سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»  آثار مربوط به امیرالمومنین(ع) بیش از حد شمارش است و در طول تاریخ بزرگان و علما مسلمان و غیرمسلمان درباره آن حضرت قلم فرسایی کرده اند تعدای از این آثار در بخش دوم سیر مطالعاتی امام علی (ع) منتشر می شود.

کتاب پرتوی از فضائل امیرالمومنین(ع) در قرآن

 امیرمؤمنان على(ع) اقیانوس ناپیدا کرانه اى است که جنبه هاى مختلف اخلاق بشرى در آن موج مى زند. شخصیت الهى این پیشواى سترگ به حدّى برجسته است که در کلمات و آثار گوناگون به عنوان الگو معرفى شده است. پیامبر گرامى اسلام (ص) در احادیث فراوانى او را ستوده و به فضائل و مناقبش، تصریح فرموده است. در صدر همه معرفى ها آیاتى است که در قرآن کریم در شأن و منزلت على(ع) و ذکر برجستگى هاى شخصیتى وى آمده است. این اثر آیات را به ترتیب، نقل و براساس منابع معتبر، شرح و تفسیر کرده است. این کتاب، اثر سید ابوالحسن مطلبی می باشد که توسط موسسه بوستان کتاب قم، منتشر گردیده است.

*کتاب ولایت علی در قرآن کریم و سنت

 این کتاب نوشته علامه مرتضی عسکری، و توسط دانشکده اصول دین منتشر شده است. در این کتاب با استناد به برخی آیات قرآنی، احادیث و کتاب های شیعه و سنی، نقش و جایگاه امام علی(ع) و ولایت او (و امامان بعد از او) تبیین و بررسی شده است. موضوعات کتاب عبارت اند از: "نامه های برخی از دانشمندان سنی که شیعه شده اند"، "چرا موضوع امامت در قرآن مطرح نشده است"، "چرا نام علی (ع) در قرآن نیامده است"، "امامت اهل بیت (ع) از دیدگاه روایات"، "حفظ و اجرای شریعت توسط اوصیای پیامبر (ص)".

*کتاب شمیم ولایت

 این کتاب، تالیف علامه جوادی آملی و تحلیلی از مقام ولایت علی (ع) از دیدگاه قرآن كریم است. کتاب شمیم ولایت در دو بخش با مباحث اثبات ولایت و اوصاف ولایت، موضوعات ولایت در قرآن، ولایت علوی، ولایت در صحنهٴ غدیر، ولایت در آیهٴ تطهیر، علی مظهر اسمای حسنای الهی، قرآن در کلام امام علی، حکمت علوی و...، راه یابی به مراحل عالی و مدارج متعالی ولایت را پیش روی مشتاقان معارف الهی می نهد. نویسنده با اشاره به معنا و مفهوم ولایت معتقد است این موضوع تحقق خارجی نیز داشته و قرآن مصادیق ولایت خدا، ولایت شیطان، ولایت مومنان و ولایت كافران را بازگو كرده است. وی پس از بیان اسباب تحقق ولایت و رابطه معرفت و ولایت، عبادت و ولایت و موانع ولایت، شرحی در باب ولایت تشریعی و تكوینی و مقام ولایت و امامت حضرت علی (ع) ارائه داده است. نویسنده، ولایت فقیه را تداوم مقام امامت می‏داند. بخشهای دیگر كتاب به شناخت ولایت علوی با تفسیر ولایت، آیه اكمال دین، آیه تطهیر و مظهریت علی (ع) برای اسما و صفات خدا، قرآن در كلام امام علی، علی (ع) معرف قرآن كریم و برخی از معارف نهج البلاغه مانند دنیاشناسی، وحدت جوامع، تفرقه و اختلاف اختصاص داده شده است. این کتاب توسط نشر اسراء، منتشر و روانه بازار گردیده است.

*کتاب تفسیر ولایی قرآن کریم

 این کتاب، تالیف و تحقیق عبدلاصمد ساکی، و نشر طوبی ممحبت، تفسیر آیات قرآنی نازل شده در زمینه اثبات ولایت و امامت امام علی(ع) و امامان معصوم(ع) با استناد به منابع تفسیری و روایی شیعه و اهل‌سنت است. در این مجموعه به شرح و بررسی آیات ولایی در كل قرآن كریم پرداخته شده و با استناد به تفاسیر شیعه و اهل‌سنت و منابع روایی آن‌ها ابعاد مختلف شخصیت و مقام معنوی و ولایی آنان و نیز اثبات امامت آنان، مورد بحث و بررسی قرآنی و روایی قرار گرفته است.

