به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، به همت رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی در ایتالیا، کتاب شناسی و تحلیل استنادی  گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" در زبان ایتالیایی منتشر شد.

در این پژوهش، تحلیل استنادی کتب و مقالات ایتالیایی در خصوص گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی"، بررسی ادواری کتب و مقالات ایتالیایی در خصوص گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" و کتاب شناسی گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" در زبان ایتالیایی آمده است که کتن کامل آن تقدیم خوانندگان ارجمند می شود:

مقدمه

مناسبات همه جانبه ی ایران و ایتالیا، تاریخ پر قدمتی دارد و به دوره ی امپراطوری های پارت و روم باز می گردد. پس از ورود اسلام به ایران، این مناسبات در فضای تقابل امپراطوری مسیحی روم و سرزمین های اسلامی رو به افول نهاد و در جریان جنگ های صلیبی متوقف گردید.

 هم پیمانی در مقابل امپراطوری عثمانی؛ دشمن مشترک رومی ها و آق قویونلو ها، موجب گردید که مناسبات ایران و ایتالیا بار دیگر برقرار گردد و تا پایان دوره ی پهلوی، روند رو به رشدی را دنبال نماید.

 با پیروزی انقلاب اسلامی ایران،  این مناسبات بار دیگر موقتاً قطع گردید و در جریان برقراری مجدد آن، ایتالیا یکی از نخستین کشورهای اروپایی بود که روابط سیاسی و تجاری خود با ج. ا. ایران را از سر گرفت.

 دور نوین مناسبات ج. ا. ایران و ایتالیا، مگر در جریان تحریم های بین المللی اخیر علیه ج. ا. ایران همواره برقرار بوده و روند رو به رشدی داشته است.

تاریخ پر قدمت مناسبات همه جانبه ی دو فرهنگ و تمدن غنی ایران و ایتالیا، ضرورت شناخت متقابل و نهادینه شدن بنیان  مطالعات ایران شناسی در ایتالیا را فراهم آورده است .

 همچنین، تقابل تاریخی امپراطوری مسیحی روم و خلافت اسلامی؛ به ویژه در دوره ی جنگ های صلیبی، ضرورت نهادینه شدن بنیان مطالعات اسلام شناسی در ایتالیا را به همراه داشته است.

 نقطه ی عطف تاریخی این بنیان نهادینه شده، در نهضت ترجمه ی متون علمی فرهنگ  و تمدن اسلامی از زبان عربی به لاتینی و نقش متأخر این نهضت در جریان نوزایی اروپا مشهود است .

 مناسبات استعماری ایتالیا با برخی دول اسلامی و استمرار آن در قالب روابط سیاسی و تجاری، بنیان مطالعات اسلام شناسی در ایتالیا را مستحکم تر نموده است .

 ضرورت حفظ و تقویت بنیان مطالعات اسلام شناسی در ایتالیای معاصر، به ویژه محصول مهاجرت گسترده ی مسلمانان به این کشور و بحران های مبتلا به ملی؛ منطقه ای و بین المللی ایتالیا در خصوص پدیدار هایی نظیر افراط گرایی و تروریسم بوده است .

 هم زمان با هم پیمانی سابق الذکر ایتالیا و ایران عصر آق قویونلوها و صفویان در مقابل امپراطوری عثمانی، نخستین سنگ بنای مطالعات زبان و ادبیات پارسی نیز در ایتالیا نهاده شده است.

 در حال حاضر دوره های آموزشی زبان و ادبیات پارسی؛ تا بالاترین مقاطع تحصیلی در 5 دانشگاه ایتالیا ارائه می گردد و این مطالعات نیز در ایتالیا بنیان مستحکمی دارد .

مطالعات ایران شناسی؛ اسلام شناسی و زبان و ادبیات پارسی در ایتالیای معاصر، توسط دپارتمان های مستقل مراکز تحقیقات و دانشگاه ها، هدف گذاری و برنامه ریزی می گردد.

 این مطالعات در دانشگاه های ایتالیا، ساختار رشته های تحصیلی مستقل در کلیه ی مقاطع؛ یا دوره های آموزشی ثابت را به خود گرفته است. پایان نامه های برنامه ریزی شده؛ با تخصیص کمک هزینه های تحصیلی، مستمراً در این حوزه ها تألیف می گردد. علاوه بر این، نشریات و همایش های ادواری در این حوزه ها نیز رشد نسبتاً یکنواختی داشته است.

 شمار تألیفات ایتالیایی در حوزه های ایران شناسی؛ اسلام شناسی و زبان و ادبیات پارسی اندک نیست. علاوه بر این، کتاب شناسی های ایتالیایی مبسوطی در خصوص نسخ خطی پارسی در کتابخانه های ایتالیا؛  ایران شناسی؛ اسلام شناسی؛ و مطالعات زبان و ادبیات پارسی تدوین گردیده است. بر این مبنا به نظر می رسد، مطالعات در این حوزه ها، در ایتالیای معاصر نهادینه گردیده باشد .

مطالعات گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" در ایتالیای معاصر، وضعیت متفاوتی با ایران شناسی؛ اسلام شناسی؛ و مطالعات زبان و ادبیات پارسی دارد.

 هیچ مرکز تحقیقات یا دپارتمان دانشگاهی مستقلی در ایتالیا به مطالعات در این حوزه اختصاص نیافته است. سرفصل تحقیقاتی یا دوره ی آموزشی مستقلی نیز در این خصوص وجود ندارد.

علاوه بر این، شمار تحقیقات و پایان نامه های تحصیلی با تخصیص کمک هزینه های تحقیقاتی - تحصیلی هدف مند و برنامه ریزی شده در این خصوص اندک است و نشریه یا همایش ادواری ای نیز در این حوزه وجود ندارد.

مطابق آن چه گذشت، مطالعات گفتمان"ایران، اسلام  و انقلاب اسلامی" در ایتالیای معاصر نهادینه نشده و تبعاً کتاب شناسی ای نیز در این خصوص تدوین نگردیده و کتاب شناسی حاضر، نخستین نمونه در نوع خود است.

تحلیل استنادی تألیفات ایتالیایی در خصوص گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی"

کتاب شناسی حاضر بر اساس فهرست نامه ی سرویس کتابخانه ای ملی ایتالیا  تدوین گردیده است. محتوای این فهرست نامه در خصوص گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" بیشتر به آثاری در زبان های انگلیسی؛ فرانسوی؛ آلمانی و... اختصاص دارد. علاوه بر این، محتوای ایتالیایی زبان این فهرست نامه نیز، عمدتاً شامل ترجمه از دیگر زبان ها می باشد.

در تحلیل استنادی تألیفات ایتالیایی زبان این فهرست نامه، ذکر شش نکته حائز اهمیت است:

1-      بخش قابل توجهی از این آثار توسط مؤلفین غیر ایتالیایی نظیر مسلمانان مهاجر یا ایرانیان مقیم ایتالیا نگارش یافته یافته است.

2-      در خصوص مؤلفین ایتالیایی، عمدتاً تعداد معدودی از این مؤلفین، کمیت بالایی از کتب و مقالات در این حوزه را تألیف نموده اند. این امر موجب گردیده است که این تألیفات علی رغم تنوع عناوین، تنوع رویکردی چندانی نداشته باشد.  

3-      این تألیفات عمدتاً از حیث کیفی و ویژگی هایی نظیر نظریه پردازی یا مدل سازی، در زمره ی معتبرترین منابع در این حوزه نمی باشد. مجموعه مقالات روزنامه ی کوریه ره دلا سرا   در آستانه ی پیروزی انقلاب اسلامی؛ به عنوان  تحقیقی معتبر در این حوزه، نمونه ی منحصر به فردی است که مؤلف آن نیز؛ میشل فوکو ؛ اندیشمند فرانسوی بوده است .

