امیرسرتیپ دوم حسن سیفی، معاون نیروی انسانی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، با تبیین نقش روحانیت در دوران دفاع مقدس، اظهارداشت: شاگردان مکتب امام صادق (ع) درحوزه های علمیه مترقی شیعه در طیف های مختلف، قبل، حین و بعد از جنگ تحمیلی نقش های بی بدیلی ایفا کرده اند که متأسفانه کمتر به آن پرداخته شده است.

*شهدا؛ تربیت یافتگان مکتب روحانیت

معاون نیروی انسانی ستاد مشترک ارتش ادامه داد: در مجموع 219 هزار شهید والامقام تقدیم انقلاب اسلامی شده که البته 3 هزار و 100 شهید از این تعداد مربوط به دوران قبل از پیروزی انقلاب است و با یک بررسی تحلیلی در می یابیم این شهدا یا خود روحانی هستند و یا در مکتب ستارگان درخشان آسمان فقاهت و روحانیت تربیت یافته اند.

وی با بیان این که شاگردان مکتب امام صادق (ع) درحوزه توانسته اند مایه زینت دین مبین اسلام باشند، یادآورشد: امروز این افتخار برای روحانیت وجود دارد که شهدای گرانقدر، پای درس علما و روحانیون نشسته بودند، لذا هیچ شهیدی را نمی یابید که پای درس شاگردان امام صادق (ع) ننشسته باشد و از فیوضات معنوی ایشان بهره نگرفته باشد.

امیر سیفی خاطرنشان کرد: یکایک تربیت یافتگان مکتب ایثار و شهادت خود را مدیون منبر و محراب و فقه و فقاهت می دانند. اگر بازماندگان دوران دفاع مقدس را بنگرید، همگی آنان برنقش آفرینی روحانیون و آموختن فرهنگ ایثار و شهادت طلبی از مرجعیت و فقهای بزرگوار تأکید دارند.

*انتقاد از کم توجهی به نقش روحانیت در اداره جنگ

وی با انتقاد از عدم پرداختن کافی به نقش روحانیون در اداره و هدایت جنگ تحمیلی، گفت: این نقش اثرگذار و سازنده از همان روز اول جنگ و حوادثی که در سال 1359 اتفاق افتاد، مشهود و ملموس بود و مرجعیت و روحانیت در خط مقدم جبهه ها حضور جدی، سازنده و  هدایت گرایانه خود را ایفا نمودند که متأسفانه به خوبی به آن نپرداخته ایم.

*حضور مستمر رهبری درجبهه ها

معاون نیروی انسانی ستاد مشترک ارتش با اشاره به حضور جدی و هدایت های مقام معظم رهبری در دوران دفاع مقدس، یادآورشد: ایشان به عنوان نماینده امام راحل (ره) در جبهه های غرب و جنوب کشور حضور دائم و گسترده ای داشته و در ارتش، سپاه و وزارت دفاع نقشی بزرگ ایفا نمودند.

*عملیات روانی روحانیت در دفاع مقدس

رئیس سابق بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس ارتش، انجام عملیات های روانی توسط روحانیت را دارای اهمیت خاص توصیف کرد و عنوان داشت: تعبیری که امام خمینی (ره) درباره به وجود آورندگان جنگ به کارگرفتند و فرمودند " دیوانه ای سنگی انداخته" و در واقع آغازگران تجاوز و حامیان شان را دیوانه خطاب نمودند، یک عملیات روانی روی جامعه مخاطب بود تا همه ببینند مرجعیت درهمه عرصه های حساس جنگ توان گسترده و نامحدودی برای مقابله با اهداف پلید دشمن دارد.

*حضور بی تکلف در بین رزمندگان

وی با بیان این که مرجعیت در طول دوران دفاع مقدس از هدایت، برنامه ریزی و کنترل تا نظارت همه جانبه بر عملیات ها عیناً نقشی محرز ایفا کرد، گفت: در طول دوران جنگ، علمایی همچون آیات صدوقی، مدنی، مشکینی و سایر بزرگان حوزه با حضور در بین رزمندگان، برای خودشان شأنی قائل نبودند، یعنی اصلِ هدف و وحدت رویه و وحدت در فرماندهی را که در جنگ بسیار مهم است، را رعایت می کردند.

