتب اهل بیت(ع) به شمار می رفت.
علامه بزرگ شیخ ابو الحسن شعرانی، از شخصیتهای برجسته و دانشمندان بنام اسلامی در قرن چهاردهم هجری بود.
میرزا ابوالحسن شعرانی در سال ۱۳۲۰ ق. در تهران و در خانوادهای روحانی، به دنیا آمد و رشد کرد.
معارف و آموزه های مقدماتی قرآن کریم را نزد پدر عالمش، شیخ محمد تهرانی، آموخت و در حقیقت پدرش نخستین معلم او بود سپس وارد مدرسه مروی تهران گشته، به تحصیل پرداخت.
ادبیات عرب، فارسی، منطق، فقه، اصول، فلسفه، ریاض و ... را طی این سالهای نوجوانی و جوانی آموخت.
از معروفترین اساتید او در حوزه علمیه تهران، میتوان از آیة الله حاج میرزا مهدی آشتیانی نام برد. هم چنین میرزا محمود قمی از اساتید برجسته او بود.
حبیب الله ذوالفنون نیز استاد ریاضی میرزا ابو الحسن شعرانی در حوزه تهران بود.
میرزا ابو الحسن شعرانی، در دوره جوانی که حوزه علمیه قم تازه تأسیس شده بود، با سفر به قم و با حضور در محضر اساتیدی مانند آیة الله حاج شیخ عبدالکریم حائری، حاج شیخ عبد النبی نوری به ادامه تحصیل پرداخت.
شعرانی ۲۶ ساله بود که پدر عالم و بزرگوارش را از دست داد. حادثه ای تلخ که گرچه کام این عالم جوان را رنجیده کرد اما بر عزم و اراده آهنینش در یادگیری علم و معرفت خللی وارد ننمود.
شعرانی جوان پس از سالها تحصیل در حوزه تازه تأسیس قم، عازم نجف اشرف و حوزه علمیه برجسته و خطه عالم پرور آن شد و مدتها در آن جا موفق به بهرهگیری از محضر اساتید بزرگ گردید.
در بین اساتید حوزه علمیه نجف، سید ابوتراب خوانساری بیشتر از دیگران، شعرانی را به سوی خود و کشش علمیش جذب نمود.
سید ابوتراب خوانساری در بین علماء شخصیت بر جستهای داشت و علاوه بر فقه و معارف شیعه، با فقه اهل سنت نیز آشنا بود.
شیخ ابوالحسن شعرانی پس از تکمیل تحصیلات علمی و سیر و سلوک عرفانی و عملی، در اوج استبداد رضا خانی، به تهران بازگشت و شروع به تبلیغ و تدریس و تحقیق و ادامه سیر و سلوک کرد.
این عالم بزرگوار و کم نظیر شیعی در این باره می گوید:
«چون عهد شباب به تحصیل علوم و یادگیری اصطلاحات و رسوم بگذشت ... از هر عملی بهره بگرفتم و از خرمنی خوشه برداشتم. گاهی به مطالعه کتب ادب از عجم و عرب، و زمانی به دِراست (تدریس) اشارات (ابن سینا) و اسفارِ (ملاصدرا) و زمانی به تتبع تفاسیر و اخبار، وقتی به تفسیر و تحشیه کتب فقه و اصول و گاهی به تعمق در مسائل ریاضی و معقول تا آن عهد به سر آمد ...
سالیان دراز، شب بیدار و روز تکرار همیشه ملازم دفاتر و کراریس (همراه دفترها و جزوهها) و پیوسته موافق اخلام و قراطیس (همدم قلمها و کاغذها) ناگهان سروش غیب در گوش، این ندا داد که علم برای معرفت است و معرفت بذر عمل و طاعت، و طاعت بیاخلاص نشود و این همه میسر نگردد مگر به توفیق خدا و توسل به اولیا، مشغولی تا چندها.
علم چندان که بیشتر خوانی
چون عمل در تو نیست نادانی
شتاب باید کرد و معاد را زادی فراهم ساخت، زود برخیز که آفتاب برآمد و کاروان رفت، تا به قیمتی باقی است و نیرو تمام از دست نشده، توسلی جوی و خدمتی تقدیم کن.»
علامه شعرانی علاوه بر مهارت بالا و وافی در فقه و اصول و تفسیر و حدیث و فلسفه و ریاضی و عرفان و کلام و ...، با چندین زبان آشنا بود:
فرانسه:
شعرانی به زبان فرانسه، کاملاً تسلط داشت و بسیاری از کتب علوم اسلامی ترجمه شده به زبان فرانسه را خود مطالعه و با متن اصلی تطبیق میکرد و صحت و سقم ترجمه را تعیین مینمود.