از آنجا که این کتاب، به ادعای مولف، تتبع کامل شده و اکثر کتاب های مورد اشاره در این موضوع بررسی شده است، برای محققان و پژوهشگران، گزینه مناسبی برای تحقیقات بیشتر و صحت و سقم آیات مورد اشاره خواهد بود.

بنابر گفته محقق این کتاب، کتاب حاضر حاصل زحمات و تلاش بیش از هشت سال تحقیق و ویراستاری مجدد در خصوص آیات مربوط به حضرت مولا امیرالمومنین علی علیه السلام و ائمه طاهرین علیهم السلام در قرآن مجید می باشد که با بررسی و تحقیق در حدود 400 کتب منبع و مرجع مستند شیعه و سنی در راستای اثبات ولایت حضرات ائمه اطهار علیهم السلام بر اساس سوره ها در 4 جلد تنظیم و جمع آوری شده است.

 *کتاب ولایت در کتاب و سنت

 كتاب ولایت در كتاب و سنت نوشته غلامرضا مغیثه با تدوین پژوهشكده حج و زیارت و از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر منتشر شده است. بررسی مسأله ولایت امام علی(ع) از منظر كتاب و سنت، موضوع این كتاب است؛ این مجموعه در دو بخش تنظیم شده كه هر بخش دارای چند فصل است: بخش نخست درباره نقد و بررسی ادله خلافت ابوبكر از منظر اجماع، كتاب و سنت است و در بخش دوم دلایل خلافت امام علی(ع) مطرح می شود. در فصل اول بخش دوم، آیات قرآنی درباره امامت حضرت علی(ع) بررسی شده و در فصل دوم، با استناد به چهار حدیث، ولایت آن حضرت اثبات شده است؛ همچنین در هر بخش به مهمترین شبهات درباره همان بحث، پاسخ داده می شود.

*کتاب اسرار آل محمد سلیم بن قیس

کتاب «اسرار آل محمد(ص): ترجمه فارسی کتاب سلیم بن قیس هلالی» به کوشش اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی از سوی انتشارات «دلیل ما» منتشر شده است. سلیم بن قیس هلالی در شرایطی که منع تدوین حدیث پیامبر(ص) به صورت یک قانون اجباری بر جامعه بعد از پیامبر(ص) حاکم شده بود با سوال از صاحبان ولایت یعنی امیرالمومنین(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و امام سجاد (ع) و اصحاب باوفایشان اقدام به تألیف این کتاب کرد. او حقایق بسیاری از وقایع زمان پیامبر(ص) و نیز رخداد‌های بعد از آن حضرت را به نقل از شاهدان عینی برای ما به یادگار گذاشت. اهمیت کتاب سلیم بن قیس هلالی از آنجا معلوم می‌شود که ائمه اطهار (ع) کتابش را تأیید کرده‌اند و این سند افتخار را به او و کتابش داده‌اند. این کتاب، شایسته است طبق دستور اهل بیت، در قفسه کتابخانه هر مسلمان شیعه قرار بگیرد. تا از مطالب این کتاب، آگاهی یابند و به فرزندان خویش نیز آموزش دهند.

*کتاب شبهات غدیر

 این کتاب تالیف مجتبی عصیری، عهده دار پاسخ به شبهات مطرح‌شده از سوی وهابیت، پیرامون واقعه غدیر خم در تاریخ اسلام و برخی دیگر از عقاید شیعه امامیه است. نگارنده در راستای تبیین این موضوع، بخشی از این کتاب سه جلدی را به موضوع صحابه و غدیر اختصاص داده و ضمن اشاره به زمینه‌سازی برای همایش باشكوه غدیر، تمهیدات و خطبه‌های پیش از غدیر را مورد بررسی قرار داده و به مخالفت‌های صحابه با رسول اسلام(ص)، قبل و بعد از این واقعه اشاره نموده است. مباحث عمومی خلافت، موضوعی است كه در بخش های بعدی این کتاب ارزشمند سامان یافته است. بررسی ادله خلافت امام علی(ع) و ابوبكر در دو بخش آیات و روایات، پاسخ به شبهات ابن تیمیه از بنیانگذاران وهابیت سلفی، از دیگر موضوعات این کتاب می باشد.

هرچند برای غدیرخم، به دلیل همیت موضوع، ضروری است که سیر مطالعاتی مستقلی تدوین شود، لکن پیشنهاد فعلی ما، برای آشنایی با شبهات وهابیت در زمینه غدیر و ولایت امام علی، این کتاب خواهد بود. البته کتاب در سطح تخصصی تنظیم شده است و مطالعه آن بدون پیش زمینه و مطالعه کتب مقدماتی غدیر برای عموم توصیه نمیشود.