امیر سیفی اضافه کرد: آیت الله صدوقی یا آیت الله دستغیب وقتی درجبهه حضور می یافتند خود را نماینده امام خمینی (ره) معرفی کرده و در اصل برای خودشان عنوان و شأنی قائل نبودند و  یعنی با اصل وحدت رویه و وحدت هدف و فرماندهی، هدایت و فرماندهی اصلی و واحد را به امام (ره) نسبت می دادند، و لذا وقتی فرماندهان ما این وحدت رویه را می دیدند، اطاعت از یک رهبری عام و مرجع را برخودشان واجب می دانستند و این مسئله بسیار مهمی است.

*پُمپاژ غیرت فرماندهان

معاون نیروی انسانی ستاد مشترک ارتش در تبیین دومین بخش از نقش روحانیون در دوران دفاع مقدس، با اشاره به نهادینه کردن فقاهت و استنباط فقه در احکام جنگ توسط روحانیون، ابراز داشت: در لحظه لحظه جنگ انسان های فرهیخته و شاخص و ستارگان آسمان فرماندهی مثل شهید والامقام سپهبد صیاد شیرازی را می بینید که خودش اقرار می کند آنچه آموخته از آسمان فقاهت است.

وی افزود: این شهید بزرگوار در تعبیر زیبایی می گفت که "هر وقت کم می آوردم و یا رهنمودی می خواستم خدمت آیت الله مجتهدی تهرانی یا آیت الله بهاء الدینی می رسیدم"، یعنی از طریق آسمان فقاهت فرماندهان ما تقریباً پمپاژ غیرت می شدند.

*شاگردی در آسمان فقاهت

امیر سیفی با اشاره به این که فرماندهان خود را شاگرد آسمان فقاهت دانسته و امور را وفق نظرات فقها انجام می دادند، گفت: اگر امروز هم می بینید آوازه ای، شهرتی، حُسن برخوردی، رعایت اخلاقی و آنچه که تحت عنوان اخلاق، اعتقادات و احکام مطرح است، در فرماندهان ما وجود دارد نتیجه همین شاگردی در آسمان فقاهت است.

*بالانس اعتقادی فرماندهان

این فرمانده دوران دفاع مقدس ادامه داد: فقها، فرماندهان ما را در سه شاخه در جنگ هدایت می نمودند که یکی از آنها بُعد اعتقادات بود. یعنی فقیه، اعتقادات فرمانده در جنگ را بالانس می کرد.

وی در ادامه افزود: حضور روحانیون در صحنه های نبرد و اتاق های برنامه ریزی جنگ باعث شد که احکام جنگی کاملاً وفق احکام امام باقر، امام صادق و ائمه اطهار( علیهم السلام) تنظیم شود و فرماندهان اخلاقیات خود را با این احکام تطبیق نمایند.

امیر سیفی، احکام، اخلاق وعقاید را سه نیازمندی عمده فرماندهان توصیف و خاطرنشان کرد: سه رکن اساسی اخلاق، احکام و اعتقادات توسط روحانیون دربین رزمندگان و فرماندهان پمپاژمی شد واین تزریق معنویات و اخلاقیات بود که رزمندگان وفرماندهان ما را ازسایرنیروهای مسلح دنیا متمایزساخت.

*رأفت اسلامی در برخورد با اسرای جنگی

معاون نیروی انسانی ستاد مشترک ارتش با اشاره به حضور قریب به 70 هزار اسیر عراقی در کشورمان در زمان جنگ، گفت: امروز در دنیایی زندگی می کنیم که زندان های مخوفی مثل گوانتانامو ساخته شده و برای گرفتن اقرار از افراد به شدیدترین شکنجه ها متوسل می شوند، اما در ایران اسلامی، 70 هزار اسیر از دشمن داشتیم که با تأسی به احکام الهی و اعتقادات حقه شیعی و اخلاق اسلامی نشأت گرفته از فقاهت و مرجعیت، رفتاری کاملاً انسانی، اخلاقی و اسلامی با آنها شد.

*ایجاد سامانه فرماندهی مبتنی بر اخلاق و احکام

وی تصریح کرد: فرماندهان ما در ایام دفاع مقدس به این نتیجه رسیدند که اگر می خواهند به سامانه ای متمایز از سامانه های فرماندهی دنیا دست یابند، باید سامانه ای مبتنی بر عقاید و احکام دینی داشته باشند، یعنی آنچه در صحنه عمل برای اسرای جنگ و یا سایر صحنه های دفاع، از اتاق عملیات جنگ تا کردستان و حتی در خاک عراق اتفاق افتاد، وفق عقاید، اخلاق و احکام دین باشد.

