خبرگزاری «حوزه»/ حوزه متولی اشاعه ارزش‌های دینی و حفظ دیانت مردم در جامعه است و روحانیون به عنوان رهبران فکری، فرهنگی و سیاسی جامعه اسلامی و مربیان اخلاقی و معنوی آن، باید بتوانند رسالت های تبلیغی خود را به بهترین وجه به انجام برسانند. طبق شواهد تاریخی، مؤثرترین افراد در شکل گیری جریان بیداری اسلامی در جهان اسلام و پرچمداران مقابله با تهاجم فرهنگی و بیداری اسلامی روحانیون اصیل شیعه بودند و در واقع بیداری جوامع اسلامی، مبین نقش هدایت گری و تبلیغی علما و روحانیت است.

حجت‌الاسلام وحید بابادایی، معاون تبلیغ و آموزش‌های کاربردی حوزه علمیه استان تهران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، ضمن تشریح فعالیت های این معاونت، به بیان چالش ها و مشکلات پیش روی مبلغین پرداخت. حاصل این گفتگو را در ادامه بخوانید.

* با توجه به فعالیت های چشمگیر معاونت تبلیغ در چند سال اخیر، درباره ساختار و اهداف کلان سیاستی معاونت تبلیغ توضیحاتی را بیان کنید.

معاونت تبلیغ بخشی از حوزه علمیه است که جهت تحقق اهداف و برنامه هایش از محصول حوزه استفاده می کند. و وظیفه ی ساماندهی و بهره برداری مناسب از محصول حوزه های علمیه و تربیت نیروی انسانیِ متخصصِ متعهد به دین و شریعت را بر عهده دارد.

محصول حوزه علمیه؛ همان طلبه های باسواد و فضلای عالم و مهذب هستند و معاونت تبلیغ ماموریت دارد تا از ظرفیت نیروهای مومن در راستای اهداف تبلیغی اش استفاده نموده و فرصت های تبلیغی را برای عموم مبلغین فراهم کند و بدین طریق با ایجاد فرصت ها و ظرفیت های تبلیغی، بتواند به شکل مناسبی از نیروی فکری و مهارت علمی و تبلیغی روحانیون و طلاب در جهت رشد و ارتقاء معرفت دینی مردم، تقویت نظام مقدس جمهوری اسلامی و ترویج شریعت اسلام ناب محمدی(ص)، حداکثر بهره برداری را داشته باشد.

معاونت تبلیغ در راستای محقق ساختن این اهداف سعی کرده با تقسیم کار و برنامه ریزی مناسب و هماهنگی با سایر ارگان های دولتی در سطح استان تهران، نسبت به عملیاتی کردن برنامه هایش اقدامات جدی انجام دهد. یکی از زیر مجموعه های این معاونت در ساماندهی مبلغین، اداره اعزام می باشد. این بخش در واقع وظیفه جذب و پذیرش طلاب برای تبلیغ را بر عهده داشته و نهایت دقت را در شناسایی و انتخاب طلاب مستعد اعم از نخبه، مهذب، مسلط به علوم دینی و دارا بودن بلوغ فکری و قدرت تحلیل مسائل جامعه و... بکار می گیرد. و بعد از مصاحبه و تشکیل پرونده نسبت به اعزام آنان به مناطق مورد نیاز اقدام می شود.

* در اعزام مبلغین چه مراحلی باید طی شود؟ در هجرت های کوتاه مدت و بلند مدت تا چه تعداد روحانی مبلغ به مناطق مورد نیاز اعزام می شود؟

در بخش اعزام، ما دو نوع اعزام داریم. یک بخش آن است که کل مراحل جذب و اعزام مبلغین مستقیماً بر عهده معاونت تبلیغ می باشد و بخش دیگر به این صورت است که معاونت تبلیغ فقط وظیفه ی جذب مبلغین را برعهده دارد و سپس با معرفی آنها به سازمان تبلیغات یا سایر نهادها، ادامه کار اعزام و تبلیغ از طریق همان نهاد یا سازمان پیگیری می شود. البته مدتی است طبق مصوبه شورای عالی حوزه های علمیه اعزام نوع اول که همه مراحل جذب و اعزام برعهده معاونت تبلیغ بود، از مدیریت ما خارج شده و کل ساختار اعزام مبلغین به دفتر تبلیغات محول شده است.

