خبرگزاری حوزه/ هرکس این مصاحبه را می‌خواند برای رفع مهجوریت این خطبه‌ها و از آن جمله، سخنان ارزشمند و شگرف و سترگ امام سجاد(ع) کاری کند. امام سجاد(ع) قرآن ناطق است. هر کس و هر مسئولی می‌تواند برای رفع این مهجوریت کاری کند و انجام ندهد، مسئول است!
از میان خطبه‌های عاشورایی، در میان مردم و حتی نخبگان، بیشتر توجه‌ها به‌سمت دو خطبه از امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) جلب شده، در حالی‌که این خطبه‌ها، هفت عنوان بوده و علاوه بر آن دو خطبه از آن دو بزرگوار، خطبه های دیگری از حضرت فاطمه صغری(س)، حضرت ام‌کلثوم(س) و نیز خطبه های دیگری از حضرت سجاد(ع) و حضرت زینب(س) باقی مانده است.
حجت الاسلام موسی کاظمی در گفت‌‌وگو با خبرگزاری حوزه از گردآوری و تنظیم و چاپ این خطبه ها و نیز انتشار آنها به‌صورت لوح فشرده صوتی و تصویری خبر داد که گامی اولیه اما مهم در جهت بازآفرینی، معرفی و انتشار این گنجینه‌های معرفتی و نشانه های ماندگار مظلومیت و عظمت اهل بیت(ع) به‌شمار می‌رود.
* با سلام؛ ابتدا مختصری از شرح فعالیت‌های تحصیلی و پژوهشی خود را بفرمایید.
در سال 1365 وارد حوزه علمیه شدم؛ رشته تخصصی علوم و تفسیر قرآن را به پایان رسانده‌ام و الان در حال تدوین پایان‌نامه‌ام هستم. ده تالیف هم درباره اهل‌بیت(ع) و مباحث قرآنی داشته‌ام.
*بحث ما درباره خطبه‌خوانی‌های پس از واقعه عاشورا است ظاهرا کمتر هم به آنها پرداخته می شود و تا حدی مهجور واقع شده، توضیحی کلی درباره کار خود بفرمایید و این‌که در این خصوص چه کرده اید؟
کتاب لهوف سیدبن طاووس را که مورد احترام فقهاست، مطالعه کردم، تا رسیدم به خطبه‌هایی که اهل‌بیت(ع) از کربلا تا کوفه، از کوفه تا شام و قبل از ورود به مدینه، ایراد کردند. از آن میان، خطبه امام سجاد(ع) بین مردم معروف است و شاید سالی یک بار در محافل خوانده شود. بعد هم خطبه حضرت زینب(س) در شام است که تا حدی مورد توجه عموم و خواص قراگرفته است.
اما پنج خطبه دیگر هم در این خصوص داریم که مهجور واقع شده و شاید نخبگان، خواص ما و حتی بعضی از طلاب هم اگر اطلاع دارند آن را در مجالس و محافل تحلیل و بررسی نکرده‌اند و به عبارتی بیان نشده است.
توفیقی شده تا این‌ها را به‌صورت کتابی درآوردم و مرکز تحقیقات کامپیوتری هم آن را به‌صورت نرم‌افزار درآورد که متن کتاب و فیلم اجرای خطبه و صوت آن در هم در این لوح فشرده موجود است.
یکی از این خطبه‌ها، خطبه حضرت زینب(س) غیر از آن قطعه معروف است، دومی خطبه حضرت فاطمه صغری(س) در کوفه است و دیگری نیز خطبه حضرت ام‌کلثوم (س) و خطبه امام سجاد(ع) در کوفه و بعد هم خطبه حضرت قبل از ورود به مدینه است که این خطبه‌ها معمولا در بین مردم مطرح نشده و غریب و مهجور است.
مثلا در مورد خطبه حضرت امام سجاد(ع) ایشان قبل از ورود به مدینه، به شبیر فرمودند؛ برو مردم مدینه را خبر کن بیایند بیرون. بیرون مدینه خیمه زدند و حضرت هم خطبه خواندند که بیشتر آن هم روضه حضرت امام حسین(ع) بود.
مجموع خطبه‌ها 7خطبه است که 5تای آن مهجور بوده و همچنان هم مهجور و مغفول مانده است.