4-      تقدم و تأخر زمانی تألیف و انتشار این آثار، با تقدم و تأخر منطقی  مؤلفه های معرفت شناختی ساختار گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" مطابقت ندارد. بر این مبنا، بداهتاً این تألیفات از یک طرح پژوهشی هدفمند و برنامه ریزی شده؛ یا طرح های پژوهشی هم پوشان تبعیت نمی نماید.

5-      عدم وجود یک طرح پژوهشی هدفمند یا طرح های پژوهشی هم پوشان، تحلیل استنادی این تألیفات را دشوار می سازد. اما تآلیفات هر دوره ی زمانی در عین حال،  مشابهت های موضوعی یا اخذ پیش فرض های پژوهشی مشترکی را نمایش می دهد.

6-      مشابهت موضوعی و پیش فرض های پژوهشی مشترک این تألیفات در هر دوره، امکان تحلیل ادواری این تألیفات را فراهم می سازد.

تحلیل ادواری تألیفات ایتالیایی در خصوص گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی"  

تولیدات رسانه های ایتالیایی در خصوص گفتمان "ایران، اسلام  و انقلاب اسلامی" و مخاطبین آن، از  تولیدات پژوهشی در این حوزه و مخاطبانش،  کمیت بیشتری را به خود اختصاص داده است.

این در حالی است که از نقطه نظر کیفی، بخش اعظم این تولیدات رسانه ای، تحت تأثیر جریان جهانی تحریفات رسانه ای علیه ج. ا. ایران قرار دارد.

تحلیل تطبیقی تولیدات رسانه های ایتالیایی با تولیدات پژوهشی در خصوص  گفتمان "ایران، اسلام  و انقلاب اسلامی"،  گویای مشابهت ادواری سرفصل ها و اخذ نتایج تولیدات رسانه ای یک دوره، به عنوان پیش فرض های تولیدات پژوهشی همان دوره است.

بر این مبنا، ادوار تألیفات ایتالیایی گفتمان "ایران، اسلام  و انقلاب اسلامی" بیش از تبعیت از یک طرح روش شناختی، رسانه محور است و مطابق بردار رسانه – پژوهش دوره بندی می گردد. بر اساس این بردار، غالب سرفصل های پژوهشی یک دوره، با سرفصل داغ ترین اخبار رسانه ای همان دوره،  مطابقت نسبی دارد.

در ادامه ادوار تألیفات ایتالیایی گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" را به اجمال تحلیل خواهیم نمود: 

1-      بخشی از تألیفات ایتالیایی گفتمان "ایران، اسلام  و انقلاب اسلامی" به جریان مطالعات بینا رشته ای از پیش موجود در خصوص اسلام سیاسی؛ فقه سیاسی شیعه؛ تحولات جغرافیای سیاسی خاورمیانه و تاریخ معاصر ایران تعلق دارد. این تألیفات، انقلاب اسلامی ایران را به عنوان سرفصلی فرعی از تحولات تاریخی فقه سیاسی شیعه در پس زمینه ی تحولات جغرافیای سیاسی خاورمیانه مورد بررسی قرار می دهد. این سنخ از تألیفات عمدتاً ریشه های تاریخی انقلاب اسلامی نظیر رسمیت یافتن مذهب تشیع در ایران دوره ی صفویه؛ به قدرت رسیدن روحانیت شیعی در دوره ی قاجار؛  مبارزات ضد استعماری ایشان؛ جنبش مشروطیت و... را مورد بررسی قرار می دهد. بسیاری از این تألیفات، اگر چه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نگارش یافته است، اما از حیث تعلق به سنت پژوهش تاریخی در این موضوع، به کتاب شناسی گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" استناد داده می شود. این سنت تألیفی تا زمان حاضر نیز استمرار داشته و از علمی ترین بخش های آثار ایتالیایی در این حوزه است .

2-      نخستین موج تألیفات ایتالیایی مستقل گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" به تألیفات در خصوص فرایند نوگرایی و صنعتی سازی ایران در دوره ی پهلوی دوم؛ به ویژه در جریان "انقلاب سفید" راجع است.

3-      با اوج گیری جریان انقلاب اسلامی  و در آستانه ی آن، موج رسانه ای گسترده ای با رویکرد نسبتاً مثبت، در خصوص انقلاب اسلامی ایران در ایتالیا به راه افتاد. مجموعه مقالات سابق الذکر میشل فوکو  در روزنامه ی پرشمارگان کوریه ره دلا سرا  به این موج وابسته است. علت رویکرد نسبتاً مثبت مؤلفین ایتالیایی این دوره به انقلاب اسلامی ایران در غلبه ی جریان فرهنگی – اجتماعی – سیاسی چپ جامعه گرا در ایتالیای نیمه ی دوم دهه ی هفتاد میلادی ریشه دارد. مطابق این رویکرد، اراده ی جمعی به سرنگونی یک رژیم پادشاهی خودکامه ی  ناقض حقوق بشر، یک ارزش مطلق قلمداد می شود. علاوه بر این، در اصطلاح شناسی وابسته به این جریان فکری نیز، مفاهیمی نظیر توده و انقلاب، مثبت ارزش داوری می گردد.

4-      در آستانه ی پیروزی انقلاب اسلامی و فاصله زمانی اندکی پس از آن، موج تازه ای از تألیفات ایتالیایی زبان دراین خصوص به راه افتاد. این تألیفات در وهله ی نخست توسط ایرانیان مقیم ایتالیا  که وابسته به جنبش چپ ایران بودند به چاپ رسید.  این جریان تا سال های آغازین پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز استمرار داشت. این تألیفات بیشتر در قالب مقاله؛  خبرنامه یا بیانیه به زبان ایتالیایی انتشار یافته است. با کاهش فعالیت ایرانیان وابسته به جنبش چپ در ایتالیا، این تألیفات جای خود را به تألیفات هم سو با ج. ا. ایران داد. از نخستین متولیان انتشار چنین آثاری،  می توان به مرکز فرهنگی اسلامی اروپا اشاره نمود. در ادامه، رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا و انتشارات عرفان وابسته به انجمن شیعی المهدی(عج) شهر رم نیز به جمع متولیان نشر تألیفات هم سو با ج. ا. ایران در خصوص گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" افزوده شدند.

5-      پس از تصرف سفارت ایالات متحده ی آمریکا در ایران، سنخ تازه ای از تألیفات ایتالیایی در خصوص گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" آغاز گردید. این تألیفات پس از قریب به چهار دهه، اصطلاحاً به یک ژانر  مبدل گردیده است. محتوای اصلی این ژانر بررسی روابط ج. ا. ایران و ایالات متحده ی آمریکا می باشد. در آثار وابسته به این ژانر، رژیم اشغالگر قدس نیز متناوباً به عنوان رأس سوم مثلث این تقابل سیاسی،  به محتوای تألیفات اضافه گردیده است. این آثارحسب تألیف توسط جریان های وابسته به جناح چپ یا راست ایتالیا، پیکان نقد را متوجه ایالات متحده ی آمریکا؛ رژیم اشغالگر قدس؛ یا ج. ا. ایران نموده است.

6-      در ادامه با آغاز جنگ تحمیلی، دوره ی دیگری از تألیفات ایتالیایی زبان در خصوص گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" آغاز گردید. این دوره تا اندک زمانی پس از پایان جنگ تحمیلی استمرار داشته است.

7-      با بروز نخستین اختلاف نظرها و تقابلات داخلی در جریان انقلاب اسلامی ایران، تألیفات ایتالیایی زبان در این حوزه رشد کمی محسوسی داشته است.  برخلاف تألیفات آستانه ی انقلاب اسلامی و برهه ی آغازین آن، تألیفات این دوره رویکردی انتقادی دارد. این انتقادات غالباً حاوی موضع گیری های منفی در خصوص اسلام سیاسی و ادعای نقض حقوق بشر در ج. ا. ایران می باشد.