قبل از این مصوبه در هر نوبت از اعزام که توسط معاونت تبلیغ در مناسبت های مختلف صورت می گرفت حدود 8 هزار طلبه به مناطق دور دست شهرستان ها و روستاها اعزام می شدند. اما از زمانی که معاونت تبلیغ از اعزام مبلغین منع شده، جامعه ما این فرصت را از دست داده است. چرا که دفتر تبلیغات بر مبنای همان تعداد مبلغین که از قبل در برنامه داشته اند، به همان تعداد اکتفاء نموده و مبلغینی که قبلا از طریق معاونت تبلیغ اعزام می شدند، بلاتکلیف مانده و فرصت تبلیغ از آنان سلب شده است.

* در خصوص هجرت بلند مدت و کوتاه مدت توضیح دهید و آیا طبق مصوبه جدید هجرت بلند مدت نیز به دفتر یا سازمان تبلیغات تفویض شده است؟

در هجرت کوتاه مدت، اعزام ها مناسبتی می باشد. مثل اعزام در ماه مبارک رمضان، ماه محرم و ایام فاطمیه. در این نوع از اعزام اصلاً الزامی وجود ندارد که طلبه ی مبلّغ حتما با خانواده اش در محل مورد نیاز حضور پیدا کند و حضور خود طلبه نیز بصورت موقت می باشد و بعد از اتمام ایام تبلیغی و مناسبتی، به محل تحصیل و زندگی خویش برمی گردد.

اما هجرت بلند مدت متفاوت می باشد. به طوری که طلبه ی متأهل به همراه خانواده اش حداقل به مدت یکسال به منطقه مورد نیاز اعزام می شود و بعد از سپری شدن این مدت، در اکثر موارد مبلغین به اختیار خودشان تمدید حکم اعزام را درخواست می کنند و شاید به مدت 2 یا 3 سال دیگر در آن منطقه حضور و سکونت داشته باشند. و حضور مستمر آنها تاثیرگذاری مهمی را در رشد و ارتقاء شریعت دین در آن مناطق به دنبال داشته است.

بعد از مصوبه شورای عالی حوزه، بخش هجرت بلند مدت همچنان جزو برنامه های معاونت تبلیغ است و فقط هجرت کوتاه مدت در مناسبت های مذهبی به دفتر تبلیغات محول شده است. الحمدلله برنامه هایی که برای هجرت بلند مدت در نظر داشته ایم و بسیاری از آن ها را نیز عملیاتی کرده ایم، برکات بسیار زیادی را برای مردم مناطق مورد نیاز به همراه داشته است.

هجرت بلند مدت در واقع استقرار یک روحانی با خانواده خویش در مناطقی است که دسترسی به روحانی دیگری نداشته و نیازمند روحانی و مبلّغ می باشند. در استان تهران این برنامه بطور خاص پیگیری و اجرا شده است و هم اکنون بیش از 130 مبلّغ هجرت بلند مدت بصورت مستمر در حال فعالیت تبلیغی می باشند.

البته همه مبلغین چه در هجرت کوتاه مدت و چه بلند مدت قبل از اعزام، در دوره های آموزش کاربردی معاونت تبلیغ شرکت می کنند و پس از احراز شرایط، نسبت به اعزام آنان اقدام می شود.

*آموزش های کاربردی  شامل چه مباحثی است؟

منظور از آموزش های کاربردی، آموزش های مهارتی است. آموزش هایی مثل؛ روش ارائه مفاهیم دینی، روش کلاس داری و مسجد داری، روش سخنرانی و... جزو مهارت های تبلیغی می باشند که هر طلبه مبلغی باید این دوره ها را بگذراند. چرا که اکثر طلاب، سال ها در حوزه علمیه مشغول تحصیل و مطالعه هستند و لذا آنطور که باید روش استفاده از علومی را که کسب کرده اند را نمی دانند و ضروری است مهارت های تبلیغی را برای مواجهه با مردم و حضور در میان آنان حتماً یاد بگیرند.

* یکی از برنامه های بسیار مهمی که معاونت تبلیغ در جهت رشد و تربیت دانش آموزان به مرحله اجرا گذاشته و موفقیت ها و برکات زیادی را نیز در پی داشت، تاسیس مدارس امین بود. در این زمینه بیشتر توضیح دهید.

