خبرگزاری «حوزه»/ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در حالی چندی قبل به ایستگاه رای گیری رسید و برگزار شد که به جای آنکه با جشن و شادی طرف پیروز در انتخابات همراه شود به اعتراض های گسترده مردمی و تظاهرات شبانه روزی در گوشه و کنار این کشور انجامید.

ساعاتی از اعلام نتیجه آرای انتخابات که «دونالد ترامپ» نامزد جناح جمهوری خواه پیروز آن اعلام شد نگذشته بود که جمعیت بزرگی از گروه ها و قشرهای مختلف مردم و شهروندان آمریکا در شهرهای سراسر این کشور به خیابان ها آمدند تا علیه آنچه ناعادلانه بودن نتیجه انتخابات می خواندند اعتراض کنند.

اعتراض ها که چندین روز و شب پس از اعلام نتیجه آرای الکترال و مشخص شدن برتری ترامپ، نامزد جمهوری خواهان، در برابر هیلاری کلینتون، نامزد دموکرات ها به طول انجامید، فروکش کرد اما همچنان ادامه دارد. در این میان جمهوری خواهان ناچار شدند در مقابل خیل معترضان دموکرات یا مخالفان ترامپ، موضع سکوت در پیش بگیرند و خبری از جشن و پایکوبی شان نبود.

البته اعتراض های گسترده که در 47 شهر بزرگ آمریکا گزارش شده است با حوادث و پیامدهایی همراه بوده؛ معترضان به برخی ساختمان ها و تاسیسات آسیب رساندند؛ در نیویورک بیشتر تجمع ها مقابل ساختمان برج شخصی و 58 طبقه ترامپ برگزار می شد. هر چند در منطقه منهتن نیویورک نیز اعتراض ها برپا شد.

در این میان در شهرهایی از جمله پورتلند، مرکز ایالت اورگان تظاهرات به خشونت کشیده شد و شماری از تظاهرات کنندگان بازداشت یا زخمی شدند. پلیس در برخی شهرها از جمله لس آنجلس و پورتلند از گاز اشک آور استفاده و ده ها تن را دستگیر کرد.

تظاهرات کنندگان در شعارهایشان تاکید داشتند که ترامپ را رئیس جمهور خود نمی دانند، ترامپ نژادپرست است؛ این وضع دموکراسی (در آمریکا) است. 

حتی طرفداران هیلاری کلینتون در ایالت کالیفرنیا که به طور سنتی حامی دموکرات ها هستند تاکید کردند در اعتراض به ریاست جمهوری ترامپ، طرح جدایی از خاک آمریکا را پیگیری خواهند کرد.

واکنش رسانه های آمریکایی

فشارها و فعالیت های رسانه ای در این میان همچنان ادامه داشت؛ شبکه هایی از جمله «سی ان ان» که در این دور از انتخابات طرفداری آشکاری از هیلاری کلینتون کرده بود، در روز 11 نوامبر، 21 آبان، در موضعی جالب و انتقادی این بحث را مطرح کرد که «آیا زمان آن نرسیده است که نظام رای گیری آمریکا از رای های الکترال تغییر کند؟» این موضع گیری از گستردگی انتقادها از روش رای گیری الکترال حکایت دارد.

رای گیری الکترال به زبان ساده

در روش الکترال که در آمریکا از آن برای انتخاب فرد پیروز در انتخابات ریاست جمهوری استفاده می شود رایِ رای دهندگان به طور مستقیم در انتخاب و پیروزی نامزدها اثر داده نمی شود؛ بلکه هر ایالت از 50 ایالت آمریکا به نسبت جمعیت و شمار نمایندگانشان در مجلس نمایندگان و مجلس سنای آمریکا در شورایی به نام کمیته الکترال» نماینده دارند؛ در نتیجه، رای هایی که مردم به نامزدهای انتخابات می دهند به این صورت محاسبه می شود که هر نامزدی که بتواند شمار بیشتری از رای نمایندگان الکترال را کسب کند راهی کاخ سفید می شود؛ از این رو یک نامزد، یا همه آرای الکترال یک ایالت را به دست می آورد و رقیبش بی نصیب می ماند، یا اینکه رقیب برنده نهایی کل آرای الکترال ایالت مزبور می شود.