*کتاب جواهر الکلام فی معرفه الامامۀ و الامام

 این مجموعه با نگاهی نو، با تکیه بر اصول مسلم عقلی و با استفاده و ارجاع به مصادر و منابع اهل سنت، به مسئله امامت و ولایت پرداخته و به بهترین شکل آن را ارائه کرده است. نویسنده، بخشی از این کتاب چند جلدی،  را به بررسی ادله قرآنی امامت پرداخته و بیش از همه، به وجه دلالت آیه اشاره می کند. وی هم‌چنین، روایاتی كه بیان‌گر نزول آیه مزبور درباره امیرالمومنین(ع) بوده را، از منابع اهل‌سنت نقل كرده و راویان آن احادیث را در هر طبقه، برشمرده است. به گفته وی، افراد بزرگی از اصحاب رسول خدا(ص)، تابعین و عده‌ای از حافظان، محدثین و مفسران بزرگ اهل‌سنت، این احادیث را روایت كرده‌اند و اذعان داشته‌اند كه نزول آن‌ها، درباره امیرالمومنین(ع) بوده است.

بی شک هدیه این کتاب به محققین و عالمان اهل سنت، تاثیرگذار خواهد بود. و در صورت داشتن پاسخ، باب گفتگوی علمی را برای عالمان شیعه و اهل سنت، در فضای صمیمانه، فراهم خواهد کرد.

بخش ها و مجلدات دیگر این کتاب نیز به همین منوال و با استفاده از منابع معتبر و اصیل نزد اهل سنت، به اثبات امامت و برتری و اقضلیت امام علی در جانشینی چیامبر، می پردازد. کتاب برای محققان و اساتید، واقعا خواندنی می باشد. این کتاب ارزشمند، اثر آیه الله سید علی حسینی میلانی می باشد که توسط انتشارات حقایق اسلامی، منتشر گردیده است.

 *کتاب تجلی امامت

 بى‏تردید دوران پنج ساله حکومت امیرمؤمنان(ع) فصل درخشانى را در تاریخ دیندارى و سیاست رقم زده است. این حکومت که در رفتار سیاسى و مذهبى خود، ناظر بر حکومت پیامبر اسلام(ص) بود، توانست ارزش‏ها و هنجارهاى دینى چون عدالت و امر به‏ معروف و نهى ‏از منکر را در قالب حکومتى دینى پیاده کند. کتاب «تجلّى امامت» تحلیلى از رفتارهاى حکومت حضرت على(ع) و رویدادهاى آن دوره را به دست مى‏دهد. از مباحث کتاب است: امامت و حکومت على(ع)، سیاست على(ع)، على(ع) و کارگزاران، على(ع) و اقتصاد و جنگ‏هاى على(ع) در دوران حکومت. این کتاب، اثر سید اصغر ناظم زاده قمی، توسط موسسه بوستان کتاب منتشر گردیده است.

*کتاب امام علی و خوارج

 علامه سیدجعفر مرتضی عاملی به عنوان بزرگ مورّخ زمانه، دارای آثار تاریخی بسیاری است که در عصر حاضر، افقی نو فراروی خواننده قرار می‌دهد که مبتنی بر مبانی کلامی و روائی شیعه است. کتاب «امام علی (ع) و خوارج»، یکی از آثار ایشان است که به کالبد شکافی و جریان شناسی «خوارج» از گذشته تا به امروز می‌پردازد. ایشان با اجتهاد بی‌نظیری که در منابع دسته اول تاریخی و فرمایشات أمیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌کنند، فضای فکری، فرهنگی، سیاسی دوران حکومت امیرالمؤمنین علیه‌السلام را مورد مطالعه قرار داده و در خلال آنها به مهم‌ترین پرسش‌های تاریخی درباره خوارج پاسخ می‌دهد.

شاید مطالعه این کتاب، انگیزه ها و اهداف تکرار داعش به عنوان خوارج زمان در لباس جدید، را برای شما یادآور شود. لکن مطالعه این کتاب، تخصصی بوده و همانطور که در ابتدا نیز دکر شده است، نظم و چینش کتاب ها در این سیر مطالعاتی، از آسان به مشکل می باشد که باید این مهم، دقت لازم شود.

بررسی علل روانشناختی و جامعه‌شناختی، شکل‌گیری و گسترش این طرز فکر، تحلیل دیدگاه‌ها و روش‌های امام علیه‌السلام برای تقابل با این جریان و در نهایت هم ارزیابی سیاست‌های معاویه در این مورد، از دیگر مباحثی است که این کتاب را «جامعیت» بخشیده و آن را از امثالش متمایز می‌کند. این کتاب را محمد سپهری به فارسی ترجمه نموده و توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، منتشر شده است.