متن خطبه‌ها از کتاب لهوف تهیه شده که مد نظر علما و مورد تاکید رهبری است. متن 6خطبه از این کتاب و خطبه امام سجاد(ع) در شام را از بحار برداشته ایم. خطبه‌ها را از هم جدا و ترجمه شده.
*راه‌کار پیشنهادی شما برای رفع مهجوریت از این خطبه ها چیست؟
اولین قدم را باید متولیان فرهنگی کشور بردارند مهم‌ترینِ آنها، مبلغین‌اند. مراکز اعزام مبلغ باید کتابچه‌ای که این 7خطبه در آن است را به مبلغین بدهد، تا مبلغین مطالعه کرده، برای مردم بیان کنند. حال یا به‌صورت خطبه‌خوانی، یا شرح جملات خطبه‌ها؛ چراکه یکی از راه‌های تمسک به عترت، نشر سخنان و خطبه‌های آنهاست.
دومین راه‌کار هم صداوسیما می‌باشد که ما پیشنهاد کردیم تا 7برنامه راجع به این 7خطبه، به دلخواه تهیه کرده و خطبه ها را به مردم توضیح دهند.
*علاوه بر صداوسیما به چه نهاد دیگری پیشنهاد دادید؟
اول به صداوسیمای قم پیشنهاد دادم، بعد به معاونت تبلیغ حوزه که کتاب را به طلبه‌ها بدهند، اما متأسفانه استقبال نشد. تنها جایی که استقبال کرد، معاونت فرهنگی مسجد جمکران بود که با همکاری آنها 4خطبه را در 4جمعه برای مردم قرائت کردم.
راه‌کار سوم این است که نشریات دینی بخشی از مطالب خود را در محرم و صفر به نشر این خطبه‌ها اختصاص دهند.
راه‌کار چهارم هم وقف است. مردم برای بسیاری از مسایل وقف می‌کنند و مثلاً آش‌نذری می‌دهند و... این کار، کمتر از آش‌نذری دادن نیست! می‌توانند برای چاپ و نشر این کتاب هم وقف کنند.
*مضامین خطبه‌ها چیست و بیشتر چه رویکردی دارد؟
حرکت امام حسین(ع) با سخنان امام سجاد(ع)، حضرت زینب(س) و آزادگان کربلا تکمیل شد. آنها یزید و یزیدیان را به اسارت گرفتند. خطبه‌هایشان کوبنده است. اولین نکته مشترک خطبه‌ها شکر خداست. با وجود مصیبت‌هایی که دیدند، اما شکر خدا را ابتدای خطبه‌ها به‌جای آورده‌اند. آن‌هم با عباراتی تکان دهنده؛ مثلاً ام‌کلثوم(س) و فاطمه صغری(س) می‌فرمایند: «به عدد ریگ‌های بیابان شکر خدا می‌کنیم.»
دومین مطلب، معرفی خودشان است. امام سجاد(ع) هم در کوفه و هم در شام، خود را معرفی می‌کنند تا مردم پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) را بشناسند. در اثر این خطبه‌ها، شهرشام که سال‌ها در آن امیرالمؤمنین را سب می‌کردند، به هم می‌ریزد.
سومین مطلب، کوبیدن ظلم و ستم است. حضرت زینب(س) مقابل یزید و ابن زیاد شجاعانه سخن می‌گویند.
مطلب چهارم، روضه‌خوانی در این خطبه‌هاست. به‌عنوان نمونه، روضه‌های جان‌سوز امام سجاد(ع)؛ که در یکی از خطبه‌ها می‌فرماید: « من پسر کسی هستم که سرش را از قفا بریدند» یا قبل از ورود به مدینه، روضه جان‌سوزی می‌خوانند.
مطلب پنجم، نکوهش کوفیان پیمان‌شکن است. این هم درسی برای ماست تا با ولایت تا آخر خط بمانیم.
