به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین مهدی فرمانیان درنشست بررسی«تحولات اخیر منطقه خاورمیانه به ویژه پیدایش داعش و تحرکات آنان در عراق،‌ سوریه و لبنان» که در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد، با تحلیلی از جریان شناختی تحولات این روزهای خاورمیانه اظهارداشت: گرایش های فکری سلفیه در جهان اسلام شامل؛ سلفیه تکفیری وهابی، مانند جریان جامی و جریان سروری، گرایش سلفیه افراطی دیوبندیه، مانند جماعت التبلیغ، سپاه صحابه و طالبان، سلفیه تقریبی شمال آفریقا مانند، اخوان المسلمین و سلفیه جهادی سید قطبی، شامل گروه های مانند «الجهاد، التکفیر و الهجره، افغان العرب و القاعده» می باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، افزود: گرایش دیگری هم با عنوان سلفیه صوفی که عمدتا در شبه قاره هند رایج است و با ظهور شاه ولی الله دهلوی که طی سفری به حجاز با افکار ابن تیمیه آشنا شد، ایجاد و باعث گسترش تفکر حدیث گرایی و سلفیه ابن تیمیه ای در هند شد. بعدها تفکر سلفی با نگارش رساله التوحید و تقویه الایمان توسط شاه اسماعیل دهلوی گسترش بیشتری در هند یافت.

*فرقه دیوبندیه

وی بیان داشت: شکل گیری فرقه دیوبندیه در شبه قاره هند، با تاسیس مدرسه دیوبند در 1867 هموار شد. گسترش سریع تفکر دیوبندی در میان اهل سنت شبه قاره هند که مبنی بر پذیرش نوعی از توسل و رد عزاداری و نذر برای اولیای الهی بود، اکنون حدود صد میلیون نفر از حنفیان جهان را جذب خود کرده است.

*جماعت التبلیغ

حجت الاسلام والمسلمین فرمانیان بیان داشت: جماعت التبلیغ توسط ملا محمد الیاس کاندهلوی در سال 1926 تاسیس شد. تبلیغ آن توسط غیر روحانیون و با روشی خاص صورت می گیرد. این مبلغین که حدود ده میلیون نفر می شوند در 160 کشور حضور دارند از 70 سال قبل حتی به ایران ورود پیدا کرده و باعث گسترش تفکر دیوبندیه در جنوب شرق ایران و متعاقبا اتفاقاتی چون تاسیس دارالعلوم در زاهدان شدند.

*صحابه و طالبان

وی ادامه داد: سپاه صحابه و طالبان با تاسیس این سپاه در سال 1985 در تقابل با شیعه آغاز می شود. اینها بیش از500 دفتر در پاکستان دارند و در عرصه نظامی مثل ایجاد لشگر جهنگوی و لشگر طیبه فعال هستند. با آغاز جنگ افغانستان و حضور جوانان پشتون آموزش دیده در مدارس دیوبندیه، شمال پاکستان در این جنگ ظهور طالبان سرعت گرفت.

*سلفیه

سخنران این نشست ادامه داد: سلفیه در شمال آفریقا هم با ظهور چهره هایی چون سید محمد رشید رضا و محمد عبده همراه بود. حضور وهابیت در مصر به پذیرش تفکرات ابن تیمیه انجامید به نحوی که مجله المنار به مدت 25 سال در دفاع از وهابیت مطلب می نوشت، اما تکفیر مسلمانان در افکار ایشان نبود.

*اخوان المسلمین

حجت الاسلام والمسلمین فرمانیان بیان داشت: گروه اخوان المسلمین هم با حسن البناء و پذیرش تفکر سلفی اعتدالی رشید رضا شکل گرفت. این گروه سلفیه تقریبی است، عضو دارالتقریب بوده و رویکرد سیاسی اعتدالی دارند. طرفداران اخوان در 38 کشور جهان حضور و بر تاسیس حکومت اسلامی تاکید دارند. افرادی مانند برهان الدین ربانی، حسن ترابی، راشدالغنوشی، اردوغان و یوسف قرضاوی از این جمله اند. حدود یکصد میلیون سنی نیز هوادار این گروه هستند.