8-      این سنخ تألیفات انتقادی، سنخ غالب تألیفات این حوزه، تا آغاز دوره ی اصلاحات در ج. ا. ایران بوده است. در تألیفات ایتالیایی دوره ی اصلاحات،  نقدها و موضع گیری ها در خصوص ج. ا. ایران کمی متعادل تر گردیده است.

9-      پس از اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران در سال 1388، دوره ی جدیدی از تألیفات ایتالیایی در خصوص گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" آغاز گردید.  از موضوعات اصلی تألیفات این دوره، می توان به تحلیل نقش نمونه ای ج. ا. ایران در جریان بیداری اسلامی ؛  یا فضای سیاسی – اجتماعی ج. ا. ایران در آستانه و پس از این اعتراضات اشاره نمود. تحلیل ساختار و نقش فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در این اعتراضات، از دیگر مضامین اصلی آثار این دوره بوده است.

10-    روایت داستانی؛  سبک روایی غالب آثار این دوره می باشد.  نویسندگان این سبک عمدتاً قالب یادداشت روزانه  یا زندگی نامه ی خود نوشت را برگزیده اند. گزینش این قوالب ادبی به این نویسندگان امکان داده است،  رخدادهای تاریخی واقعی را با عناصر داستان پردازانه ی منبعث از عواطف شخصی خود ترکیب نمایند. فضای پیش فرض وقوع داستان در غالب آثار این سبک،  همان فضای تحریفات رسانه ای علیه ج. ا. ایران می باشد. اخذ این فضای از پیش آشنا نزد مخاطبین ایتالیایی، انتخابی روش شناختی جهت تسهیل دشواری های توصیف فضای وقوع داستان بوده است. مؤلفه های دراماتیک یا گره های تراژیک روایت داستانی در این سبک،  اخبار رسانه ای غالباً تاریک نمایی شده در خصوص اعمال برخی مجازات های اسلامی و... بوده است. قالب روایی زندگی نامه ی خودنوشت در پس زمینه ی سیر تاریخی رخدادهای واقعی، به نویسندگان این سبک امکان داده است که عواطف و برداشت های شخصی خود را در مقام تاریخ نگاری و تحلیل پژوهشی جعل نمایند. این ساختار روایی با شروع بحران ها در ایتالیا، به جلب مخاطبین بیشتری نائل گردید. آثار این سبک با روایت مصائب قهرمان سرگذشت، عواطف و هیجاناتی نظیر شفقت و ترس را در مخاطبان ایتالیایی تحریک و تخلیه می نمود. پالایش شفقت و ترس از اهداف تربیتی سنتی روایت تراژیک می باشد.  این پالایش، از رهگذر همزاد پنداری مخاطب ایتالیایی بحران زده با قهرمان مصیبت زده ی این آثار و احساس خوشبختی از به جای وی نبودن، بازسازی می گردید. این نسخه به واسطه ی دور بودن مکان وقوع مصیبت، نتیجه بخش بود و  با آغاز بحران های اخیر خاورمیانه و مهاجرت پناهجویان به اروپا و حملات تروریستی متعاقب آن، کارآیی خود را تا حد زیادی از دست داد.

11-    با تثبیت دولت دهم در ج. ا. ایران، دوره ی جدیدی  از تألیفات ایتالیایی در خصوص گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" آغاز گردید.  تألیفات این دوره عمدتاً بر سیاست بین المللی و منطقه ای و مسأله ی هسته ای ج. ا. ایران متمرکز بوده است.

12-    واپسین دوره از ادوار تألیفات ایتالیایی در خصوص گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" با شروع فعالیت دولت یازدهم آغاز گردیده و تا زمان حاضر ادامه یافته است. مضامین آثار این دوره عمدتاً بر مناقشه ی هسته ای ج. ا. ایران و روابط بین المللی آن با ایالات متحده ی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس متمرکز بوده است. نقش بین المللی و منطقه ای ج. ا. ایران در خاورمیانه؛ به ویژه در خصوص بحران سوریه  و ستیزه جویان افراط گرای اسلامی نظیر داعش نیز از دیگر موضوعات تألیفات این دوره است.

در کتاب شناسی ای که در ادامه می آید، مشخصات کتاب شناختی تألیفات و ترجمه های ایتالیایی در خصوص گفتمان "ایران، اسلام و انقلاب اسلامی"؛  مطابق فهرست نامه ی سرویس کتابخانه ای ملی ایتالیا  (Opac) گردآوری گردیده است. بداهتاً این کتاب شناسی؛ به عنوان نخستین نمونه ی تدوین شده در نوع خود، کلیه ی عناوین در این حوزه را احصاء ننموده و می تواند متناوباً تکمیل گردد.

 

منابع:

ا.رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا، گزارش اسلام در ایتالیا، رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا، رم 1393.

رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا، گزارش وضعیت ایران پژوهی در ایتالیا، رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا، رم 1394.

رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا، گزارش نسخ خطی فارسی – اسلامی در مجموعه ها و کتاب خانه های ایتالیا، رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا، رم 1394.

م. فوکو، ایرانی ها چه رویایی در سر دارند، ترجمه ی ح. معصومی همدانی، هرمس، چاپ هفتم، تهران 1393.

Leonardo Capezzone e Marco Salati, L’Islam Sciita. Storia di una Minoranza, Edizioni Lavoro,  Roma 2006.

 کتاب شناسی گفتمان"ایران، اسلام و انقلاب اسلامی" در زبان ایتالیایی

 “ Asia : L'Iran e il Subcontinente Indiano”, in I Protagonisti della Rivoluzione: America Latina, Africa, Asia, Nuova C.E.I., Milano   1983.

“L’Iran tra Maschera e Volto”, in Limes: Rivista Italiana di Geopolitica, vol. 5, 2005.

“La Persia dietro l'Iran: Ahmadinejad: La Fine della Rivoluzione?, Bush: La Fine dell'Interventismo”,  in Aspenia: Rivista di Aspen Institute Italia, 39,  Il Sole 24 Ore, Milano  2007.

“La rivoluzione dell'Iran”,  in Volume 12 di Ragione e Tempo, Dino, 1992.

Abnousse Shalmani, Khomeini De Sade e Io, traduzione di Andrea Zucchetti, Rizzoli, Milano 2014.

Afsaneh Moghadam, Morte al Dittatore: Un Rivoluzionario per Caso Contro Ahmadinejad, traduzione di Sivia Rota Sperti, Il saggiatore, Milano 2011.

Afshin Molavi, Pellegrinaggi Persiani: Viaggi attraverso L’Iran, traduzione di Maria Eugenia Morin, Il Saggiatore, Milano 2005.

Ahmad Rafat(a cura di), L’Ultima Primavera: La Lotta per la Libertà di Informazione in Iran, Polistampa, Firenze 2006.

Ahmad Rafat, Iran, La Rivoluzione Online: L'Onda Verde travolge il Paese degli Ayatollah, Cult, Firenze 2009.

Alain Rodier, Iran: La Prossima Guerra?, Fuoco Edizioni, Roma 2011.

Alberto B. Mariantoni, “Iran, La Rivoluzione è morta?”, in Mondo e Missione: Rivista di Attualità e Cultura, Pontificio Istituto Missioni Estere , 118, 23(1989), pp.700-703.

Alberto Negri, Il Turbante e la Corona: Iran, Trent’Anni dopo, Tropea, Milano 2009.

Alberto Simoni, Cambio di Rotta, Lindau, Torino 2007.