اداره همکاری های تبلیغیِ معاونت تبلیغ وظیفه دارد، با نهادهای غیرحوزوی در موضوع تبلیغ ارتباط برقرار کند تا بتواند طبق هماهنگی های صورت گرفته، ظرفیت و فرصت لازم برای تبلیغ مفاهیم و مبانی دینی، در مراکز دولتی را فراهم کند. بنابراین در همین راستا سعی کرده ایم با ادارات مختلف استان تهران ارتباطات و هماهنگی هایی را برقرار کنیم و نهایتاً بعد از رسیدن به تفاهم، قرارداد همکاری امضاء کنیم. وزارت آموزش و پرورش یکی از نهادهای دولتی می باشد که برای معاونت تبلیغ بسیار حائز اهمیت بوده و شاید بیشترین توان و توجه معاونت تبلیغ، به دانش آموزان و مجموعه آموزش و پروش اختصاص یافته باشد.

از جمله همکاری های معاونت تبلیغ با آموزش و پرورش می توان به تأمین امام جماعت برای مدارس، تأمین مبلّغ برای گفتمان های دینی و جلسات پرسش و پاسخ، جلسات آموزشی برای خانواده ی دانش آموزان، و تأمین سایر نیازهای آموزش و پرورش در حوزه ی علوم دینی و معرفتی و مشاوره اشاره کرد. اما در میان همه این برنامه ها، تأسیس مدارس امین از اقدامات اساسی و مهم معاونت تبلیغ بود.

معاونت تبلیغ به دنبال راه اندازی مدارسی بود که طبق برنامه ی تربیتی حوزه های علمیه اداره شوند تا بتوانند دانش آموزانی را مورد تعلیم و تربیت قرار بدهند که از جهات علمی و تهذیبی همانند یک انسان عالم، آگاه و متقی برای جامعه منشأ خیر و برکات باشند. تربیت دانش آموزانِ نخبه با ویژگی های اخلاقِ اسلامی و عالم به امور دینی و احکام شرعی، جزو اهداف اصلی طرح تربیتی حوزه علمیه در این مدارس می باشد.

نماینده معاونت تبلیغ در مدارس امین، یک روحانی آگاه و دارای شرایط لازم برای تربیت و مشاوره می باشد و رأی و نظر ایشان در همه تصمیم گیری های مدرسه نافذ و مورد توجه مدیر، معاونین و معلّمین آن مدرسه می باشد. لذا این روحانی که امین حوزه علمیه در مدارس امین می باشد ضمن حضور تمام وقت در مدرسه، باید اشراف حداکثری بر امور تربیتی دانش آموزان داشته باشد و بتواند شاخصه های مهم تربیتی از جمله حیاء و باوقار بودن، گناه گریزی و تقوای عملی را در ذهن و اندیشه و رفتار و عملکرد دانش آموزان نهادینه کند.

* هم اکنون چه تعداد از مدارس، تحت پوشش مدارس امین و طرح تربیتی حوزه علمیه می باشند؟

در ابتدای شروع این طرح که در موفقیت و ادامه آن نیز تردیدهایی وجود داشت، فقط در 4 مدرسه فعال بودیم. اما بعد از کسب تجارب ارزشمند و رفع نقایص گذشته، امروز حدود 100 مدرسه در استان تهران تحت پوشش مدارس امین قرار دارند و از زمان راه اندازی این مدارس، توفیقات بسیار بزرگی شامل حال دانش آموزان شده و رضایت و آرامش خانواده های آنان را نیز به دنبال داشته است.

*برای سال تحصیلی جدید مدارس امین چه برنامه ای دارید؟

 برای سال تحصیلی جدید نیز ما برنامه های مختلفی را در جهت تأمین محتوا و متناسب با نیازهای دانش آموزان و منطبق با طرح تربیتی حوزه علمیه در دست اقدام داریم و امیدواریم با اجرایی شدن طرح های جدید شاهد ارتقاء کیفی مدارس امین نسبت به سال های قبل تر باشیم.

* تأمین محتوای مناسب و برنامه ریزی دقیق، نیازمند مطالعات و پژوهش های مختلف و گوناگونی است، معاونت تبلیغ تا چه حد به این اصل مهم در کسب مهارت های تبلیغی اهتمام داشته است؟

در معاونت تبلیغ، بخشی به همین عنوان یعنی اداره مطالعات و پژوهش های تبلیغی وجود دارد که وظیفه ی تأمین محتوا و طرح و پشتیبانی فکری و اندیشه ای مبلغین را بر عهده دارد. اداره مطالعات تبلیغی استان تهران همواره سعی کرده مطابق با نیازهای جامعه و با توجه به توانمندی مبلّغین طرح های تربیتی و تبلیغی مهم و اثرگذاری را تدوین و تولید کند.