*سلفیه جهادی

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اضافه کرد: سلفیه جهادی با ظهور سید قطب آغاز شد. ترور جمال عبدالناصر جرقه اقدامات انتحاری این عده بود که بعدها اعدام رهبران اخوان المسلمین آتش آنها را تندتر کرد.

وی افزود: سید قطب به لحاظ فکری تندرو بود و نگارش «معالم فی الطریق» نماد این تندروی بود که در آن از اصطلاحاتی چون دوران جاهلیت قرن بیستم و شهرهای جاهلی پرده بر می دارد و در ادامه به تکفیر مسلمانان کشورهای اسلامی و غیر اسلامی به بهانه پذیرش این جاهلیت که از نظر وی پذیرش دموکراسی غربی است می پردازد و هجرت و جهاد را تنها راه چاره می داند.

*جماعة المسلمین

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اضافه کرد: گروه های سلفیه جهادی شامل گروه جماعه المسلمین یا حزب التکفیر و الهجره و گروه الجهاد است. کتاب الفریضه الغائبه از مهمترین متون این عده است که در آن وجوب عینی جهاد برای هر مسلمان آمده است و نمونه آن کار خالد اسلامبولی در ترور سادات است.

*افغان العرب

سخنران این نشست گفت: بعدها با حمله شوروی به افغانستان سلفیه جهادی راهی افغانستان شدند و آنجا را مناسب جهاد دیدند. اینها به افغان العرب ها مشهور شدند. رهبری این عده به عهده عبدالله عَزّام بود. اسامه بن لادن آن زمان معاون وی بود. با ترور عبدالله عَزّام در 1989 این گروه در چچن حضور یافتند و با شوروی می جنگیدند.

حجت الاسلام والمسلمین فرمانیان اظهارداشت: با پیروزی اسلام گراها در الجزایر در سال 1992 این تفکر قوت گرفت اما با کودتای نظامیان الجزایر رهبران این تفکر به رهبری اسامه بن لادن القاعده را در 1994 تاسیس کردند. این واژه به معنای پایگاه و محل استقرار برای جهاد است و با اشتباه مطبوعات غربی اینگونه رایج شده است .

*القاعده

وی ادامه داد: القاعده با حمله به سفارت خانه های آمریکا در آفریقا کار خود را شروع کرد. با وقوع یازدهم سپتامبر 2001 که هنوز در نحوه وقوع اصل آن چندین روایت با مستندات کافی وجود دارد، حمله آمریکا به افغانستان و عراق شروع شد. بعدها یک چرخش عقیدتی خطرناک در القاعده و سلفیه جهادی رخ داد که می گفت: اولویت در جهاد با عدو قریب است و جهاد علیه شیعه برای عدم نهادینه شدن جاهلیت (دموکراسی) در عراق واجب تر است.

این استاد حوزه ودانشگاه یادآورشد: با وقوع بیداری اسلامی و قیام اخوان المسلمین مصر اعضای این گروه در سوریه نیز علیه حکومت سوریه قیام کردند. استعمار از این مسئله سوء استفاده کرد و القاعده را به سوریه فرستاد. داعش هم با داعیه تلاش برای تاسیس حکومت اسلامی از دل همین چرخش عقیدتی خطرناک بیرون آمد و بر طبل جنگ با شیعیانی که تن به حکومت حاکمان انتخاب شده از طریق دموکراسی داده اند زد و نتیجه آن شد که می بینیم.

سخنران این نشست خاطرنشان کرد: متاسفانه وقایع امروز جهان اسلام باعث شده که رسانه های وهابی به تحریک احساسات اهل سنت و شبکه های ماهواره ای شیعیان تندرو به تحریک احساسات شیعه اقدام کنند در حالی که استکبار جهانی و علی الخصوص آمریکا به شدت به دنبال ایجاد همین جنگ طائفه ای و مذهبی است. بنابراین باید از ورود به جنگ شیعه و سنی و بازی در زمین دشمن به شدت جلوگیری کرد.

وی بیان داشت: باید جلوی کسانی که به هر نحوی در مجالس عزاداری و غیره با توهین به اعتقادات اهل سنت به تحریک احساسات آنها می پردازند یا شیعیانی که با تندروی به این جریان دامن می زنند گرفت و با تاکید با مشترکات شیعه و سنی از افراط دوری کرد تا بهانه از دست فرصت طلبان و استکبار جهانی گرفته شود.