خدایا! من را در این روز از آمرزش خواهان قرار بده؛ و من را از بندگان شایسته ات که اهل عبادت و پرستش هستند قرار بده، و من را از دوستان نزدیکت قرار بده، به مهرت ای مهربانترین مهربان ها

در دعای روز پنجم تکیه بر سه جهت شده است:

1.         مسأله استغفار و طلب آمرزش؛

2.         مسأله بندگی خدا را کردن که این عبودیت بر عمل صالح داشتن و اهل نماز و عبادت بودن استوار است؛

3.         دوست و ولیّ نزدیک خدا بودن است که به عنوان یک درخواست و دعا مطرح شده است.

استغفار و حقیقت آن

در فراز اول می خوانیم: «اللهمّ اجْعَلْنی فیهِ من المُسْتَغْفرینَ»؛ «خدایا! من را در این روز از آمرزش خواهان قرار بده.»

استغفار همان طلب آمرزش است؛ به هر ترتیب ما انسان هستیم و در معرض گناه، خطا و اشتباه هستیم و خداوند راه بازگشت را در هر لحظه ای برای ما باز کرده است و همواره امید به رحمت و بخشش خدا هست.

خدای تبارک و تعالی از استغفار به عنوان یک خصیصه مثبت یاد می کند و می فرماید: «وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یصِرُّوا عَلی ما فَعَلُوا وَ هُمْ یعْلَمُونَ»؛ «و آنان که چون کار زشتی کنند، یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد می آورند و برای گناهانشان آمرزش می خواهند ـ و چه کسی جز خدا گناهان را می آمرزد؟ و بر آنچه مرتکب شده اند، با آن که می دانند [که گناه است ]، پافشاری نمی کنند.»

و در سوره نساء می فرماید: «وَ مَنْ یعْمَلْ سُوءاً أَوْ یظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یسْتَغْفِرِ اللَّهَ یجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحیما» ؛ «و هر کس کار بدی کند، یا بر خویشتن ستم ورزد، سپس از خدا آمرزش بخواهد، خدا را آمرزنده مهربان خواهد یافت.»

در روایات فرموده اند که استغفار بهترین و برترین دعا است و تا می توانید استغفار کنید. امام علی(ع)می فرماید: «عجبت لمن یقنط ومعه الاستغفار» ؛ «من تعجب می کنم از کسی که ناامید می گردد و حال آن که می تواند آمرزش بخواهد.»

اگر انسان مبتلا به آلودگی گناه شود می تواند توبه کند و با عطر استغفار خودش را خوشبو کند. طلب بخشش از خداوند سبب گشایش در امور و زیادی روزی می شود.

چنانچه در این فراز از دعا آمده است که خدایا! من را در امروز از اهل استغفار و آمرزش خواهان قرار بده.

درخواست بندگی از حق متعال و توجهی به معنای عبادت

در فراز بعدی دعا آمده است: «واجْعَلْنی فیهِ من عِبادَک الصّالحینَ القانِتین»؛ «خدایا من را در امروز از بندگان صالحت و بندگان اهل عبادت و پرستش قرار بده.»

بندگی مقام بسیار بالایی است تا آنجا که عظمت و بلندی مقام انسان آن است که در مقابل خالق خودش با ذلّت و خشوع سر فرود آورد.

در وقت نماز هنگامی که تشهد را قرائت می کنیم اول از عبودیت و بندگی حضرت رسول اکرم(ص) یاد می کنیم سپس از رسالت ایشان نام می بریم؛ در هنگام سلام نماز نیز سخن از بندگان خدا است.

فلسفه آفرینش را باید در موضوع عبادت دید چنانچه خداوند در سوره مبارکه ذاریات می فرماید: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیعْبُدُون » ؛ «و جن و انس را نیافریدم جز برای آن که مرا عبادت کنند»؛ در حقیقت عبادت است که موجب رشد و تعالی انسان می شود.

رسول خدا(ص) فرمودند: «أفضل الناس من عشق العبادة فعانقها وأحبها بقلبه وباشرها بجسده» ؛ «برترین مردم کسی است که عشق به عبادت داشته باشد و آن را در دل دوست داشته و در آغوش بگیرد.»

امام حسین(ع)نیز در شب عاشورا مهلت خواستند تا مشغول عبادت باشند  و این یعنی عشق به عبادت.

در این فراز از دعا خواسته شدکه: «من بنده شایسته و اهل عبادت تو باشم»، عبادات مصادیق زیادی دارد. عبادت باید از روی فکر و یقین و درک باشد؛ عبادت تنها خم و راست شدن نیست؛ انگیزه و درک نیز در عبادت بسیار مهم است چرا که امیرمؤمنان(ع)فرمود: «عبادتی که در آن تفکر نباشد در آن خیری نیست.»

*مهمترین جزء عبادت

عبادت تنها خلوت گزینی و دوری از مردم نیست، بلکه کسی که به گذران زندگی مشغول است و کسب روزی حلال می کند نیز در حال عبادت کردن پروردگار است. رسول خدا(ص) می فرماید: «عبادت ده جزء است که نُه جزء آن در طلب روزی حلال است.»

تمام اعمالی که انسان در طول روز انجام می دهد از قبیل نگاه محبت آمیز فرزند به پدر و مادر، نگاه به چهره عالم، نگاه به صورت امام بر حق، خوش گمانی به خداوند، تفکر در آسمان و زمین، نرم خویی، بلند سلام کردن و دوستی با اهل بیت نیز عبادت است؛ البته دوستی با اهل بیت در احادیث برترین عبادت معرفی شده است ، می توان نتیجه گرفت که عبادت گستره بسیار وسیعی دارد.

«واجْعَلْنی فیهِ من اوْلیائِک المُقَرّبینَ بِرَأفَتِک یا ارْحَمَ الرّاحِمین».

در فراز بعدی دعا می خوانیم:«خدایا! من را از جمله اولیاءت و دوستانت قرار بده.» دوست خدا بودن یک مقام است، ولی دوست نزدیک خدا بودن مقامی بسی بالاتر است. باید همت های عالی داشته باشیم و به کم راضی نباشیم وقتی که دعا می کنیم حد اعلاء را در نظر بگیریم که نه تنها جزو دوستان خدا باشیم، بلکه جزو دوستان نزدیک خدا باشیم.

در سوره یونس آمده است: «أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُون »  آگاه باشید که بر دوستان خدا نه بیمی است و نه آنان اندوهگین می شوند، از ویژگی دوستان خداوند آن است که دیگر ترس و غمی ندارند. چرا که در پرتو ولی بودن آرامش به دست می آورند و برای آنان هیچ ترسی نیست.

استرس و اضطراب در زندگی ناشی از همین فاصله گرفتن از دوستی با خدا است؛ امام علی(ع)در ویژگی های اولیاء خدا را این گونه بیان می کنند: آن ها باطن دنیا را می بینند و مردم مشغول ظاهر دنیا هستند. اولیاءالله سرانجام دنیا را می بینند، ولی مردم مشغول روزمره هستند.

بنابراین در فراز آخر دعا از خداوند می خواهیم: «ما را از اولیای نزدیکت قرار بده، به حق مهرت ای مهربان ترین مهربانان.»

حجت‌الاسلام محمد امین پورامینی-نمی از یم رمضان