به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در شهرستان قم، مدارس فراوانی برای آموزش طلاب علوم دینی، زیر نظر حوزه علمیه قم وجود دارد. در حال حاضر بیش از 48 هزار نفر طلبه ایرانی به صورت رسمی و 7 هزار نفر به صورت غیررسمی در مقاطع مختلف تحصیلی مشغول به تحصیل اند.همچنین تعداد 13 هزار نفر طلبه خارجی به صورت رسمی و 4 هزار نفر به صورت غیررسمی، از 100 کشور جهان در قم به تحصیل علوم دینی اشتغال دارند.

مدرسه فيضيه، خاستگاه انقلاب

اين مدرسه يكي از مشهورترين حوزه هاي علوم ديني جهان اسلام است . مدرسه فيضيه از نيمه نخست سده سيزدهم هـ . ق جايگزين " مدرسه آستانه " شد وبه اعتبار متون معتبر تاريخي ، از ميانه ي سده ششم هـ. ق وجود داشت ود رعصر صفوي تجديد بنا شد . در اين مدرسه در طول تاريخ طلاب زيادي ساكن بوده اند. مي گويند حكيم وعارف مشهور" ملامحسن فيض كاشاني " نيزدر اين مدرسه ساكن بوده و بعيد نيست كه نام مدرسه مأخوذ از نام او باشد.

بنای این مدرسه چهار ایوانی است و در دو طبقه با 40 حجره تحتانی متعلق به عصر قاجار و 40 حجره فوقانی متعلق به قرن چهاردهم ه.ق که به اهتمام آیت الله حائری یزدی بر فراز حجره های پیشین در گرداگرد میانسرا ( حیاط مرکزی ) بنا شد . قدیمی ترین بخش مدرسه , ایوان جنوبی آن است با تاریخ 929 ه.ق که مزین به کاشی کاری های زیبای معرق متعلق به عصر صفوی است . سردر صحن عتیق آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه (س) محسوب می شود .

مدرسه جهانگيرخان

اين مدرسه كه به نام مدرسه ناصري وجاني خان نيز معروف است ، درسمت شرق شهر قم در برابر درگاه مسجد جامع قرار دارد و از مدارس دوره صفويه است . مدرسه جهانگيري با وجود كوچكي از مدارس با سابقه است كه بسياري از فضلاي قم از دانش آموختگان آن بودند.

مدرسه جهانگيرخان به دليل نقشه چند ضلعي و سردر زيبا، از مدارس برجسته قم به شمار مي رود. اين مدرسه يك بار در دوران صفوي از سوي مرحوم " جهانگيرخان " مدرس مدرسه امام اصفها ن تعمير شد ، بار ديگر در دوره فتحعلي شاه و بعد دردوره ناصر الدين شاه به سال 1278 هـ . ق به وسيله " ميرزا نصرالله خان مستوفي گرگاني " تعمير و مرمت شد . به همين دليل پس از آن گاهي به نام " مدرسه ناصري" ياد شده است . آخرين بار در زمان حضرت آيت الله بروجرد ي به سال 1373 هـ . ق تعميرات كلي درآن به عمل آمد، سنگ نبشته سر در ورودي مدرسه مؤيد آن است.

*مدرسه غياثيه (پامنار)

سردر و مناره هاي مدرسه غياثيه نزديك ميدان كهنه شهر قم تنها بخش بازمانده از مدرسه عظيمي است كه در سده هشتم هـ . ق داراي شهرت بسيار بود. سازه اصلي بنا از آجر با تزيينات گچي و تلفيق آجر و كاشي در مناره هاست.

سر دربه بلندي 12 و دهانه وپهناي هفت درچهار متر، به سوي شرق بنا شده ودر دو طرف آن برپايه هاي خارجي ايوان ، در هر سمت دوطاق نما – يكي پايين و ديگري بالاي آن – برافراشته اند . در كمربند ايوان كتيبه اي سراسري وجود داشت كه فرو ريخته و اثري از آن برجاي نمانده است .

دو مناره بالاي سردر به قطر 20/2 متر و بلندي 13 متر از بالاي بام ( 25 متر از سطح زمين ) با پوشش آجري است كه از پايين تا گلوگاه به نقشه شطرنجي لوزي در 19 رديف ، با طرحي از كاشي فيروزه اي ميان لوزي ها دركمر گاه و گلو گاه هر دو مناره ، و در بالا با كتيبه اي از كاشي خشتي آراسته شده است . در بالاي كتيبه نقشه آجر چيني دگرگون گرديده و پس از چند رديف ، سه رديف مقرنس آجري به شكل كنگره در بالاي مناره ها نمودار است . قسمتي از اين مناره كه چند سال پيش بر اثر زلزله تخريب شد ، توسط سازمان ميراث فرهنگي استان قم تعمير گرديد.