Alessandro Amoroso(candidato), La Guerra Iran-Iraq e Il Consolidamento della Repubblica Islamica Iraniana, relatore Marcella Emiliani, Tesi di Laurea in Storia e Istituzioni dell’Africa Mediterranea e del Vicino Oriente, Università di bologna, Facoltà di Scenze Politiche, 2005-2006.

Alessandro Canesso, Iran: Dalla Speranza all’Oppressione, TG Book, 2011.

Alessandro Figus, Politica Estera dell’Iran tra Occidente e Crisi Nucleare, Eurolink, Roma 2014.

Alessandro Mantovani, Rivoluzione Islamica e Rapporti di Classe: Afghanistan, Iran, Iraq, Graphos, Genova 2006.

Alessandro Nesti (a cura di), Laboratorio Iran, Franco Angeli, Milano 2003.

Ali Reza Jafarzadeh, L’Atomica di Teheran: Ahmadinejad e la Terza Guerra Mondiale, Guerini e Associati, Milano 2007.

Ali Reza Jalali e Sepehr Hekmat, Giustizia e Spritualità: Il Pensiero Politico di Mahmoud Ahmadinejad, Anteo, Cavriago 2013.

Ali Reza Jalali, La Repubblica Islamica dell’Iran tra Ordinamento Interno e Politica Internazionale, Irfan, Cosenza 2013.

Amir Taheri, Lo spirito di Allah : Khomeini e la Rivoluzione Islamica, Ponte alle Grazie, Firenze 1989.

Andrea Cavazzini ... et al., Michel Foucault : l' Islam e la Rivoluzione Iraniana, prefazione di Christias Panagiotis, Mimesis, Milano 2005.

Andrea Duranti, “Modelli Egemonici e Ordine Nuovo: Gramsci e l’Iran Trent’Anni dopo la Rivoluzione Islamica”, in Annamaria Baldussi e Patrizia Manduchi(a cura di), Gramsci in Asia e in Africa, Atti del Convegno Internazionale, Cagliari, 12-13 Febbraio 2009, Università di Cagliari, Facoltà di Scienze Politiche, Dipartimento Storico-Politico-Internazionale dell'Età Moderna e Contemporanea, Aipsa, Cagliari 2010,  pp. 195-207.

Andrea Duranti, Il Rosso e il Nero e la Rivoluzione della Modernita: Breve Storia del Pensiero Iraniano Contemporaneo, prefazione di Patrizia Manduchi, postfazione di Matteo Tuveri, Aracne, Roma 2007.

Angelo Trenzioni e Nazareno Venturi, La Repubblica Islamica dell’Iran. Un Ideale Metafisico nella Realtà del XX Secolo, Alkaest, Genova 1980.

Anna Vanzan, “Un Secolo del Femmenismo in Iran”, in Genesis, vol. 4, 2(2005), pp. 79-103.

Anna Vanzan, Le Donne di Allah. Viaggio nei Femmenismi Islamici, Bruno Mondadori, Torino-Milano 2010.

Antonella Colonna Vilasi, L’Iran ed il Nucleare, Libellula Edizioni, Tricase(LE) 2015.

Antonello Sacchetti, I Ragazzi di Teheran: I Giovani in Iran e la Crisi del Regime, Infinito Edizioni, Formigine(Mo) 2006.

Antonello Sacchetti, Iran: La Resa dei Conti, prefazione di Daniela De Robert, Infinito Edizioni, Formigine(Mo) 2009.

Antonello Sacchetti, Misteri Persiani: I Volti Nascosti dell’Iran, introduzione di Amir Madani, Infinito, Modena 2008.

Antonio Mendez e Matt Baglio, Argo. Come la CIA e Hollywood hanno salvato Sei Ostaggi Americani a Teheran, traduzione di S. Crimi e L. Santi, Mondadori, Milano 2012.

Arash Hejazi, Negli Occhi della Gazzella, traduzione di Sara Puggioni, Piemme, Casale Monferrato 2011.

Arturo Diaconale, Iran-Israele: Olocausto Nucleare, Koinè Nuove Edizioni, Roma 2006.

Ayatollah Ruhollah Khomeini, Il Governo Islamico: O l’Autorità Sprituale del Giureconsulto, Il Cerchio, Rimini 2006.

Azar Nafisi, Le Cose che non ho detto, traduzione di Ombretta Giumelli, Adelphi, Milano 2009.

Azar Nafisi, Leggere Lolita a Teheran, Adelphi, Milano 2004.

B. Boumaza, Né Ayatollah, né Emiri, Jaca Book, Milano 1981.

Bahman Nirumand, La Persia, Modello di un Paese in Via del Sviluppo, Ovvero la Dittatura del Mondo Libero, Feltrinelli, Milano 1968.

Beatrice Balestrazzi, Iran. Donne fra Sedizione e Tradizione, Laterza, Roma-Bari 2009.

Betty Mahmoody e Arnold D. Dunchock, Per Amore di un Figlio, traduzione di Elena Malossini Fumero, Sperling & Kupfer, Milano 1993.

 Betty Mahmoody e William Hoffer, Mai senza mia Figlia, traduzione di Elena Malossini Fumero, Sperling & Kupfer, Milano 1991.

Biancamaria Scarcia , Il Mondo dell‟Islam, Editori Riuniti, Roma 1981.

Biancamaria Scarcia Amoretti, “La Cultura Politica dell’Islam”, in Estratto da Critica Marxista, 3 (1979), pp. 127-142.

Biancamaria Scarcia Amoretti, Il Mondo Musulmano: Quindici Secoli di Storia, Carocci, Roma 1998.

Borzù Faramarzì, Prospetto dei 12 Punti della Rivoluzione dello Sciah e del Popolo, traduzione italiana a cura di Kurosc' Mehravand, Ministero dell'Informazione e del Turismo, Teheran 1974.

C. Crescitelli, La Rivoluzione Islamica Khomeinista Iraniana: Linee di Interpretazione, Nuovo Merdionalismo, Avellino 1990.

Carlo Panella, Ayatollah Atomici: Tutto Quello che non ho capito della Rivoluzione Iraniana, 1978-1979, Ugo Mursia Editore, Milano 2010.

Carlo Panella, Fascismo Islamico, Rizzoli, Milano 2007.

Centro Culturale Islamico Europeo (a cura di), Citazioni dai Discorsi dell'Imam Khomeini , Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1983.

Centro Culturale Islamico Europeo (a cura di), La Guerra Imposta,  Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1983.

Centro Culturale Islamico Europeo (a cura di), L'Epopea della Rivoluzione Islamica: Centro Culturale Islamico Europeo ricorda con Pubblicazione di Questa Opera il 3. Anniversario della Rivoluzione Islamica dell'Iran, Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1981.

Centro Culturale Islamico Europeo (a cura di), Messaggi dell’Imam Khomeini al Papa ed il Mondo Cristiano, Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1982.

Centro Culturale Islamico Europeo (a cura di), Messaggi dell’Imam Khomeini in Occasione della Celebrazione della Giornata di Quds(Gerusalemme), Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1982

Centro Culturale Islamico Europeo (a cura di), Rivoluzione e Terrorismo in Iran, Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1983.

Centro Culturale Islamico Europeo (a cura di), Sette Discorsi  di 'Ali Shari'ati, Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1984.

Centro Culturale Islamico Europeo(a cura di), Imam Khomeini: La Vita, la Lotta, il Messaggio, Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1990.

Centro Culturale Islamico Europeo(a cura di), La Repubblica Islamica dell’Iran, Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1979.

Centro Culturale Islamico Europeo(a cura di), L'Iran dopo la Rivoluzione, Centro Culturale Islamico Europeo, 1985.

Claudia Castiglioni, Gli Stati Uniti e la Modernizzazione Iraniana(1960-1969), Mondadori Università, Milano 2015.

