به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری«حوزه» حشمت الله نظری تحصیل کرده رشته تاریخ اسلام از کشور جمهوری افغانستان در زمینه بافت دینی اجتماعی فرهنگی افغانستان و تاثیر تهاجم فرهنگی علیه کشور اسلامی افغانستان با خبرگزاری حوزه به گفت و گو پرداخت.

لطفا در ابتدا در خصوص بافت فرهنگی اجتماعی افغانستان توضیح دهید؟

دو مذهب بزرگ و اقلیت های غیر اسلامی در افغانستان وجود دارد و اکثر مردم حنبلی مذهب اند و اقلیت نسبتا بزرگی شیعه اند که در انتخابات پارلمانی 23 درصد کرسی ها را  به خود اختصاص دادند و در انتخابات ریاست جمهوری کاندیدایشان رتبه سوم را به دست آورده است.

آمار دقیقی از شیعیان افغانستان وجود ندارند به طوری که از یک سال پیش تاکنون قرار است شناسنامه های الکترونیکی تهیه شود تا آمار دقیق شیعیان مشخص شود که اجازه اجرای آن تاکنون صادر نشده است.

از لحاظ فرهنگی به لهجه دری صحبت می کنیم که به زبان فارسی نزدیک است .

بعد از حادثه 11 سپتامبر علاوه بر حملات نظامی  تهاجمات گسترده  فرهنگی  به اعتقادات مذهبی و دینی مردم وارد می شود درباره تاثیرات و مشکلات فرهنگی که برای ملت افغانستان تاکنون بوجود آمده توضیح دهید؟

افغانستان جامعه ای سنتی است و مردم آن از لحاظ فرهنگی هنوز به رشد لازم نرسیده اند که آزادی افسار گریخته ای را در افغانستان ببینند که این شرایط باعث شده جو مغشوش فرهنگی برای جوانان بوجود بیاید که این شرایط دستاورد  و عملکرد نادرست دولت  و برخی از  نخبگان است.

نظارت بر رسانه ها در افغانستان چگونه است؟

در جهان اسلام سه کشور  با پسوند جمهوری داریم پاکستان، ایران و افغانستان. در پاکستان مدارس دینی تقویت می شوند و در عین حال به رسانه ها امکان هرگونه فعالیت را می دهند. ایران رسانه های خود را مدیریت می کند ، اما جمهوری  افغانستان با توجه به قانون اساسی نمی تواند برای رسانه ها تسلط و مدیریت داشته باشد در حال حاضر در هر استان یک شبکه دولتی وجود دارد و هر استان 4 شبکه خصوصی دارد که منبع تغذیه آن کارهای تجاری است به گونه ای که این برنامه ها در یک کشور اسلامی قابل توجیه نیست و از سوی دیگر قوه قضاییه نمی تواند مستقیم بر مبنای قانون اساسی تاثیر روی عملکرد رسانه ها داشته باشد.

فعالیت رسانه ای علمای شیعیان افغانستان چگونه است؟

علمای شیعه افغانستان شبکه تمدن را تاسیس کردند، اما در برابر رسانه های مختلف و گسترده ضد اسلامی ناچیز است همچنین در فضای مجازی هیچ حصاری برای شبکه های غیر مجاز نیست و نظارتی ندارد حتی برنامه تاکسی کابل که در فیسبوک مقامات داخلی را زیر سوال می برد دولت نتوانسته مانع این اقدام شود.آزادی بیان در حدی که هرکس هر چه می خواهد بگوید که این  تعریف صحیحی نیست.

فعالیت وهابیت و عربستان سعودی در افغانستان چگونه است؟

وهابیت با حمایت عربستان در افغانستان رشد چشمگیری دارد و مدارس، مساجد و کتابخانه هایی را تاسیس می کنند.

بعد از به قدرت رسیدن ملک سلمان در عربستان دیداری میان او و اشرف غنی رییس جمهور افغانستان رخ داد و قرار شد،عربستان دانشگاهی در کابل با هزینه  100 میلیون دلاری بسازد و استاد عربی و وهابی بیاورند که با مخالفت مردم و علمای افغانستان روبرو شد، اما اینکه چرا دولت موافق این اقدام است به این دلیل است که  اگر علمایی در افغانستان پرورش بیابند بهتر از این است که  از پاکستان وارد افغانستان شوند .

مبلغان وهابی در هرات افغانستان فعالیت دارند که این شهر هم مرز ایران است و منطقه ای فرهنگی نزدیک به ایران که عربستان سعودی می خواهد رابطه ایران را از این جا با افغانستان قطع کند . در سال 84 وهابی ها حسینیه ها و تکایا  را سوزاندند و رسانه صبح امید در همان سال متوقف شد؛ چرا که مطلبی درباره شهادت حضرت زهرا(س) نوشته بود و وهابی ها با آن برخورد کردند. آنها در همه جای افغانستان هستند، اما در هرات به لحاظ فرهنگی فعالند . وهابی ها در جنوب شرق و جنوب افغانستان در حوزه نظامی و سیاسی فعالند و جذب نیروها برای  داعش از طریق شبکه های اجتماعی و تشکیل نیروی ویژه صورت می گیرد.