تنها كتيبه  باقي مانده بر فراز مناره جنوبي از كاشي متعلق به دوره تيموري است. خوشبختانه تاريخ بناي مناره ها درآن به اين شكل باقي است : " في ... سنه ثلاثين و ثمان مائه".

از آنجا كه در برابر اين مدرسه حمامي وجود داشت كه فردي به نام " غياث الدين رضوي " – سركشيك آستانه مقدس رضوي در زمان شاه اسماعيل صفوي – آن را وقف آستانه نموده بود، برخي اين محوطه را به نام واقف آن ناميدند و پس از آن مدرسه به نام غياثيه معروف شد.

اين مدرسه را "شرفيه" نيز ناميده اند ؛ زيرا گويند اين مدرسه به دستور " شرف الدين ابو طاهربن علي قمي " وزير سلطان سنجر سلجوقي كه براي اداره امور عراق به قم آمده بود، درسال 547 هـ . ق بنا شد .

اين مدرسه كه داراي مسجدي نيز بود، يكي از بزرگ ترين مدارس قم محسوب مي شد و در زير صحن آن براي رفاه حال طلاب واهل علم در فصل تابستان ، سردابي مجلل و وسيع نيز ساخته شده بود.

در طي زمان در اطراف اين مدرسه ، قيصريه وچهار سوق نوبنيان قم ساخته شد وبه اين ترتيب سر در ورودي مدرسه در بازار شرقي قرارگرفت . اين مدرسه از مقصوره ي مسجد نيز دري به طرف قيصريه داشت وقسمتي از محوطه جنوبي آن نيز جزء خيابان آذر شده بود. مدرسه غياثيه براثر سيل ، درسال 1045 هـ . ق ويران شد وتنها سر در ورودي و منار هاي آن به جاي ماند.

*مدرسه حجتيه

يكي ازبزرگ ترين مدارس قم ، مدرسه حجتيه است كه درسال 1366 هـ .ق بناي آن از سوي آيت الله " سيد محمد حجت كوه كمري تبريزي " آغاز شد . مرقد ايشان نيز دراين مدرسه جاي دارد. و امروزه اين مدرسه مخصوص طلاب غير ايراني است.

*مدرسه دارالشفاء

مدرسه دارالشفاء كه متصل به مدرسه فيضيه است ، دراوايل دوره قاجاريه تأسيس شد. اين مدرسه ابتدا به نام مدرسه فتحعلي شاه خوانده مي شد تا آن كه در سال 1307 هـ.ق كامران ميرزاي قاجار سر در آن را تجديد كرد و حجره هاي آن را به دست تعمير سپرد. از آن زمان اين مدرسه دارالشفاء نام گرفته است . اين مدرسه به علت فرسودگي زياد بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به كلي تخريب و تجديد بنا شد. اين مكان دويست حجره و يك سالن نمايش مجهز براي بر گزاري گردهمايي دارد.

مدرسه مهدي قلي خان‌

مدرسه‌ي كوچكي است در نزديكي گذرخان كه به وسيله مهدي قلي خان نامي در دوره‌ي صفويه ساخته شد. قبر وی در دالان مدرسه است.

مدرسه حاج سيد صادق (مدرسه حاجي)

اين مدرسه كه در نزديكي گذر قاضي سعيد قمي (گذر حكيم كوچك ) واقع شده در سال 1273 هـ.ق به دستور ميرزا آقا خان نوري، صدر اعظم ناصرالدين شاه براي مرحوم حاج ملا محمد صادق مجتهد قمي ساخته شد. اين بنا دو طبقه و بيست حجره دارد كه در قسمت جنوبي آن شبستان و جلوِ شبستان ايوان بلندي است.

مدرسه رضويه

متعلق به دوران صفويان با تاريخ 1094 هـ.ق می باشد كه رو به بازار كهنه باز مي شود. اين مدرسه در خيابان طالقاني جنب محله شاه خراسان واقع می باشد و از قديمي ترين مدارس شهر قم به شمار مي رود و به استناد مدارک تاريخی، حضرت امام رضا (ع) در سفر خود از مدينه به مرو از قم گذر فرموده و در اينجا فرود آمده اند. امروزه نيمی از اين مدرسه برای احداث خيابان از بين رفته است.

مدرسه ستيه(س)

اين مدرسه که امروزه نيز يکی از مدارس آباد می باشد، در محله ميدان مير واقع شده است. اين مدرسه جايگاه عبادت حضرت معصومه(س) ، در مدت اقامت ايشان در قم بوده است و اكنون عبادتگاه ايشان به طرز جالبي بنا شده است. در اطراف اين مدرسه حجره هايي براي طلاب علوم ديني ساخته شده است.