Codice Civile della Repubblica Islamica dell’Iran, traduzione di Raffaele Mauriello, Eurilink, Roma 2015.

Consolato Generale della Repubblica Islamica dell'Iran(a cura di), 5. Anniversario della Vittoriosa Rivoluzione Islamica dell'Iran, 1985.

Dariush Mirzai, “La Doppia Sconfitta Elettorale del Presidente Ahmadinejad”, in Supplemento a Mondo e Missione, anno XXII, 196(2007).

Davide Rossi, Tahrir e la Rivoluzione Egiziana: Dentro le Trasformazioni Mediorientali ed Euromediterranee: Egitto - Tunisia - Libano - Turchia - Iran: Gennaio 2011-Luglio 2013, presentazione di Vittorio Agnoletto,  introduzione di Emilio Sabatino, Mimesis, Milano-Udine 2013.

Emanuele Castelli e C. De Bernardis, Iran: La Persia, la Rivoluzione e l'Asse del Male, Sankara, Roma  2003.

Emanuele Castelli, La Rivoluzione dell'Islam: Il Cambiamento di Regime in Iran tra Democrazia e Teocrazia, Rubbettino,  Soveria Mannelli  2008.

Ervand Abrahamian, Storia dell’Iran. Dai Primi del Novecento a Oggi, Donzelli, Roma 2010.

Estzer Salgò(a cura di), Leggere la Rivoluzione Islamica Iraniana a Roma, Alpes, Roma 2010.

Ettore Bonessio Di Terzet et. Al., Per Quale Motivo Israele può avere 400 Testate Atomiche e l’Iran Nessuna? L’Impero Interiore, La Carmelina, Ferrara-Roma 2013.

Evgeny Morozov, L’Ingenuità della Rete. Il Lato Oscuro della Libertà di Internet, traduzione di M. Renda e F. Ardizzoia, Codice, Torino 2011.

Farian Sabahi, Storia dell’Iran1890-2008, Bruno Mondadori, Milano 2009.

Farian Sabahi, Un’State a Teheran, Laterza, Roma-Bari 2007.

Ferdinando Imposimato, La Grande Menzogna. Il Ruolo del Mossad, l’Enigma del Niger Gate, la Minaccia Atomica dell’Iran, Koinè Nuove Edizioni, Roma 2006.

Francesco Gazzoletti, La Nuova Centralita Iraniana: La Repubblica Islamica dell'Iran nella Fase del Riformismo di Mohammad Khatami, ISPI, Milano 2002.

Francesco Montessoro, Lo Stato Islamico: Teoria e Prassi nel Mondo Contemporaneo, Guerini Studio, Milano 2005.

Francesco Strazzari, Dalla Terra dei Due Fiumi, Iraq-Iran. Cristiani tra l’Integralismo e la Guerra, EDB, Bologna 2010.

Franco Fracassi, La Bomba di Allah. L’Iran, il Rischio Nucleare le Minacce Americane: La Tentazione del Pentagono di una Nuova Guerra Preventiva, Editori Riuniti, Roma 2006.

Gerhard Schweizer, I Persiani: Da Zarathustra a Khomeini, traduzione di Roberto Menin, Garzanti, Milano 1986.

Giampiero Cama e Pejman Abdolmohammadi, L’Iran Contemporaneo: Le Sfide Interne e Internazionali di un Paese Strategico, Mondadori, Milano 2015.

Gianaldo Grossi, Iran: Petrolio, Violenza, Potere, Mazzotta, Milano 1975.

Giorgio Mussa, Iran Sciita e Governo Islamico, Aspetti della Rivoluzione Khomeinista,  presentazione di Giuseppina Finazzo, C.U.S.L.- Stampa,  Milano 1995.

Giorgio Vercellin, Istituzioni del Mondo Musulmano, Einaudi, Torino 1996.

Giulio Tamagnini, La Caduta dello Scià, Edizioni Associate, Roma 1990.

Guido Valabrega, Tensione Sociale e Rivoluzione del Trono nell'Iran, Ispi, Milano 1964.

Hamid Ansari, Il Racconto del Risveglio: Una Biografia Politica e Spirituale dell’Imam Khomeini, a cura di Giuseppe Mahdi Aiello, Irfan, Guidonia Montecelio 2007.

Ian Bremmer, La Curva J. La Bussola per Capire la Politica Internazionale, traduzione di M. Guareschi, Università Bocconi, Milano 2015.

Iran, Guerra o Pace. i Quaderni Speciali di Limes: Rivista Italiana di Geopolitica, L’Espresso(Gruppo Editoriale), Roma 2008.

Istituto Culturale dell’Ambasciata della Repubblica Islamica dell’Iran(a cura di), Il Movimento di Alfabetizzazione dopo la Rivoluzione Islamica in Iran, Istituto Culturale dell’Ambasciata della Repubblica Islamica dell’Iran, Roma.

Istituto per la Storia della Rivoluzione Islamica dell'Iran(a cura di), Yad, Bunyad, Teheran  1986.

J. Posadas, Il Processo Permanente della Rivoluzione in Iran: 3 Dicembre 1979,  Edizioni Scienza Cultura e Politica, Firenze 1980.

J. Posadas, Il Progresso dell’Iran puo realizzarsi solo con il Socialismo: 22 Febbraio 1979,  Edizioni Scienza Cultura e Politica, Firenze 1979.

Jean Francois Colosimo, Il Paradosso Persiano: Dove va L’Iran?, Jaca Book, Milano 2010.

Kasra Naji, Ahmadinejad: La Storia Segreta del Leader Fondamentalista Iraniano, Edizioni Clandestine, 2015.

Ken Follet, Sulle Ali delle Aquile, traduzione di Roberta Pollini Rambelli, Mondadori, Milano 1986.

Khalil Samir, Khomeini e i Fratelli Musulmani: Un Ritorno Integrale alle Radici dell’Islam, La Civiltà Cattolica, Roma 1980.

Khosrovi, Bani Sadr racconta l’Iran, Ediesse, Roma 1994.

L. De Grazia(a cura di), Fonti del Diritto e Fattore Religioso. Aspetti di Diritto Costituzionale Comparato. Israele, Iran, Città del Vaticano, Editoriale Scentifica, Napoli 2013.

La Costituzione della Repubblica Islamica dell’Iran, ALHODA, Teheran 2010.

Laura Giordani(candidata), La Costruzione dello Stato Islamico in Iran dalla Rivoluzione del 1979 alla Caduta di Bani Sadr, relatore Marcella Emiliani, Tesi di Laurea ds. in Storia e Istituzioni del Medio Oriente, Università di Bologna, Facoltà di Scienze Politiche, sede di Forlì, a.a. 1996-1997.

Lega Trotzkysta d’Italia(a cura di), Iran: Rivoluzione Operaria o Reazione Clericale, Lega Trotzkysta d’Italia, Roma 1979.

Leila Ahmed, Oltre il Velo. La Donna nel Islam da Maometto agli Ayatollah, La Nuova Italia, Firenze 1995.

Lello Gurrado, Khomeini e la Questione Iraniana. Le Ragioni Orientali della Crisi Occidentale, Sugar Co. Edizioni, Milano 1981.

Leonardo Capezzone e Marco Salati, L’Islam Sciita. Storia di una Minoranza, Edizioni Lavoro, Roma 2006.

Leslie Amoroso(candidata), Il Ruolo della Donna nella Rivoluzione Khomeinista in Iran,  relatore Marcella Emiliani, Tesi di Laurea ds. in Storia e Istituzioni del Vicino e Medio Oriente, Università di Bologna, Facoltà di Scienze Politiche, Sede di Forli, a.a. 2000-2001.

