به مناسبت فرا رسیدن نهم ذی الحجه، سالروز شهادت حضرت مسلم بن عقیل سفیر و نماینده ویژه امام حسین(ع) در کوفه، خبرگزاری حوزه گفتگویی را با حجت الاسلام والمسلمین سید حسین مومنی از اساتید حوزه علمیه قم و کارشناس برنامه های معارفی صدا وسیما، در خصوص شخصیت، ولایتمداری و ماموریت‌های حضرت مسلم بن عقیل انجام داده که حاصل آن در پی می آید:
* حضرت مسلم بن عقیل دارای چه ویژگی برجسته‌ای بود.
مسلم بن عقیل، تربیت شده مکتب اهل بیت(ع) و تحت تعلیم وجود مقدس علی بن ابی طالب(ع) بود و این نکته نشان دهنده ظاهر و باطنی علوی وی است.
یکی دیگر از مهم ترین ویژگی های حضرت مسلم، تبعیت از مسیر ولایت است؛ یکی از مصادیق ولایتمداری در ایشان، تسلیم صددرصدی نسبت به تصمیم امام زمان خود و اتخاذ رویکردی خوشبینانه نسبت به ولی خدا بود، به گونه ای که حتی در مقام اتصال با ولی خدا، کمترین شکی را در خود راه نداد.
به این نکته باید توجه داشته باشیم که با وجود همراهی فرزندان مسلم در کوفه، هنگامی که ولی خدا ماموریتی به وی می سپارد، کمترین شک و تردیدی در دلش به وجود نمی آید.
یکی دیگر از مهم ترین ویژگی‌های مسلم بن عقیل را استواری در تصمیم و بیعت واقعی با امام زمان خود باید دانست چرا که در لحظات آخر عمر خود نسبت به وضعیت فرزندان و جان خود نگران نبود و آن چه وی را دچار تشویش کرده بود، حضور کاروان سیدالشهدا همراه با خانواده به سمت کوفه بود که این حرکت با نامه مسلم بن عقیل شکل گرفته بود.
*چرا حضرت مسلم به عنوان نماینده و سفیر امام حسین(ع) برای بیعت از کوفیان انتخاب شد؟
بی شک به کسی که از سوی امام معصوم(ع) مسئولیتی سپرده می شود، پارامترهای مختلفی را باید داشته باشد؛ یکی از مهم ترین ویژگی هایی که موجب اعتماد امام حسین(ع) به مسلم می شد، تربیت یافتگی در مکتب امیرالمونین علی(ع) و تحت اشراف قرار داشتن توسط امام حسن مجبتی(ع) و حضرت سیدالشهدا(ع) بود.
تسلیم صددرصدی مسلم در برابر تصمیم ولی خدا، از دیگر موارد انتصاب به نمایندگی سیدالشهدا(ع) بود؛ اگر در سیره عملی حضرت مسلم بن عقیل نگاهی داشته باشیم، به سادگی در خواهیم یافت، تطمیع ها و تهدیدهایی که در آن دوران فراوان بود و افرادی را که در دستگاه ولی خدا بودند متزلزل می کرد، حتی در دل مسلم نتوانست تزلزل و تردیدی را ایجاد کند.
در تاریخ نقل است هنگامی که به حضرت مسلم می گویند علیه حضرت سیدالشهدا(ع) صحبت کند؛ وی چنین مسئله ای را نمی پذیرد و تا آخر پای مسئولیت و بیعت خود با ولی خدا می ماند.
به این نکته باید توجه داشته باشیم که گاهی افرادی برای تنویر افکار، در دستگاه ولی خدا باید مثل پروانه ای برای شمع فدا شوند که روشنی وجود آنها، راه ولایتمداری را برای کسانی که می خواهند در مسیر ولایتمداری سلوک کننند، هموار و مهیا کند و از سویی دیگر از چهره مدعیان دروغین در مسیر ولایتمداری پرده برداری می شود، چرا که آن ها حاضر نشدند همچون پروانه ای برای ولی خدا در شمع بسوزند.
بی شک حضرت مسلم بن عقیل پرده برداشت از بی معرفتی مردمی که مدعی ولایتمداری بودند و افراد بی بصیرتی که با اندک تطمیع و تهدیدی دست از ولی خدا برداشتند.