معاون نیروی انسانی ستاد مشترک ارتش، وجود تفکر عمقی دینی – اسلامی بین فرماندهان دوران دفاع مقدس را مرهون حضور فقها و روحانیون در جبهه ها و اداره جنگ دانست و اظهارداشت: چنانچه فقیه و مرجع دینی حضور نداشت، ممکن بود سردار شویم، اما همانند خالد بن ولید شده و فقط به سطح فکر می کردیم، اما وجود روحانیت به ویژه علما در داخل اتاق های جنگ و سامانه های تصمیم گیرنده اصلی باعث شد به جای این که تصور کنیم می شود خالد بن ولید بود، همچون مالک اشتری فکر می کردیم که اگر شمشیر بر گردن معاویه می گذاشت و فرمان مولایش علی بن ابیطالب (علیه السلام) می رسید که برگرد، او از فشار دادن شمشیر بر گردن معاویه اهتراز می کرد و فرمانبردار بود.

*مالک اشتری را از روحانیت آموختیم

امیر سیفی تصریح کرد: روحانیت به ما آموخت که در جنگ هنگامی می توانید مالک اشتر باشید تا بتوانید در آن لحظات حساس زندگی و جنگ، همچون مالک، احکام، اخلاق و عقاید محمد و آل محمد(ص) را که در فقه جعفری آمده، اجرایی کنید.

*همدل و همنوا با رزمندگان

وی در ادامه تشریح و تبیین ابعاد حضور روحانیت در جنگ، بخش سوم این اثر بخشی را در حضور فراگیر و گسترده طلاب در صحنه های میدانی و خط مقدم جبهه ها عنوان کرد و یادآور شد: طلاب و روحانیون در عرصه دفاع از اسلام، انقلاب و کشور یا به لباس نظامی گری درآمده و همدوش سایر رزمندگان به نبرد علیه دشمن می پرداختند و یا در همان کسوت روحانیت و لباس امام صادق (علیه السلام) وارد جنگ شده و همدل و هم نوا با رزمندگان می شدند که در هر دو لباس شاهد حضور بسیار گسترده و جدی آنان بودیم.

*آموزش وحدت فرماندهی در مکتب فقه جعفری

رئیس سابق بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس ارتش افزود: نکته مهم این است که طلاب و روحانیون در هر دو لباس به دنبال این بودند که چه کنیم تا همفکری به وجود آید؟ چرا که اعتقاد بر این بود که اگر در سامانه فرماندهی، همفکری نباشد، امکان این که همگامی ایجاد شود، کم است. لذا مهم ترین کار حوزویان از طلبه ساده ای که جامع المقدمات را خوانده و با احساس تکلیف به جبهه آمده بود تا بزرگان و علما، رسیدن به اصل وحدت فرماندهی و ایجاد همفکری بود.

امیرسیفی تصریح کرد: برای ایجاد هم فکری، به تعبیر امام صادق (علیه السلام) باید آب را از سرچشمه نوشید، لذا باید وفق دستورات مکتب انسان ساز این امام همام حرکت نمود، چرا که بدون مکتب و فقه جعفری نمی توان به همفکری دست یافت.

وی با بیان این که درسایه فقه جعفری بود که در جبهه ها همفکری لازم و وحدت بین فرماندهان به وجود آمد، ادامه داد: این جا بود که امثال شهید صیاد شیرازی ها که فارغ التحصیل دانشکده های نظامی و فرماندهی جنگ بودند، درکنار شهید همت و شهید باکری جوان و پرشور قرار گرفته و برای خودشان شأنی قائل نباشند، و لذا همکار، هم یار، همدل و همفکر شدند.

*"زیارت عاشورا"؛ کلید فرماندهی واحد

معاون نیروی انسانی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی در ادامه با بیان این که امروز روانشناسان، جامعه شناسان و ایده پردازان دنیا درصدد ارائه روشی کاربردی برای ایجاد همفکری واحد هستند، گفت: شاگردان مکتب امام صادق (علیه السلام) در حوزه های علمیه به خوبی این روش را براساس فقه جعفری ارائه نموده اند، روشی که در زیارت عاشورا به آن اشاره و تأکید شده و بصورت چراغ راه، نشان داده شده است.

وی افزود: اگردر واژه های زیارت عاشورا مثل " اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَوْلادِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَيْنِ"، دقت کنیم همه آنها منتهی به امام حسین (علیه السلام) می شود، یعنی هیچ کس برای خودش نیست و از" حر" و "حبیب بن مظاهر" گرفته تا اولاد امام و اصحاب گرانقدرشان، همه حول محور امام حسین (علیه السلام) آمده و حسینی شده اند، ولذا آنچه از برکات جنگ برای فرماندهان ما حاصل شد، همفکری برای اصل وحدت در فرماندهی بود.