Lila A. Zanganeh(a cura di), Chi ha Paura dell’Iran? Ritratto di un Paese Oltre la Censura e i Luoghi Comuni, traduzione di C. Volpi, Sperling & Kupfer, Milano 2006.

Lili Gruber, Chador. Nel Cuore Diviso dell’Iran, Rizzoli, Milano 2005.

Lorenzo Rossetti, L’Altro Iran: Viaggio Oltre le Pregiudizi nelle Terre dell’Antica Persia, Createspace, 2015.

M. Emiliani e M. Ranuzzi De' Bianchi e E. Atzori, Nel Nome di Omar. Rivoluzione, Clero e Potere in Iran, Odoya, Bologna 2008.

M. Khatami, Religione, Libertà e Democratzia, prefazione di L. Violante, Laterza, Bari 1999.

Mamadou Ly, Iran 1978-1982: Una Rivoluzione Reazionaria Contro il Sistema, Prospettiva, Roma 2003.

Marcella Croce, Oltre il Chador: Iran in Bianco e Nero, Editrice Medusa, Milano 2006.

Maria Cristiana Pudioli, Iran 1941-1991: Dalla Monarchia alla Repubblica Islamica: Materiali Esistenti nelle Biblioteche di Bologna. Centro Amilcar Cabral, Studi Iniziative e Informazioni sull'Asia, l'Africa e l'America Latina, Il Nove, Bologna 1992.

Maria Gabriella Pasqualini, “La Rivoluzione Islamica Iraniana nelle Memorie dell’Ambasciatore d’Italia a Teheran”, in Rivista di Studi Politici Internazionali, vol. 57, 3(1990), pp. 511-515.

Maria Gabriella Pasqualini, “La Rivoluzione Islamica Iraniana nelle Memorie del Generale Huyser”, in Rivista di Studi Politici Internazionali, vol. 56, 1986, pp. 135-137.

Marika Armento(candidata), L' Esportazione della Rivoluzione Iraniana: Il Caso Iracheno, relatore Marcella Emiliani, Tesi di Laurea ds. in Storia e Istituzioni del Vicino e Medio Oriente, Università di Bologna, Facoltà di Scienze Politiche, Sede di Forli,  2008.

Marina Nemat, Prigioneria di Teheran, traduzione di Luciana Dianella, Cairo, Milano 2007.

Mario Nordio(a cura di), Oltre la Soglia: Iran: Cultura, Arte, Storia, Marsilio, Venezia 2005.

Marisa Paolucci, Tre Donne, una Sfida : Teheran, Kabul, Khartoum: La Rivoluzione Rosa di Shirin Ebadi, Malalai Joya e Fatima Ahmed, prefazione di Silvia Costa, EMI, Bologna 2011.

Mark Bowden, Teheran 1979: La prima Battaglia degli Stati Uniti Contro Islam, traduzione di Enzo Peru, Rizzoli, Milano 2007.

Maryam Ansary, Fuga prima dell’Alba. Sette Anni di Esilio e di Lotta di una Donna Iraniana, traduzione di N. Sanità, Il Ponto d’Incontro, Vicenza 2006.         

Maryam Falah-zadeh(candidata), La Costituzione della Repubblica Islamica dell’Iran, Tesi di Laurea, Università degli Studi di Perugia, Facoltà di Giurisprudenza, Perugia 2008.

Masih Mohajeri, Iran a Quattro Anni dalla Rivoluzione Islamica, Centro Culturale Islamico dell’Europea, Roma 1983.

Massimo Campanini, “Democrazia e Islam: Valori e Istituzioni”, in G. Calchi Novati (a cura di), Verso un Nuovo Orientalismo: Primavere Arabe e Grande Medio Oriente, Carocci, Roma 2012, p. 48-60.

Massimo Campanini, L’Alternativa Islamica: Aperture e Chiusure del Radicalismo, Bruno Mondadori, Milano-Torino 2012.

Massimo Campanini, Storia del Medio Oriente Contemporaneo, Il Mulino, Bologna 2014.

Matthew Gordon, Ayatollah Khemeini, traduzione di Maritza Ferrario, Targa Italiana, Milano 1990.

Mehmet Ali Ağca, Mi avevano promesso il Paradiso. La mia Vita e la Verità sull'Attentato al Papa, Chiarelettere, 2013.

Michael A. Ledeen, Iran, Stato del Terrore: Come l’Occidente può vincere la Guerra, traduzione di G. Citton, Boroli, Milano 2007.

Michael Axworthy, Breve Storia dell’Iran, traduzione di Sara Marchesi, Einaudi, Torino 2010.

Michel Foucault, L’Islam e la Rivoluzione Iraniana, a cura di Andrea Cavazzini, Mimesis, Milano 2005.

Michel Foucault, Taccuino Persiano, a cura di Renzo Guolo e Pierluigi Panza, Guerini e Associati, Milano 1998.

Michel Ledeen e William Lewis, Debacle Il Fallimento Americano in Iran, Editoriale Nuova, Parma 1981.

Ministero degli affari esteri della Repubblica islamica dell'Iran(a cura di), Uno Sguardo alla Repubblica Islamica dell'Iran, Ministero degli affari esteri della Repubblica islamica dell'Iran, Roma 1990.

Mitra Azar, Iran Contro Iran, Mimesis, Milano 2011.

Mohades Esmail, Una Voce in Capitolo: La Storia del Popolo dell’Iran dal 1890 al 2013, Menabò, Ortana(PE) 2013.

Mohammad Reza Pahlavi Aryamehr , La Rivoluzione Bianca in Iran, traduzione dal persiano di Choaeddin Chafa, Biblioteca Imperiale Pahlavi, 1970.

Mohammed Riza Pahlavi, La Rivoluzione dello Scià e del Popolo: Testo di sua Maestà Imperiale Mohammed Riza Pahlavi Aryamehr Shahanshah dell'Iran, bassorilievi di Angelo Canevari, illustrato da Mario Solaris, Dino Editori, Roma 1976.

Nadia Pizzoti, Mille e un Giorno con gli Ayatollah, Datanews, Roma 2002.

A.      Nesi(a cura di), Laboratorio Iran, Cultura, Religione, Modernità in Iran, Franco Angeli, Roma 2003.

Nicola Pedde , Iran 1979: La Rivoluzione Islamica, GAN, Roma  2009.

Nuradin Kianuri, Amici e Nemici della Rivoluzione Iraniana: Una Ricerca Breve dal Punto di Vista delle Classi Sociali, Partito Tudeh dell'Iran, Italia 1980.

Organizzazione Fedain del Popolo Iraniano(a cura di), Messaggio del Comitato Centrale dell'OFPI; Il Riflesso Mondiale della Guerra di Aggressione del Regime di Saddam Contro la Rivoluzione Iraniana: Documenti Riportati dal Kar, Organo Generale dell'Organizzazione Fedain del popolo Iraniano (Maggioranza), Organizzazione Fedain del Popolo Iraniano, Italia 1982.

Organo Generale dell'Organizzazione Fedain del Popolo Iraniano (a cura di), Il Blocco Militare dell'Imperialismo e dei Governi Reazionari della Zona Mediorientale Contro la Rivoluzione Iraniana: Documenti Riportati dal KAR, Organo Generale dell'Organizzazione Fedain del Popolo Iraniano (Maggioranza), Organizzazione Fedain del Popolo Iraniano (Maggioranza), Italia 1982.

Oriana Fallaci, Intervista con il Potere, Prefazione di Antonio Socci, Bur, Milano 2010.

Oriana Fallaci, Intervista con la Storia, Rizzoli, Milano 2010.

Paolo C. Conti, Euroil: La Borsa Iraniana del Petrolio e il Declino dell’Impero Americano, Fazi, Roma 2007.