در مجموع 538 رای الکترال وجود دارد؛ مثلا ایالت کالیفرنیا به عنوان پرجمعیت ترین ایالت آمریکا 55 رای الکترال دارد؛ در این ایالت هر کس رای بیشتری از آرای مردم به دست آورد تمام آرای الکترال آن ایالت، «یکجا» به او می رسد و تمام آرایی که طرفداران نامزد مخالف (به رقیب او) داده اند نادیده گرفته می شود و رای الکترال به رقیب نمی رسد.

به این ترتیب هر نامزدی که در جمع بندی آرای الکترال بتواند 270 رای به دست آورد پیروز انتخابات می شود.

در رای گیری امسال، ترامپ توانست بیش از 290 رای الکترال کسب کند.

بخشی از انتقاد معترضان به پیروزی ترامپ این است که چرا با وجود اینکه جمعیت بیشتری به هیلاری کلینتون رای داده اند رای آنها آنقدر متفاوت شده است. در صورتی که اگر بر پایه نتیجه رای گیری در کشورهای دیگر، فقط تعداد آرای مردم ملاک محاسبه بود هر دو نامزدی که از میان چندین نامزد بیشترین آرای را کسب کنند (در صورتی که هیچ کدام به حد نصاب اکثریت نسبی دست پیدا نکنند) به دور دوم راه می یابند. در دور دوم نیز فردی که 50 درصد + یک رای کسب کند پیروز شناخته می شود.

واکنش خارجی ها به پیروزی ترامپ

انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا مردم بسیاری از کشورها به ویژه اروپایی ها را در شوک فرو برده است. مواضع و سخنان ترامپ در دوران پیش از انتخابات، نگرانی ها را درباره دوره زمام داری او بر کاخ سفید افزایش داده است. مردم فرانسه که از انتخاب ترامپ بهت زده شده اند، آینده روابط «پاریس ـ واشنگتن» را مبهم می دانند.

صدها نفر در آلمان در اعتراض به ترامپ، مقابل سفارت آمریکا در برلین تظاهرات کردند. معترضان در برلین اعلام کردند: باید مقابل دیدگاه های ترامپ در اسلام ستیزی، تبلیغ ترس از خارجی ها و تبعیض جنسیتی ایستاد. همچنین ده ها نفر در اعتراض به نظام سیاسی آمریکا مقابل سفارت این کشور در لندن، پایتخت انگلیس تجمع کردند.

همچنین مردم مکزیک در اعتراض به اظهارات ترامپ ضد مهاجران در مکزیکوسیتی تظاهرات کردند.

در فیلیپین نیز ده ها تن با تجمع مقابل سفارت آمریکا در مانیل خشم خود را از پیروزی نامزد جمهوری خواهان در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اعلام کردند.

واکنش های مقامات به نتیجه شگفت انگیز انتخابات آمریکا 

مقامات کشورها و سازمان های مختلف منطقه ای و بین المللی، از نتیجه رای گیری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شگفت زده شدند. برخی ها از جمله یان کلود یونکر، رئیس کمیسون اروپا از احتمال تنش و نابسامانی در روابط اروپا و آمریکا خبر داد.

یونکر گفت: «مقامات آمریکا نشان دادند آگاهی و اعتنای لازم را به اروپا ندارند؛ شاید آقای ترامپ فکر می کند بلژیک روستایی در اروپاست. یونکر افزود: باید به رئیس جمهور منتخب (آمریکا) یاد بدهیم اروپا چیست و چگونه کار می کند. یونکر تاکید کرد: با صراحت بگویم با ترامپ وقتمان تلف خواهد شد، او دور دنیایی که نمی شناسد می چرخد.»

