حجت الاسلام والمسلمین محمدسعید امیری از پژوهشگران و اساتید حوزه تهران، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران با اشاره به شرایط ویژه ای که امام پنجم شیعیان در دوران امامت شان داشتند، به جهاد علمی آن حضرت در تربیت شاگردانی فقیه و فیلسوف اشاره کرد و گفت: ایشان تلاش فراوانی را انجام دادند تا مردم را نسبت به عقاید باطل آگاه نموده و اسلام اصیل را به آنان بشناسانند.

این محقق حوزوی به نظر بزرگان اهل سنت درباره پیشوای پنجم شیعیان نیز اشاره کرد و افزود: ابن حجر عسقلانی در کتاب تقریب التهذیب، در معرفی امام باقر(ع) می‌نویسد «محمد باقر(ع) به اندازه ‌ای رموز و اسرار علوم و دانش‌ها را آشکار ساخت و حقایق احکام، حکمت‌ها و لطایف دانش‌ها را بیان نموده که جز کوردلان و تاریک باطنان، کسی نمی‌تواند آن‌ها را انکار کند و از این رو شکافنده مشکلات علم و برافرازنده دانش لقب یافته است».

وی همچنین معتقد است: یکی از مهمترین اقداماتی که امام محمد باقر(ع) ، سازماندهی و پایه‌گذاری‌ نهضت علمی بود که در دوران امام صادق(ع) به اوج خود رسید.

حاصل گفتگو با حجت السلام والمسلمین امیری در ادامه می آید.

در ابتدا بفرمایید چرا امام محمد باقر(ع) به شکافنده علوم معروف اند؟

امام محمد باقر(علیه السلام) پنجمین امام شیعیان است که در اول رجب سال 57 هجری قمری در مدینه متولد شد. ایشان اولین شخصی هستند که نسب پدر و مادرشان به حضرت فاطمه زهرا(س) می‌رسد. آن حضرت به اعتراف دوست و دشمن در علم و تقوا سر آمد بودند. امامت ایشان بر همگان روشن و مسلم بود.

با توجه به اینکه امام باقر(ع) در اواخر دوران حکومت بنی‌امیه به امامت رسیدند، لذا از ضعف قدرت آنان استفاده کرده و در نشر معارف اسلامی تلاش گسترده‌ای کردند. یکی از مهمترین اقداماتی که امام باقر(ع) ، سازماندهی و پایه‌گذاری‌ نهضت علمی بود که در دوران امام صادق(ع) به اوج خود رسید، البته در این اتفاق شرایط زمانه هم موثر بود، و در ۱۹ سال دوران امامت امام باقر(ع)، پنج خلیفه روی کار آمد و این اتفاقات شرایط مساعدی را فراهم کرد تا ایشان بتوانند این کار بزرگ را انجام دهند.

حضرت در دوران امامت خود تحولات شگرفی را در عرصه علمی ایجاد کردند و برخی از شخصیت های بزرگ علمی آن روز و حتی عده ای از یاران پیامبر(ص) که تا آن زمان در قید حیات بودند از محضر ایشان بهره مند می شدند. جابر بن جعفر جعفی، زهری، ابوحنیفه، و زیاد بن منذر از جمله کسانی بودند که از آثار علمی امام بهره برده و سخنان آن حضرت را نقل نموده اند.

*شاگرد پروری

امام محمدباقر(ع) با بهرمندی از این شرایط توانستند شاگردان زیادی را تربیت کنند. از جمله محمدبن مسلم که ۳۰ هزار حدیث از امام باقر(ع) و ۱۶ هزار حدیث از امام صادق(ع) نقل کرده است. امام باقر(ع) قریب به ۴۶۵ نفر را تربیت کرد که اشخاص بسیار برجسته ای بودند

یعقوبی می نویسد «امام پنجم به این دلیل باقر نامیده شد که علم را شکافت». ابن منظور در مورد کلمه «باقر» می گوید، «تبقر»، داشتن علم و مال زیاد را گویند و به محمد بن علی بن حسین بن علی(علیه السلام) بدان جهت باقر گفته می شود که آن حضرت علم را شکافت و اصول آن را مشخص و طرز استنباط فروع علم از اصول آن را بیان فرمود.

علما و بزرگان اهل سنت در مورد پیشوای پنجم شیعیان چه نظری دارند؟

با نگاهی به سخنان بزرگان اهل سنت درباره این امام همام مشخص می‌شود که آن حضرت از چه جایگاه علمی، اخلاقی، و رفتاری برخوردار بودند. ابن حجر عسقلانی در کتاب تقریب التهذیب در معرفی پیشوای پنجم شیعیان می‌نویسد «محمد باقر(ع) به اندازه ‌ای رموز و اسرار علوم و دانش‌ها را آشکار ساخت و حقایق احکام، حکمت‌ها و لطایف دانش‌ها را بیان نموده که جز کوردلان و تاریک باطنان، کسی نمی‌تواند آن‌ها را انکار کند و از این رو شکافنده مشکلات علم و برافرازنده دانش لقب یافته است».

همین طور محمد بن سعد زهری درباره پیشوای پنجم شیعیان گفته است «محمد من الطبقه الثالثه من التابعین من المدینه، کان عابدا عالما ثقه؛ محمد از طبقه سوم از تابعین مدینه است. او مردی عابد، عالم و ثقه بود». همچنین در جای دیگر می‌گوید «کان ثقه کثیر الحدیث؛ او ثقه و کثیر الحدیث بود».

در دوره امام محمد باقر(ع) جریان های انحرافی مختلفی بروز و ظهور داشتند، حضرت با این جریان ها چگونه برخورد می کردند؟

با توجه به جریان‌ های مختلفی که در دوره آن حضرت وجود داشت، ایشان ضمن اینکه سعی می کردند نگاه تفسیری درست را به قرآن مطرح کنند، تلاش فراوانی را انجام دادند تا مردم را نسبت به عقاید باطل آگاه نموده و اسلام اصیل را به آنان بشناسانند.

همچنین حضرت با استفاده از روایات مختلف و استناد به آیات قرآن و روایات کلامی، خط اصیل امامت را تبیین می کردند و با مخالفین و صاحبان عقاید مختلف، مناظرات مفصّلی داشتند و به سئوالات شیعیان و مخالفین پاسخ می دادند، لذا از آن امام در تمام مسائل فقهی، اجتماعی و حکومتی روایات فراوانی نقل شده است.

 بنابراین دوره‌ حیات امام باقر(ع) دوره‌ای است که در آن تضارب آرا به وضوح دیده می‌شود و ایشان با طرح مباحث عقلی‌ تلاش می‌کنند که از این طریق از مبانی دینی دفاع کنند.

سخن پایانی

با توجه به وجود جریان های انحرافی و شبهه افکنی های فراوان علیه مکتب ناب اهل بیت(ع) در عصر کنونی، فضلا و اساتید حوزه باید با الگو گیری از سیره علمی و عملی امام محمد باقر(ع) و جهاد علمی آن حضرت، از اسلام ناب دفاع کنند و معارف شیعی را در گستره جهانی ترویج دهند.

انتهای پیام 42/313