Paolo Delaini, Iran: Rivoluzione e Social Networks: Come le Nuove Tecnologie Mediatiche accompagnano le Richieste di Cambiamento, Mimesis, Milano-Udine 2010.

Paolo Granzotto, Il Ritorno del Profeta: L’Islam da Allah a Khomeini, editoriale Nuova, Milano 1980.

Parinoush Saniee, Quello che mi spetta, traduzione di Narges Gholizade monsef e Sepideh Rouhi, postfazione di Shahla Lahiji, Garzanti, Milano 2010.

Pasquale Ferrara, Religioni e Relazioni Internazionali. Atlante Teopolitico, Città Nuova, Roma 2014.

Pejman Abdolmohammadi, La Repubblica Islamica dell’Iran: Il Pensiero Politico dell’Ayatollah Khomeini, De Ferrari, Genova 2009.

Pier Luigi Petrillo, Il Sistema Custituzionale della Repubblica Islamica dell’Iran, Minerva, Roma 2008.

Pier Luigi Petrillo, Iran, Il Mulino, Bologna 2008.

Radolfo Ragionieri, Il Golfo delle Guerre: Islam, Nazionalismo, Superpotenze, Cultura della Pace, San Domenico di Fiesole 1991.

Rahmat Khosravi e Giuseppe Leuzzi, L' Iran dopo la Rivoluzione, Lerici, Cosenza 1979.

Renzo Guolo, Generazione del fronte e Altri Saggi Sciologici sull’Iran, Guerini e Associati, Milano 2008.    

Renzo Guolo, La Via dell’Imam, l’Iran da Khomeini a Ahmadinejad, Laterza, Roma-Bari 2007.

Riccardo Cristiano, Tra lo Scià e Khomeini: ‘Ali Shari’ati un’Utopia Soppressa, Jouvence, Roma 2006.

Riccardo Redaelli e Maurizio Martellini, “Cosi si gioca al Tavolo Nucleare”, in Limes: Rivista Italiana di Geopolitica, Gruppo Editoriale l’Espresso, 5(2005), pp. 91-101.

Riccardo Redaelli e Maurizio Martellini, “Il Rompicapo Iraniano e le Scelte Europee”, in Aspenia, 27(2004),  pp. 116-124.

Riccardo Redaelli e Paola Rivetti e Carla Tresa, La Repubblica Islamica dell’Iran: A Ttren’Anni dalla Rivoluzione, Gruppo Periodici Pellegrini, Grottaferrata 2009.

Riccardo Redaelli, “Gli Assi Strategici della Politica Estera Iraniana alla Luce dell’Attuale Evoluzione”, in Valeria Fiorani Piacentini(a cura di), Dal Adriatico al Caucaso: La Trasformazione Geo-Politica dello Spazio Europeo, Egea, Milano 2001, pp. 437- 492.

Riccardo Redaelli, “Il Fallimento del Movimento Riformista Iraniano. La Fragilità di una Narrazione Dicotomica Potere Violenta. Societè Liberale”, in Andrea Locatelli e Vittorio Emanuele Parsi(a cura di), L’Onda Lunga delle Primavere Arabe. Implicazione Teoriche e Sfide Geopolitiche, Vita e Pensiero, Milano 2013, pp. 143-158.

Riccardo Redaelli, “Il Nazionalismo Balucio fra Mito e Nuovi Assetti Geo-Poloitici”, in Nuova Rivista Storica, pp. 651-674.

Riccardo Redaelli, “Il Ritorno dell’Iran”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2013:  Il Drago Cinese e l’Aquila Americana sullo Scacchiere Asiatico, Emil di Odoya, Bologna 2014, pp. 35-56.

Riccardo Redaelli, “Iran e Stati Uniti, Lotta per L’Egemonia nel Golfo”, in Vita e Pensiero, 7(2012), pp. 8-14.

Riccardo Redaelli, “Iran: Fine dello Stato Duale e Repressione”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2009: L’Asia di Obama e delle Crisi Economica Globale, Guerini & Associati, Milano 2010, pp. 33-51.

Riccardo Redaelli, “Iran: L’Ascesa degli Ultra-Conservatori e il Rischio di un Nuovo Isolamento Internazionale”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2005-2006: L’Asia negli Anni del Drago e dell’Elefante, Guerini & Associati, Milano 2007, pp. 69-97.

Riccardo Redaelli, “Iran: La Sconfitta dei Riformisti”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2004, Bruno Mondadori, Milano 2005, pp. 13-31.

Riccardo Redaelli, “Iran: Repressione, Sanzioni e Stallo sul Nucleare”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior: Ripresa Economica, Conflitti Sociali e Tensioni Geopolitiche in Asia, 2011, pp. 45-56.

 Riccardo Redaelli, “Iran: Sanzioni e Crisi Finanziaria nell’Inerzia del Regime”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2012: Rallentamento dell’Economia e Debolezza dell’Economia in Asia, Emil di Odoya, Bologna 2013, pp. 35-56.

Riccardo Redaelli, “Iran: Un Indeciferabile Anno in Vista delle Nuove Elezioni”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2008: Crisi Locali, Crisi Globali e Nuovi Equilibri In Asia, Guerini & Associati, Milano 2009, pp. 17-32.

Riccardo Redaelli, “L’Annus Horribilis Iraniano: Diviso all’Interno e Minacciato dall’Esterno”, in  Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2011: L’Asia nel Triangolo delle crisi Giapponese, Araba ed Europea, Emil di Odoya, Bologna 2012, pp. 39-56.

Riccardo Redaelli, “L’Incerto Cammino della Riforme in Iran”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2001:Trasformazioni Politico-Istituzionali dell’Asia nell’Era di Bush, Il Mulino,  Bologna 2002, pp. 13-43.

Riccardo Redaelli, “L’Iran del Presidente Rohani e le Questione Siriana”, in Italiani Europei, 6(2013), pp. 152-157.

Riccardo Redaelli, “La Crescente Contrapposizione Politica in Iran”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2002: L’Asia prima e dopo l’11 Settembre, Il Mulino, Bologna 2003, pp. 13-28.

Riccardo Redaelli, “La Crescita del Ruolo Geopolitico Regionale dell’Iran”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2007: L’Asia nel Grande Gioco. Il Consoladimento dei Protagonisti Asiatici nello Scacchiere Globale, Bruno Mondadori, Milano 2008, pp. 41-61.

Riccardo Redaelli, “La Fiducia che non cè. Iran, Usa e Crisi Nucleare”, in Vita e Pensiero, 3(2007), pp. 41-47.

 Riccardo Redaelli, “La Fine della Repubblica Islamica. L’Alba di Totalitarismo Paramilitare”, in Nomos & Khaos. Rapporto Nomisma 2009-2010 sulle Prospettive Econimico-Strategiche, Nomisma, Bologna 2010, pp. 283-292.

Riccardo Redaelli, “La Lunga Primavera Araba e il Precoce Inverno Persiano. Le Proteste e i Cambi di Regime Mediorientali Visti da Teheran”, in Stefano Maria Torelli e Michela Mercuri(a cura di), La Primavera Araba. Origini ed Effetti delle Rivolte che stanno cambiando il Medio Oriente, Vita e Pensiero, Milano 2012, pp. 225-240.

Riccardo Redaelli, “La Politica Estera della Repubblica Islamica d’Iran durante le Presidenze Rafsanjani(1989-1997) e Khatami(1997-)”, in Giornale di Storia Contemporanea, 1(2004), pp. 91-112.

Riccardo Redaelli, “La Posizione Occidentale verso l’Iran: Containment e Dialogo Critico”, in Alessandro Colombo(a cura di), L’Occidente Diviso. La Politica e le Armi, Università Bocconi Editore, Milano 2004, pp. 227-240.