در همین راستا شناسایی منابع تحقیقی و مطالعاتی، کتاب ها و نشریات مرتبط با ابزارها و مهارت های تبلیغی و ارائه این اطلاعات به مبلغین از برنامه هایی است که در این بخش انجام شده و در حال تکمیل و پیگیری می باشد. در    حوزه ی رسانه و فعالیت های نرم افزاری نیز با وجود همه محدودیت های مالی، کارهای بسیار بزرگ و خوبی انجام شده است.

* آیا نهاد ها و دستگاه های فرهنگی از برنامه های معاونت تبلیغ در جهت انجام هر چه بهتر فعالیت های تبلیغی حمایت می کنند؟

متاسفانه در عرصه ترویج فرهنگ و سبک زندگی اسلامی بسیار عقب تر از سرعت تحولات در جامعه می باشیم و دشمنان ما با برخورداری از منابع مالی کلان در ترویج ابتذال و ناهنجاری در جامعه بسیار فعال بوده و ما تاکنون نتوانسته ایم اقدام قابل توجهی انجام دهیم. البته فعالیت های فرهنگی و دینی معاونت تبلیغ و حوزه های علمیه با وجود امکانات محدود، همواره ادامه داشته و با تمام توان در این عرصه وارد شده است.

علاوه بر این محدودیت ها، کم توجهی که به حوزه های علمیه می شود، مزید بر علت شده و توان ما را در مقابله نفوذ مخرب و ضد اخلاقی دشمنان کاهش داده است.

جالب است بدانید تنها نهادی که در جامعه مورد بازخواست همه نهادها و ارگان هاست و انتظارات بی شماری را از آن دارند، مجموعه ی حوزه های علمیه است. اما برای این که حوزه علمیه بتواند نیازهای آنان را پاسخگو باشد حاضر به ارائه ی کم ترین کمک نیز نیستند. اگر شما میزان کمک های مالی دولت به حوزه های علمیه را بدانید، بسیار تعجب می کنید. چرا که میزان آن در کل کشور از میزان حمایت مالی از یک دانشگاه درجه ی 2 در مراکز استان ها کمتر است و این مسئله  نشانگر مظلومیت حوزه است.

البته بنا به فرمایش مقام معظم رهبری قرار نیست دولت در معیشت طلاب ورود پیدا کند، چرا که حوزه همچون گذشته باید استقلال خود را حفظ و وابسته به حکومت و دولت نباشند. اما از آنجایی که انتظارات بی شماری از حوزه های علمیه در تأمین نیازهای نظام وجود دارد و توقع دارند حوزه طلابی را تربیت کند که آینده نظام را تأمین نماید، دولت باید به زیرساخت های حوزوی کمک کند.

* اخیراً شاهد رشد فرقه های نوظهوری در سطح استان تهران هستیم که از آنها به نحله های انحرافی تعبیر می شود. معاونت تبلیغ در راستای مقابله با این جریان ها چه تدابیری اندیشیده است؟

از برنامه های مهم معاونت تبلیغ، تربیت طلابی است که ضمن آشنایی با فرق و ادیان مذاهب گوناگون بتوانند با ریشه های فکری نحله های انحرافی نیز مقابله کنند. این برنامه در اداره فرق و ادیان معاونت تبلیغ پیگیری و اجرا می شود. ما ضمن برگزاری دوره های آموزشی برای طلاب علاقمند به فرق و ادیان و نیز بکارگیری اساتید مجرب و توانمند، توانسته ایم آنان را در پاسخ دادن به شبهات اعتقادی و مهارتِ مقابله با فرقه های انحرافی مجهز نموده و با اعزام این عزیزان به مناطق مورد نیاز، به مقابله با ترویج فرقه های نوظهور و منحرف بپردازیم.

* سخن پایانی

تا جایی که امکانات به ما اجازه می دهد، و طبق وظیفه ی شرعی که بر عهده معاونت تبلیغ قرار دارد، سعی کرده ایم به وظایف خود به خوبی عمل کنیم، که از آن جمله می توان به اعزام مبلغین به ورزشگاه ها، مترو و اجرای برنامه های متنوع فرهنگی و دینی در سطح پارک ها و بوستان های بزرگ با همکاری شهرداری، برگزاری دوره های آشنایی با فرق و ادیان، تبلیغ اینترنتی و ... اشاره کرد.

گفتگو: مهدی زارعی