*به نظر شما در این سال‌ها چرا خطبه‌ها مهجور مانده؟ آیا به دلیل بی‌توجهی نخبگان و مداحان ما به متون است؟ ما «سنت» مقتل‌خوانی نداریم؟ و یا این‌که این‌ها اساساً به دلیل بی‌توجهی ما به «متن»های اصیل در عزاداری هایمان است؟
روضه‌خوانی‌ها و مداحان، بیشتر نسبت به احساس مردم و شور حسینی کار می‌کنند تا شعور حسینی؛ لذا کمتر به سراغ این متون رفته‌اند. درحالی‌که برخی جملات این خطبه‌ها یک مجلس را منقلب می‌کند و دل را می‌سوزاند. مداحان ما بعضاً روضه‌های بی‌سند می‌خوانند، درحالی‌که این خطبه‌ها، از زبان معصوم و بازخوانی مشاهدات آنها در کربلاست.
*کتاب سال 1389 چاپ شده؟
بله.
*چقدر تیراژ داشته؟
هنوز هم مهجور است. 3000تیراژ داشته. نرم‌افزار را نمی‌دانم.
*بازخوردش چگونه بوده؟
بین مداح‌ها نمی‌دانم ولی در جاهایی که خودم خوانده‌ام، از سوال‌های مردم معلوم است که خوب بوده است.
*در فضای حوزه و بین وعاظ چگونه بوده؟
تحقیق نکردم؛ من به دفتر تبلیغات هم رفتم، با این پیشنهاد که این کتاب به‌عنوان کتاب همراه مبلغین داده شود، ولی پاسخ دادند بودجه نداریم!
*نکته دیگری اگر مانده بفرمایید؟
هرکس این مصاحبه را می‌خواند برای رفع مهجوریت این خطبه‌ها و از آن جمله، سخن امام سجاد(ع) کاری کند. امام سجاد(ع) قرآن ناطق است. هرکس و هر مسئولی می‌تواند برای رفع این مهجوریت کاری انجام دهد، اما انجام ندهد مسئول است.
*فرمودید در نرم‌افزار، صوت اجراشدة خطبه هم هست؟
بله هم فیلم و هم صوت جدا وجود دارد. هر خطبه را انتخاب کنید، چند تیتر در زیر آن می‌آید و روی هر تیتر اگر دوبار کلیک کنید، فیلم و روضه آن قسمت می‌آید. متن خطبه‌ها هم هست . به‌نظرم هر طلبه‌ای باید در سال یک‌بار در تبلیغ‌ها این خطبه را بخواند.
*خطبه‌ها به لحاظ کمی چگونه است؟
بیشترین خطبه به لحاظ میزان کلمه، خطبه امام سجاد(ع) در شام است. خواندن آن حدود یک ساعت طول می‌کشد. اما بقیه خطبه ها در حدود 40دقیقه است.
*آیا شما به خطبه‌ها پاورقی و توضیحات هم اضافه کردهاید؟
بله. توضیحات اضافه کردم؛ مثلا در جایی که امام سجاد(ع) اشاره به بریدن سر امام حسین(ع) کرده است، اشعاری نیز در این زمینه آورده‌ام که در نرم‌افزار موجود است.
*اشارههای تاریخی هم داشتهاید؟
نه این شرح و توضیح ها در کتاب و نرم افزار نیست. یک خطبه‌خوانی است تا مردم یک دور سخنان اهل‌بیت(ع) را که در آن وضعیت اسفناک و اختناق‌آمیز کوفه و شام را بیان کرده‌اند، بخوانند و بدانند.
*در متن خطبه‌ها، چه جملات و فرازهایی بر روی خود شما بیشتر تاثیر داشت؟
بیشتر روضه‌ها. چون اهل‌بیت(ع) خودشان آنها را دیده و روضه خوانده‌اند. شجاعت آنها به‌ویژه حضرت زینب(س)، خیلی جالب است.
*اما باز هم این خطبه‌ها برای ارایه بهتر و کامل‌تر به کار نیاز دارد؟
بله. حتما. این سخنان دریاست و سال‌ها جای کار دارد. شرح هر خطبه، خود یک کتاب می‌خواهد. خطبه امام سجاد(ع) شرح شده، ولی بقیه خطبه‌ها نه متن آنها ترویج شده و نه شرح آنها منتشر شده است.
*خطبه‌ها غیر از لهوف در کتاب دیگری هم هست؟
نمی‌دانم، من جستجو نکردم و فقط بر روی لهوف کار کردم.
*سخن پایانی؟
خدا را شاکرم که توفیق این کار را داد تا باقیات صالحاتی برای ما و شما که این کار را معرفی می‌کنید باشد.
*ممنون از وقتی که در اختیار ما قراردادید.