در منابع تاریخ ذکر شده که مسلم بن عقیل از روی ناراحتی خطاب به کوفیان گفت: مگر شما ما را برای بیعت دعوت نکردید و مگر من سفیر امام حسین(ع) نیستم؛ اما متاسفانه آن ها به دلیل تطمیع و تهدیدها، به سادگی در ابتدا دست از مسلم کشیدند و بعد از آن هم حضرت را در کربلا تنها گذاشتند.
*مهم ترین ماموریت حضرت مسلم از سوی سیدالشهدا(ع)، برای حضور در کوفه چه بود؟
امام حسین(ع) به مسلم بن عقیل امر کرده بودند که به مردم کوفه خبر دهد و زمینه حضور کاروان را آماده کند تا شرایط برای اجرای اوامر و نقش آفرینی سیدالشهدا(ع) در کوفه برای مبارزه با یزید میسر شود.
*حضرت مسلم در واقعه کربلا چه نقش و امتیازی داشتند؟
این که حضرت مسلم نقشی را در کربلا داشته باشد، به طور مستقیم، مصداقی وجود ندارد که بخواهیم بیان کنیم؛ اما نقش مسلم و هانی بن عروه به قدری موثر بود که امام حسین(ع) در لحظات پایانی عمر خود، این دو یار با وفای خود را نام برد و پس از آن فرمود «هل من ناصر ینصرنی»
و این جمله ولی خدا نشان از تکیه ویژه اهل بیت(ع) به حضرت مسلم است که مشخص می شود حساب خاصی بر روی مسلم بن عقیل باز شده بود.
*چرا اهل کوفه ولی خدا را تنها گذاشتند و نسبت به بیعت با امام زمان خود، پایدار نماندند؟
مهم ترین دلیل تنها گذاشتن ولی خدا بی بصیرتی ناشی از ضعف ایمان آنها بود؛ اگر افراد در ایمان خود، ضعیف باشند به سادگی توسط تهدید ها و تطمیع ها از مسیر هدایت منحرف می شوند؛ و چنانچه اگر تطمیع و تهدید آن ها را از مسیر منحرف نکند؛ تهمت ها و سو ظن، استواری و پایداری ایمان آن ها را متزلزل می کند.
همان گونه که در تاریخ نقل شده برخی زعمای شیعه و افرادی که در کوفه بودند در آغاز حضور مسلم، بسیار فعال ظاهر شدند و آماده جان فشانی برای حضرت سدالشهدا(ع) بودند اما در ادامه ماموریت مسلم بن عقیل، پرده از بی بصیرتی آن ها نیز بر داشته شد.
*نقش ابن زیاد به عنوان حاکم کوفه در ایجاد این وضعیت حضرت مسلم چه بود؟
عوام فریبی و حالت قلدرمآبی در وجود این شخصیت است؛ ابن زیاد آن هایی را که توانست با درهم و دینار نظیر شریح قاضی را بخرد، خرید و آن هایی را که نتوانست با رعب و وحشت و تهدید از بیعت با سیدالشهدا(ع) منصرف کرد.
*نحوه شهادت حضرت مسلم چگونه بود؟
هنگامی که حضرت مسلم، خواسته ابن زیاد، مبنی بر لعن به وجود مقدس علی(ع) را رد کرد، به بالای دارالاماره بردند، ابتدا برخی از توده مردم تصور آزادی مسلم را داشتند اما در لحظاتی بعد شاهد بودند که حضرت مسلم با لبانی تشنه و با سلام بر امام حسین(ع)، سر از تنش جدا کردند و بدن بی سرش را از بالای دارالعماره به پایین پرتاب کردند و در نقل دیگری است برای ایجاد رعب و وحشت در کوفه، بدن مبارکش را آویزان کردند و در نقلی دیگر بدن ایشان را به پای مرکبی بستند.
*به عنوان سوال پایانی مهم ترین درس هایی که از حضرت مسلم بن عقیل برای کاربردی کردن در زندگی امروز گرفت را بفرمایید.
در مرحله نخست باید با افزایش ایمان، بصیرتمان را نسبت به ولی خدا بالا ببریم تا تهدیدها و تطمیع ها ما را در تصمیم های خود متزلزل نکند.
همواره تا لحظه پایانی عمر خود، در مسیر ولایتمداری باشیم و تعلق و وابستگی به امور دنیوی ما را از این مسیر منحرف نکند.
گفت وگو: محمد مهدی عنایت پور