*پیوند حوزه و ارتش

امیر سیفی با اشاره به این که در دوران دفاع مقدس جامعه روحانیت 5 هزار و 800 شهید روحانی تقدیم اسلام و انقلاب کرده است، یادآور شد: دانشگاه افسری امام علی (علیه السلام) که یک دانشگاه بزرگ نظامی برای تربیت افسران شهادت طلب است، 1500 شهید والامقام را تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی نموده که این شهدا در کنار حدود 6 هزار شهید گلگون کفن حوزه همه یک راه را دنبال کردند.

وی ادامه داد: افسران حوزه های علمیه و افسران دانشگاه افسری هر دو برای شهادت تربیت شده و در یک مسیر حرکت می کنند و اظهارمی دارند با هم در مسابقه و رقابت بین نیکان برای پاسداری از حریم دین و ولایت، همراه و همدل و همفکر هستند تا مبادا فردا شرمنده باشند.

*روحانیت؛ عامل ارتقاء روحیه رزمندگان

این فرمانده دوران دفاع مقدس با تأکید براین که حضور روحانیت در  جبهه ها و در بین رزمندگان، ارتقاء روحیه معنوی آنها را درپی داشت، گفت: یک روحانی وارسته به نام شهید ابوترابی در زمان اسارت در زندان های رژیم بعث، با همان فرهنگ همفکری، همگامی، همیاری و همدلی همه آزادگان را دور هم و حول یک محور جمع کرد و چراغ فروزان روحانیت در محفل آزادگان شد.

*هنر روحانیت در تربیت صیاد شیرازی ها

امیر سیفی با اشاره به تربیت افسران ولایی در مکتب روحانیت، گفت: افسرانی که در زمان طاغوت آموزش دیده و اصلاً برای دفاع از دین روش و منشی برایشان تعریف نشده بود، در سایه حضور روحانیون به حدی می رسند که سر از پا نشناخته و  از بین آنها فرماندهان بزرگی مثل شهید صیاد شیرازی، شهید حسن آبشناسان، شهید امیرحسن براتی، شهید منفرد نیاکی و سایر فرماندهان دلاور و ولایی ارتش اسلام سر بر آورده و در کنار بچه های بعد از انقلاب و همدل با آنها زندگی کردند.

وی افزود: هنر روحانیون ما این بود که نسل جدید و قدیم افسران، یعنی افسران آموزش دیده در زمان طاغوت را با افسران پس از انقلاب پیوند داد که حاصل این پیوند با برکت، تشکیل ارتشی با کلمه طیبه حزب الله گردید.

*کلاس درس اخلاق عملی

وی با اشاره به اثرات تربیتی-اخلاقی حضور علمایی وارسته همانند حضرت آیت الله جوادی آملی، آیت الله مشکینی(ره) و ... در بین رزمندگان اسلام و در میدان های نبرد و خطوط مقدم جنگ، گفت: وقتی یک سرباز از بزرگان حوزه، درس اخلاق عملی می بیند، به خوبی فرا می گیرد که در عرصه جنگ چگونه باید احکام الهی را در وجودش نهادینه نماید. کافی بود بزرگانی مثل حضرت آیت الله جوادی آملی فقط در محیط جبهه راه بروند، آن وقت می دیدید که نَفَس و حضور و رفتار و کلام نافذ ایشان چه تحولاتی در روحیه رزمندگان ایجاد می کرد.

معاون نیروی انسانی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی، تصریح کرد: سادگی بی تکلفی و صمیمیت حضور علما در جمع رزمندگان تحولات عظیمی در ارتقاء روحیات و معنویات آنها ایجاد می کرد.

*مردم از خدمات روحانیت در دفاع مقدس بی اطلاع اند

وی در پایان گفت: متآسفانه بزرگترین چیزی که امروز گم کرده ایم این است که در رابطه با حضور اثرگذار روحانیت خیلی کم حرف زده ایم، اما از آن طرف معاندان و دشمنان انقلاب به قدری در برابر روحانیت مطلب می گویند که مردم حتی شاید ندانند که چه خدمات و اقدامات ارزنده و بی بدیلی از جانب روحانیون به اسلام و انقلاب و این کشور شده است.

گفت و گو: حسین شاملو