در مقابل وزیر امور خارجه انگلیس از سران اروپایی خواست با رئیس جمهور جدید آمریکا کنار بیایند. بوریس جانسون گفت: وقت آن رسیده است که نتیجه انتخابات آمریکا را بپذیرند، عزای جمعی را  کنار بگذارند و از شکایت ها درباره انتخابات آمریکا دست بردارند.

رئیس دستگاه سیاست خارجی انگلیس افزود: وقت آن رسیده که از حالت ناامیدی ناشی از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا بیرون بیائیم.

همزمان رئیس جمهور فرانسه و رئیس جمهور منتخب آمریکا در نخستین تماس تلفنی، درباره موضوعات مختلف از جمله بحران سوریه و برجام گفتگو کردند.

فرانسوا اولاند پس از این گفتگوی 8 دقیقه ای در مصاحبه با تلویزیون فرانسه گفت: ترامپ باید مواضع خود را در قبال موضوعات مختلف شفاف بیان کند. اولاند پیش از این گفته بود: با روی کار آمدن ترامپ «دوره ای از بلاتکلیفی» آغاز می شود.

همچنین «تریزا می»، نخست وزیر انگلیس، و رئیس جمهور منتخب آمریکا در گفتگوی تلفنی بر تقویت «روابط ویژه» واشنگتن و لندن  تاکید کردند.

در همین حال وزیر دفاع آلمان گفت: ترامپ باید مواضع خود را درباره روسیه شفاف بیان کند و همچنین ناتو را یک موسسه اقتصادی قلمداد نکند. «فون درلاین» افزود: باید مشاوران ترامپ به او بگویند ناتو یک موسسه تجاری نیست». وزیر دفاع آلمان همچنین دونالد ترامپ را به پایداری به اصول ناتو و برخورد سخت گیرانه با روسیه فرا خواند .فون در لایِن گفت: دونالد ترامپ باید به صراحت اعلام کند که در کدام طرف قرار دارد.

در همین حال وزیر دفاع ایتالیا گفت: رم برنامه ای برای تغییر مناسبات خود با واشنگتن ندارد.

نیکولا استورجن، نخست وزیر اسکاتلند، نیز از دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا خواست شعارهای نفرت انگیز دوران رقابت های انتخاباتی را رها کند.

«ولفگانگ شویبله»، وزیر دارایی آلمان هم هشدار داد: روی کارآمدن ترامپ در آمریکا برای اروپا مشکل ایجاد خواهد کرد.

همچنین «تزاهی هانگبی» از مشاوران «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر رژیم صهیونیستی گفت: دیدگاه های تل آویو به ترامپ نزدیک تر از اوباماست.

اما در شرق آسیا واکنش ها به انتخاب ترامپ متفاوت با دیگر مناطق جهان است. مقامات چین و ژاپن از ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا استقبال کردند. کره شمالی هم بدون موضع گیری خاص اعلام کرد: برنامه هسته ای خود را ادامه خواهد داد.

واکنش رسانه های خارجی

رسانه های خارج از آمریکا در کنار رسانه های داخلی این کشور واکنش ها و دیدگاه های متفاوتی در این زمینه نشان دادند. با وجود برخی تفاوت ها این واکنش ها یک وجه مشترک داشت و آن اینکه تقریبا همگی به غیر منتظره بودن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اذعان داشتند. آنها با دعوت از کارشناسان و صاحبنظران همچنان به تحلیل جنبیه های مختلف انتخابات آمریکا، علل پیروزی ترامپ و آینده سیاست خارجی و داخلی آمریکا می پردازند.

نرمش مختصر ترامپ در مقابل اعتراض ها

ترامپ در پاسخ به این واکنش ها، رسانه های آمریکا را به دامن زدن به تظاهرات سراسری مخالفان خود متهم کرد و گفت: رسانه ها و عده ای تظاهرات کننده حرفه ای، در حال آشوب اند.