Riccardo Redaelli, “La Repubblica Islamica d’Iran: Un’Introduzione”, in Giornale di Storia Contemporanea, vol. XII, 2(2009), pp. 179-195.

Riccardo Redaelli, “La Saga del Nucleare Iraniano: Ambiguità Politica e Rischi Reali, in Aspenia, 8(2012), pp. 205-212.

Riccardo Redaelli, “Le Molte Sponde del Golfo Persico: Mondo Iranico e Mondi Arabi. Le Differenti Prospettive Strategiche”, in Valeria Fiorani Piacentini(a cura di), Il Golfo Persico verso XXI Secolo. Le Nuove Logiche della Confittualità, Il Mulino, Bologna 2002, pp. 157-238.

Riccardo Redaelli, “Oltre Khatami: Verso dove?”, in Michelguglielmo Torri e Nicola Mocci(a cura di), Asia Maior. Osservatorio Italiano sull’Asia 2003: Le Risposte dell’Asia alla Sfida Americana, Bruno Mondadori, Milano 2004, pp. 19-34.

Riccardo Redaelli, “Perchè la Rivoluzione non ha cambiato l’Iran”, in Formiche, Marzo 2009, pp. 18-20.

Riccardo Redaelli, “Solitudine Strategica e Senso d’Assedio: L’Iran nel Nuovo Assetto Geostrategico in Eurasia”, in Michelguglielmo Torri(a cura di), Il Grande Medio Oriente nell’Era dell’Egemonia Americana, Bruno Mondadori, Milano 2006, pp. 405-436.

Riccardo Redaelli, L’Iran Contemporaneo, Carocci, Roma 2009.

Rivoluzione e Sindacati: Quale Rivoluzione in Iran?, Minerva, Torino 1985.

Robert Baer, Iranyana: Un Agente Segreto nel Cuore dell'Impero di Ahmadinejad, traduzione di Fabrizia Fossati, Piemme, Milano 2010

Roberta Mulas(candidata), La Politica Nucleare Iraniana nell'Era Ahmadinejad, relatore Marcella Emiliani, Tesi di Laurea ds. in Le Relazioni Internazionali del Medio Oriente, Università di Bologna, Facoltà di Scienze politiche, sede di Forlì, a.a. 2008/2009.

Roberto Gritti e Giuseppe Anzera, I Partigiani di Ali: Religione, Identità e Politica nel Mondo Sciita, Guerini Studio, Milano 2007.

Romain H. Rainero(a cura di), Storia dell’Eta Presente: I Problemi del Mondo dalla 2. Guerra Mondiale ad Oggi, vol. 3, Marzorati, Milano 1990.

Roxana Saberi, Prigioniera in Iran, traduzione di Lucilla Rodinò, Newton Compton Editori, Roma 2010.

Roxana Shirazi, Slut: Confessioni di una Groupie: Dall'Iran della Rivoluzione Islamica ai Camerini delle Rockstar, traduzione di Elena Mascaro, Castelvecchi, Roma 2011.

Ruh Allah Humayni e Mortaza Motahhari, La Via Spirituale: Invito e Introduzione, cura e prefazione di Eugenio Tabano, Samar, Roma 2002.

Ruh Allah Humayni, Citazioni, All’Insegna del Veltro, Parma 1980.   

Ruh Allah Humayni, Il Governo Islamico, Centro Culturale Islamico Europeo, Roma 1980(varie Edizioni).

Ruh Allah Humayni, Lettera a Gorbaciov, All’insegna del Veltro, Parma 1989.

Ryszard Kapuscinski, Shah-in-shah, traduzione di Vera Verdiani, Feltrinelli, Milano 2004.

Samantha Assirelli (candidata), Alle Radici della Rivoluzione Iraniana: Il Regime Pahlevi e la Presidenza Carter, relatore Marcella Emiliani, Tesi di Laurea ds. in Storia e Istituzioni del Medio Oriente, Università di Bologna, Facoltà di Scienze Politiche, Sede di Forlì, a.a. 1996-1997.

Sandro Donato, Iran: La Ricostruzione delle Aree Distrutte dalla Guerra, Gangemi, Roma 1990.

Scott Ritter, Obiettivo Iran: Perchè la Casa Bianca vuole una Nuova Guerra in Medio Oriente, Fazi, Roma 2007.

Shirin Ebadi e Azadeh Moaveni, Il mio Iran: Una Vita di Rivoluzione e Speranza, Sperling & Kupfer, Milano 2007.

Shirin Ebadi e Farian Sabahi, Il mio Esilio, Feltrinelli, Collana: Zoom.Macro 2014.

Shirin Ebadi, La Gabbia d'Oro: Tre Fratelli nell'Incubo della Rivoluzione Iraniana, Bur, Milano 2009.

Shirin Ebadi, Storia di una Bambina Vivace: Intervista di Marina Ines Scrosoppi, Proctor & Gamble, Roma 2011.

Stefano Beltrame, Mossadeq: L’Iran, il Petrolio, Gli Stati Uniti e le Radici della Rivoluzione Islamica, Rubbettino, Soveria Mannelli 2009.

Stefano Casertano, Sfida all’Ultimo Barile. Russia e Stati Uniti per il Dominio dell’Energia, Brioschi, Milano 2009.

 Stefano Salzani, Iran: Religione, Rivoluzione e Democrazia, Elledici, Leumann-Rivoli  2004.

A.      Taheri, Khomeini e la Rivoluzione Islamica, Ponte delle Grazie, Firenze 1989.

Teresa Giura, La Città Islamica Iran, Edizioni Scentifiche Italiane, Napoli 2003.

Ugo Bertone, Lenin, Ataturk, Mao Tse-Tung, Nasser, Gheddafi, Khomeini: I Fatti, le Ideologie, i Protagonisti e le Foto delle più Grandi Rivolte Politico-Religiose del 20 Secolo, Portoria, Milano 1995.

Ugo Spirito, La Rivoluzione dell'Iran, Dino Editore, Roma 1992.

Valeria Fiorani Piacentini, Gruppi Socio-Tecnici e Strutture Politico-Amministrative della Fascia Costiera Meridionale Iranica, Dante Alighieri, Roma 1988.

Vali Nasr, La Rivincita Sciita. Iran, Iraq, Libano. La Nuova Mezzaluna, Università Bocconi Editore, Milano 2007.

Valter Coralluzzo e Luca Ozzano, Religioni tra Pace e Guerra. Il Sacro nelle Relazioni Internazionali del XXI Secolo, Utet Università, Torino 2012.

Vanna Vannuccini, Rosa è Il Colore della Persia: Il Sogno Perduto di una Democratzia Islamica, Feltrinelli, Milano 2006.

Vincenzo Strika, La Guerra Iran-Iraq e la Guerra del Golfo. Quadro Regionale e Internazionale. Le Prospettive di Pace, Liguori, Napoli 1993.

Vincenzo Strika, Lo Shatt al-‘Arab: Origini Remote e Recenti della Controversia tra Iran e Iraq, Ist. Universitario Orientale, Napoli 1983.

Yadi Sharifirad, L' Amore ai Tempi della Rivoluzione : In Iran, uno dei Regimi piu Repressivi al Mondo, un Uomo lotta Disperatamente per la Libertà, traduzione dall'inglese di Nello Giugliano, Newton Compton, Roma 2012.

Yahya Christian Bnaud, Uno Gnostico Sconosciuto del XX Secolo: Formazione e Opere del’Imam Khomeyni, a cura di Eugenio Tabano, Il Cerchio, Trieste 2010.

Yoosef Ziaey, Iran: Storia Società e Tradizioni Arte e Cultura Religione, Pendrago, Bologna 2000.

Zarah Ghahramani e Robert Hillman, Le Porte Chiuse di Teheran, traduzione di Valeria Roncarolo, Sperling & Kupfer, Milano 2008.