ترکی:
زبان ترکی را مثل زبان مادری میدانست.
انگلیسی:
وی به زبان انگلیسی آشنایی داشت.
عبری:
ایشان این زبان را از یک روحانی یهودی فرا گرفته بود.
از جمله شاگردان ایشان می توان به بزرگان و برجستگان زیر اشاره نمود:
۱. آیة الله میرزا هاشم آملی
۲. آیة الله شیخ عبدالله جوادی آملی
۳. آیة الله شیخ حسن حسن زاده آملی
۴. استاد شیخ محمد حسن احمد فقیه یزدی
۵. علی اکبر غفاری
۶. محدث اُرمُوی
از جمله آثار پربرکت و ارزشمند این عالم ربانی که بسیار تأثیرگذار و در طول تاریخ حوزه های علمیه برای طلاب علوم دینی سودمند بوده است می توان اشاره کرد به:
تألیفات قرآنی
۱. حاشیه بر مجمع البیان
۲. تصحیح کامل تفسیر صافی
۳. حواشی و تعلیقات بر تفسیر منهج الصادقین
۴. مقدمه و حواشی و تصحیح کامل تفسیر ابو الفتوح رازی
۵. نثر طوبی، دائره المعارف اصطلاحات قرآن، از الف تا حرف صاد
۶. تجوید قرآن
۷. طبع و چاپ بیش از ۶۰ نسخه قرآن در اندازههای مختلف.
آثار حدیثی
۱. جمع حواشی و تحقیق و تصحیح کتاب وافی اثر مرحوم فیض کاشانی
۲. تعلیقات بر شرح اصول کافی اثر ملا صالح مازندرانی
۳. تعلیقات بر وسائل الشیعه
۴. حاشیه بر ارشاد القلوب دیلمی
۵. ترجمه و شرح دعای عرفه سید الشهداء ـ علیه السلام ـ، ضمیمه کتاب فیض الدموع
۶. ترجمه و شرح مفصل صحیفه کامل سجادیه
۷. تحقیق و تصحیح جامع الرواة
۸. رساله در علم درایه.
فقی و اصولی
۱. المدخل الی عذاب المنهل، در اصول
۲. شرح کفایة الاصول ـ آخوند خراسانی ـ
۳. شرح تبصره علامه حلی
۴. حاشیه کبیره بر قواعد
۵. رساله در شرح شکوک صلاة در عروة الوثقی
۶. فقه فارسی و مختصر برای تدریس در مدارس
۷. مناسک حج با حواشی ۹ نفر از مراجع تقلید.
فلسفی و کلامی
۱. شرح تجرید در علم کلام
۲. حاشیه بر فصل الخطاب محدث نوری
۳. کتاب راه سعادت در اثبات نبوت و رد شبهات یهود و نصارا
۴. ترجمه کتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» با نقدِ لغزشهای نویسنده (جرق جرداق)
۵. تعلیقاتی بر کتاب «محمد پیامبر و سیاستمدار» نوشته مونتگمری وات
۶. اصطلاحات فلسفی
۷. مقدمه و حواشی محققانه بر اسرار الحکم سبزواری
هیئت و نجوم
۱. شرح عمل به زیج (جدولی که از روی آن به حرکات سیارات پی میبرند) مبتنی بر هیئت جدید
۲. تعلیقه و مستدرک تشریح الافلاک با اشاره به هیئت جدید
۳. هیئت فلاماریون، ترجمه از زبان فرانسه
۴. تقاویم (تقویمهای) شبانه روزی.
تاریخ
۱. ترجمه «نفس المهموم» اثر حاج شیخ عباس قمی
۲. مقدمه، تصحیح و تحقیق کشف الغمه
۳. مقدمه و تصحیح منتخب التواریخ
۴. مقدمه کتاب وقایع السنین خاتون آبادی
۵. مقدمه، تصحیح و تعلیقات بر کتاب «روضة الشهداء»
و... و دیگر آثار و تألیفت ارزنده در سایر رشته های علمی و میادین فکری.
سرانجام این عالم روحانی و رادمرد عرصه معرفت و خرد علامه میرزا ابو الحسن شعرانی که در اواخر عمر دچار ضعف و بیماری قلب و ریه شده بود پس از هفتاد و سه سال زندگی سراسر مجاهدت علمی، در شبِ یک شنبه، هفتم شوال ۱۳۹۳ جان به جان آفرین تسلیم نمود و به دیدار یار شتافت.
پیکر پاکش در جوار آستان ملکوتی حضرت عبدالعظیم حسنی، روبروی باغ طوطی، به خاک سپرده شد.
درود و رحمت خدا بر او باد!
یادش گرامی و راهش پر رهرو باد!
