به گزارش خبرگزاری «حوزه»، پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال 1374 با هدف بازکاوی روش‌ها و چارچوب‌های نظری دانش فقه در عرصه‌های فردی و اجتماعی تأسیس شد.

این مجموعه علاوه بر تحقیق گسترده در مسائل جدید فقهی و ترجمه آثار حقوقی، به تدوین کتاب‌شناسی‌های مرجع و موسوعه‌های تخصصی در موضوعات فقهی و حقوقی اهتمام ورزیده است.

این پژوهشکده، گرایش مستقل را در دستور کار خود قرار داد و به دانش‌های پایه‌ای فقه، به عنوان زیر ساخت مطالعات پژوهشکده فقه و حقوق برای نخستین بار توجه ویژه کرد.

این پژوهشکده از نظر روزآمدی و گستره موضوعات، انجام مطالعات تطبیقی در دانش فقه و حقوق و التزام به روش‌های نو پژوهشی، در سطح کشور جایگاه ممتاز و کم‌نظیری دارد.

این گروه عهده ‏دار مطالعه و پژوهش در زمینه دانش ‏هایى هم ‏چون اصول، قواعد فقهى، رجال و حدیث می باشد.

*نگاهی بر اهداف گروه دانش های وابسته به فقه پژوهشکده فقه و حقوق

از اهداف این گروه: «انتقال نیازهاى عرصه استنباط به دانش اصول و تبدیل آن‏ها به موضوعاتى در قالب و صبغه اصولى»، «سوق دادن مهارت‏ هاى موشکافانه اصولى از مباحث صرفاً علمى به مباحث کاربردى»، «توسعه کمى و کیفى دانش اصول در چارچوب ماهیت و نقش ابزارى آن و با هدف پاسخگویى به نیازهاى استنباط مسائل نوپیدا»، «جلوگیرى از تبدیل شدن دانش اصول به دانشى غیرناظر و غیرمفید نسبت به استنباط»، «بسترسازى لازم علمى جهت رواج یافتن نظریه ‏پردازى در اصول و فقه» و «بارورسازى ظرفیت‏ هاى دانش قواعد فقهى در چارچوب تقویت مباحث تطبیقى فقه و حقوق» می باشد.

بررسى آن دسته از قواعد که به رغم برخوردارى از نقش تعیین کننده در استنباط، حجم اندکى را در بحث‏هاى اصولى به خود اختصاص داده‏اند، مانند سیره، تناسب حکم و موضوع، مباحثى که رابطه کتاب و سنت را تنظیم مى‏کند و... در قلمرو پژوهشى این گروه قرار مى‏گیرد.

گفتنی است؛ بررسى قواعدی همچون ارتکازات متشرعى و عقلایى و میزان و مقدار دلالت فعل معصوم و همچنین بررسی مباحث تأثیرگذار در علم اصول همانند دانش هرمنوتیک و فلسفه زبان تحلیلی از دیگر مسائلی است که در قلمرو پژوهشی این گروه قرار دارد.

*با وظایف گروه دانش های وابسته به فقه بیشتر آشنا شویم

این گزارش می افزاید؛ «مطالعه، تحقیق و اجراى طرح‏ هاى پژوهشى در زمینه ‌های گوناگون»، «شناسایى خلأها، نیازها، آسیب‌ ها و مشکلات فقهى و حقوقى نظام جمهورى اسلامى»، «آسیب ‏شناسى فقهى - حقوقى نهادهاى تقنینى، قضایى و اجرایى نظام جمهورى اسلامى»، «ایجاد گروه ‏هاى تخصصى جهت اجراى برنامه ‏ها و فعالیت ‏هاى پژوهشی»، «تهیه مجموعه ‏هاى اطلاع ‏رسانى (مأخذشناسى، قاموس، معجم و ...)»، «فراهم آوردن زمینه رشد و توسعه دانش و توانایى پژوهشگران پژوهشکده از طریق تشکیل و کارگاه‏ هاى آموزشى، برگزارى نشست‏ ها و گفت ‏وگوهاى علمى، ایجاد فرصت‏ هاى مطالعاتى و ...»، «شناسایى، جذب و به کارگیرى پژوهشگران و صاحب‏ نظران توانمند و حمایت از فقه ‏پژوهان حوزه علمیه جهت زمینه‏ سازى رشد و اعتلاى آنان»، «اطلاع ‏رسانى به حوزه ‏هاى علمیه در زمینه پرسش ‏ها و چالش ‏هاى نوپیداى جامعه و نظام اسلامى در عرصه فقه و حقوق اسلامى»، «ارتباط و همکارى با سازمان‏ ها، نهادها، مؤسسات و مراکز علمى، پژوهشى و اجرایى به منظور پیش‏ برد اهداف پژوهشکده» و «برقرارى ارتباط فعال و سازنده با دیگر پژوهشکده ‏ها و واحدهاى زیرمجموعه پژوهشگاه با هدف اجراى طرح‏ هاى مشترک و جلوگیرى از انجام کارهاى موازى و تکرارى» از وظایف این گروه می باشد.

*کتب منتشر شده

«بررسی تطبیقی ماهیت حکم ظاهری (با تکیه بر آرای شهید صدر)»، «نقش تقیه در استنباط»، «مبانی و تاریخ تحول اجتهاد»، «موسوعة الاجماع فی فقه الامامیه(ج1)»، «ائمه و علم اصول»، «پیش‏فرض‏های فلسفی در علم اصول‏»، «دانش‏نامه اصولیان شیعه‏(1)»، «نظریه حق‏الطاعه»، «شورا در فتوا»، «قاعده عدالت در فقه امامیه (مجموعه گفت و گو)»، «فقه المسائل المستحدثه» و «اصول فقه حکومتی (مجموعه گفت و گو)» کتب منتشر شده از سوی گروه دانش های وابسته به فقه پژوهشکده فقه و حقوق می باشد.