طالبان اکنون چه جایگاهی در افغانستان دارد؟

در  پاکستان ایدئولوژی افراطی وجود دارد و نظری در افغانستان است که  می گویند طالبان برگرفته از تربیت پاکستان است، اما  افغانستان در شرایطی است که کشورهای منطقه در امور داخلی آن دخالت می کنند و جو نامناسبی وجود دارد.

  جنگ مذهبی در افغانستان در حال حاضر کمرنگ است  و بیشتر جنگ ها جنگ قومی است، اما با بوجود آمدن داعش جنگ ها به سمت مذهبی شدن پیش می رود که این برای افغانستان خیلی خطر ناک است .

تفاوت داعش و طالبان را در چه می بینید و مهمترین جنگ هایی که امروز در افغانستان شاهدیم بین چه گروه هایی است؟

داعش خواستار خلافت اسلامی است و طالبان خواستار امارت اسلامی، آنها از لحاظ ایدئولوژی  متفاوتند و زد و خورد هایی بینشان حاکم است،  برای از بین رفتن طالبان نظری وجود دارد که  گروه طرفدار مشروعیت از آنها به حکومت بپیوندند و طالبان افراطی به سمت داعش می روند. در واقع طالبان امروزه نفوذ سیاسی مستقیم ندارد، اما طالبان معتدل می تواند جذب دولت شوند و افراطی ها به سمت داعش سوق پیدا می کنند.

ظهور داعش در افغانستان از چه طریقی شکل گرفته است ؟

داعش چالش امنیتی افغانستان می شود داعش دست پروده اروپایی ها و برخی از کشورهای عربی اند  از لحاظ اقتصادی از طریق عربستان حمایت مالی می شوند و هنوز  رنگ جدی دربرابر دولت نگرفته اند و داعش هنوز مثل طالبان نتوانسته در افغانستان ظاهر شود.

سه گروه دولت، طالبان و داعش که فعالیت زیر بنایی دارد در عرصه تقابل بایکدیگرند ، طالبان برخی استان ها یا مناطق را  در اختیار دارد و معاون اول رییس جمهور در خط مقدم علیه طالبان است و چندی پیش  در شهر کندوز بیمارستانی را مورد اصابت قرار دادند. افغانستان چون نمی تواند مستقل شود مجبور است با کشورهای مختلف مثل آمریکا و روسیه ارتباط داشته باشد و از آنها کمک بگیرد. آمریکا می خواهد در افغانستان پایگاه نظامی داشته باشد و روسیه هم در برابر آمریکا قد علم می کند و از سوی دیگر به خاطر مناطق  قفقاز و تاجیکستان و کشیده شدن بحران  داعش به آسیا میانه می ترسد از این رو درصدد تقویت حضور خود در افغانستان است.

نقش ایران را در تحولات فرهنگی اجتماعی افغانستان چطور ارزیابی می کنید؟

ما از لحاظ فرهنگی نمی توانیم ایران و افغانستان را از یکدیگر جدا بدانیم. از لحاظ زبانی و فرهنگی 45 درصد مردم فارسی صحبت می کنند. از لحاظ سیاسی نیز ایران تلاش کرد بعد از خروج شوروی از افغانستان، حزب وحدت اسلامی را در افغانستان بوجود آورد و از سوی دیگر پاکستان نمی خواهد افغانستان را از دست بدهد چون تمام تجارت ما از پاکستان می آید بنابراین باید رابطه ایران و افغانستان تقویت شود.

نخبگان افغانستان برای اداره کشور خود چه اعتقادی دارند؟ آیا میزان امید به زندگی و ساختن کشورشان با وجود بحران های متعدد در افغانستان در دلشان زنده است؟

در میان نخبگان دو تفکر وجود دارد، یکی  تفکر کسانی که تازه به عرصه آمدند و  تمایل به ارتباط به کشورهای اروپایی دارند و درس خوانده غربند و با حمایت غربی ها کرسی هایی می گیرند که لایق آن نیستند و دیگری کسانی که در افغانستان بودند و کوشش می کنند افغانستان از جریانات سیاسی نجات پیدا کند .

در حال حاضر نحوه دخالت استعمار در افغانستان این طور است که غربی ها بودجه نمی ریزند و نظامی وارد نمی شوند، اما نخبگان را آموزش می دهند و در سمت های مختلف به کار گرفته می شوند که اهداف آنها را پیاده کنند و رابطه با کشورهای غربی پیدا کنند، اما به هرحال هیچ نخبه افغانستانی به جنگ راضی نیست و می خواهند از راه دیپلماسی مشکلات کشور حل شود.

گفت و گو: وجیهه سادات حسینی