نامزد پیروز در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در برابر اعتراض ها دو موضع در پیش گرفت. یکی اینکه ابتدا اقدام معترضان را دور از انصاف خواند؛ سپس به ناچار تاکید که برخی بخش های طرح ها و سیاست های اجرایی اوباما از جمله طرح «بهداشت و درمان اوباما» موسوم به «اوباما کِر» (ObamaCare) را حفظ خواهد کرد.

«دونالد ترامپ» که تاجر و سرمایه داری بزرگ محسوب می شود پیش تر تاکید کرده بود پایان دادن به طرح بهداشت و درمان اوباما یکی از اولویت های کاری او در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری است.

ترامپ در سومین روز پس از پیروزی در انتخابات، در نخستین گفتگوی رسانه ای اش به عنوان رئیس جمهور منتتخب شرکت کرد. او به «وال استریت ژورنال» گفت که به سرعت به وضع مهاجران غیرقانونی رسیدگی می کند و در مرز آمریکا و مکزیک دیوارکشی خواهد کرد.

اما در داخل آمریکا دستیاران ترامپ درصدد تعیین نامزدهای تصدی بیش از چهار هزار سمت هستند. سازمان ترامپ اعلام کرد: رئیس جمهور منتخب آمریکا از سه تن از فرزندان و داماد خود برای نظارت بر فرآیند انتقال قدرت در کاخ سفید استفاده خواهد کرد. «مایک پنس»، معاون ترامپ هم مسئولیت تیم دوره انتقال را به عهده می گیرد.

دیدار ترامپ با اوباما/ استقبال سرد رئیس جمهور از جانشینش

ترامپ در روزهای نخست پیروزی اش و همزمان با ادامه اعتراض های مخالفانش، به دعوت باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، به کاخ سفید رفت و با رئیس جمهور دیدار کرد. این دیدار طولانی تر از حد پیش بینی ها بود و یک و نیم ساعت به طول انجامید. در تصویرهایی که از این دیدار منتشر شد دیده می شد که دو طرف در حالی که تلاش می کردند با احترام از یکدیگر یاد کنند، از نگاه کردن به چشمان هم پرهیز کنند.

دو طرف تاکید کردند که درباره مسائل داخلی و سیاست خارجی گفتگو کرده اند. اوباما به سردی برای ترامپ ابراز موفقیت کرد و گفت کمک می کند ترامپ در کارش موفق عمل کند چرا که موفقیت ترامپ به سود مردم آمریکاست. 

 اگرچه اوباما گفتگوها با ترامپ را دلگرم کننده خواند اما کاخ سفید اعلام کرد اختلاف های عمیق اوباما و ترامپ همچنان پابرجاست.

اوباما گفتگویش با ترامپ را «عالی و فراگیر» توصیف کرد و گفت صحبت‌ های رئیس‌ جمهور منتخب او را دلگرم کرده است. اوباما هنگام مبارزات انتخاباتی دونالد ترامپ را «نالایق و فاقد صلاحیت» خوانده بود.

رئیس جمهور منتخب آمریکا همچنین با پل رایان رئیس جمهوری خواه مجلس نمایندگان این کشور دیدار و گفتگو کرد.

چرایی شکست هیلاری کلینتون از زبان خودش

در میان هیاهوها و اعتراض ها ضد ترامپ، هیلاری کلینتون نامزد شکست خورده انتخابات از طرفداران خود خواست نتیجه انتخابات را بپذیرند و به ترامپ، فرصتی برای ریاست بدهند.

نامزد دموکرات ها پس از اعلام پذیرش نتیجه رای و تماس تلفنی با ترامپ که در آن به رقیب جمهوری خواهش تبریک گفت، دو روز بعد در اعلام چرایی شکستش، مقامات پلیس فدرال آمریکا (اف بی آی) را عامل دانست؛ به گفته هیلاری، در حالی که دو روز به رای گیری انتخابات مانده بود اقدام اف بی آی در اعلام نیتجه تحقیق درباره ایمیل های شخصی هیلاری، سبب شد تا آرای او ریزش داشته باشد.

دونالد ترامپ هیلاری کلینتون رقیب دموکرات خود را در جریان رقابت های انتخاباتی متهم می کرد که با حذف کردن ده ها هزار ایمیل و استفاده از یک سرور غیر قانونی اقدام ضد امنیت ملی صورت داده و با این تخلف شایستگی کسب امتیاز نامزدی دموکرات ها و همچنین پیروزی احتمالی در انتخابات ریاست جمهوری را ندارد.

هیلاری کلینتون با اذعان به این اقدام، آن را اشتباه شخصی دانسته بود که در مقابل تخلف ها و ناشایستگی ها و فسادهای اخلاقی ترامپ، جایی ندارد.

بررسی هایی که اف بی آی در ماه ژوئن گذشته درباره پرونده ایمیل های هیلاری انجام داده و نتیجه آن را اعلام کرده بود با فشار دونالد ترامپ بار دیگر تکرار شد؛ اما نتیجه آن درست دو روز مانده به روز رای گیری انتخابات اعلام شد. کلینتون زمان اعلام این رای اف بی آی را هر چند هیلاری را از تخلف و مجازات مبرا دانسته بود زمینه ساز ریزش رای خود دانست.

نزدیک شدن آمریکا به روسیه

ترامپ که در رقابت های انتخاباتی اش به بهبود روابط با روسیه تمایل نشان داده بود در گزارش های منتشر شده در روز 15 نوامبر، 25 آبان، در تماسی تلفنی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه گفتگو کرد و دو طرف در آن بر بهبود روابط دوجانبه سخن گفتند.

موضع ترامپ درباره جنگ در سوریه و آینده بشار اسد

ترامپ در سخنرانی های مختلف در دوره رقابت های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بارها از سیاست خارجی کشورش اننقاد و تاکید کرده بود حضور آمریکا در جنگ های سوریه و عراق، افغانستان اشتباه بوده است؛ از جمله اینکه خروج نابجای آمریکا از عراق زمینه ساز قدرت گرفتن داعش در عراق شده؛ او همچنین هیلاری کلینتون را در شکل گیری داعش دخیل بیان کرده بود. ترامپ درباره آینده دولت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه نیز گفته بود: در حالی که اسد هم اکنون با داعش در جنگ است، ما هم در تلاش هستیم که داعش را شکست دهیم. از این رو  به جای تلاش برای برکناری «بشار اسد» از قدرت، باید بر مبارزه با داعش متمرکز شد.

دیدگاه ترامپ درباره توافق هسته ای با ایران

ترامپ که تا پیش از روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا توافق برجام میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 را شکستی فاجعه بار برای آمریکا و یک پیروزی بزرگ برای ایران خطاب و از دولت اوباما به علت تن دادن به برجام انتقاد می کرد در روزهای پس از انتخاب شدنش از ابراز نظر در این باره خودداری کرده است.

تمام این هیاهو در انتخابات آمریکا که پیش از رای گیری با اتهام زنی ها و بی اخلاقی های بی سابقه در تاریخ انتخابات آمریکا کلید خورد و پس از رای گیری به تظاهرات دامنه دار معترضان پیگیری شد از یک حقیقت حکایت دارد و آن اینکه مردم از آن جهت به ترامپ رای دادند که از روند حاکم بر کشورشان ناراضی بودند؛ و از آن جهت به رای به ترامپ اعتراض کردند که به نظام انتخاباتی کشورشان اعتماد و نگاه مثبت ندارند.

اینکه در آینده نزدیک یعنی پس از آغاز دوره ریاست جمهوری ترامپ جهان با چه رئیس جمهوری در آمریکا رو به رو باشد به نظر می رسد که به گذشت زمان نیاز داشته باشد. چرا که به قول چینی ها «ترامپ اهل معامله است» و ممکن است بر سر هر مسئله ای وارد مذاکره و معامله شود.

* ابراهیم زمانی