به گزارش خبرگزاری حوزه، مدرسه اسلامی هنر جزو نخستین مؤسسات‌ آموزشى‌ و پژوهشى برآمده از حوزه‌ علمیه قم است که در نگاهی جدید طی دست کم یک دهه اخیر، کوشیده که به مباحث نوین هنری مرتبط با حوزه و روحانیت ورود پیدا کرده و به خصوص در جهت آموزش طلاب در عرصه های مرتبط با هنر و دین گام های جدی را بردارد.

در گفتگو با فریدالدین فرید عصر، قائم مقام مدرسه اسلامی هنر که خود از کارشناسان فرهنگی وهنری و مدرس حکمت هنرهای دینی است و دارای سابقه 18 ساله تحصیل در حوزه علمیه قم است، درباره مهم ترین اهداف و برنامه های این مدرسه و نیز برخی مسایل کلیدی در رابطه با مباحث مرتبط با بحث آموزش هنر به ویژه در حیطه ادبیات و داستان و نیز فیلمنامه نویسی صحبت کرده ایم که ماحصل آن در ادامه می آید؛

مدرسه اسلامی هنر از چه سالی و با چه رویکرد و هدفی تاسیس شد؟

این مجموعه با هدف تبیین اصلی ترین مبانى تفکر دینى در مقوله هنر و به خصوص ارایه آموزش‌هاى نظرى و عملى در باب هنر در سال 1383 تاسیس شد و در این سال ها در حدود 5 هزار نفر را در رشته های مختلف آموزش داده است.

در سال های ابتدایی آغاز فعالیت مدرسه اسلامی هنر، ما شاهد شکل گیری گروه های مستندسازی بودیم که البته در ادامه این ها تبدیل شد به گروه سینما با گرایش فیلمنامه که فیلمنامه های مستند، کوتاه ، و بلند و سریال به همت دوستان طلبه که دغدغه این کارها را داشتند، تولید شد.

در طول ده سال گذشته ، به لطف الهی گروه های خوب و زبده ای از طلاب شکل گرفته و کار مستندسازی را انجام داده اند که برکات بسیاری نیز به همراه داشته است.

شاید ده ، پانزده سال پیش برخی از شخصیت ها و اهالی دین، این قبیل کارها را در فضای حوزه ، عبث و غیرضروری می دانستند اما ما هر چقدر که وقت بگذاریم برای اعتلای هنر دینی و تولید مجموعه های قوی و فاخر و در عین حال جذاب، باز هم جای کار هست، به خصوص در بحث فیلمنامه و فیلم و به طور کلی در رابطه با هنرهای تصویری که شرایط امروز جامعه فعالیت جدی تر در این عرصه را می طلبد.

در زمینه آموزش فیلمنامه نویسی رویکرد اصلی شما چیست و از چه اساتیدی در این باره بهره می گیرید؟

خوشبختانه ما هم از اساتید زبده قم و هم شاخص ترین استادان تهران استفاده می کنیم و در این باره تیم خوبی شکل گرفته که وظیفه آموزش را برعهده دارد، اما مهم تر از این مباحث این است که ما در سال های اخیر با هدایت رهبر معظم انقلاب در مدرسه اسلامی هنر، حوزه پژوهش های پیشینی سینما را شکل داده ایم.

به عنوان مثال اگر کسی بخواهد از کتاب مقدس قرآن ، به عنوان منبع اصلی کار هنری استفاده کند، طبعاً نیاز دارد که برای نیل به هدف و تولید اثر هنری، مقدماتی را طی کند و چالش های فراروی خود را بشناسد که این پژوهش ها به یاری او در این خصوص می رسد.

هم اکنون نیز اساتید مطرحی چون آقایان داود آبادی، رحیمی، حمیدی پارسا و دیگران که از اساتید زبده هستند مشغول به فعالیت در این حوزه ها می باشند که با استفاده از تجربیات و پژوهش هایی که داشته اند کمک می کنند که مهم ترین آثار اسلامی به عنوان منبع الهام بخش در تولید کار هنری مورد توجه دوستان فیلمساز و یا فیلمنامه نویس قرار گیرد.

اشاره داشتید در ابتدای صحبتتان که تاکنون حدود 5 هزار نفر در مدرسه اسلامی هنر آموزش دیده اند ، بفرمایید که این ها در چه رشته هایی و به چه شکل بوده است؟

دوره های آموزش آزاد مدرسه که مختص طلاب خواهر و برادر است ، در هر نیمسال آموزشی حدود 500 نفر را آموزش می دهد که این ها شامل ده رشته همچون آموزش حکمت هنر ، نویسندگی، فیلمنامه نویسی، ویراستاری و نگارش، مستندسازی، ارتباطات و رسانه و ... می شود.

گاهی آموزش ها صرفاً با هدف آشنایی با هنرها بوده چرا که ما واقعاً نیاز داریم که طلاب به شکل عمومی با مبانی و اصول اولیه هنر آشنا شوند تا اشرافیت خوبی پیدا کنند و گاهی آموزش های تخصصی تر بوده است  که به طور مشخص در دو رشته ادبیات داستانی و حوزه سینما با گرایش فیلمنامه ، آموزش های بلند مدت و بسیار تخصصی در مدرسه اسلامی هنر انجام می شود و کسانی که علاقه مند هستند در دوره های پیشرفته و تکمیلی، کار را ادامه می دهند که در نهایت منجر به تولید اثر می شود

در این سال ها ، گرایش و میزان علاقه مندی دانش پژوهان و طلاب بیشتر به سمت تولید فیلم و فیلمنامه بوده یا نگارش داستان و رمان؟

به هر حال جذابیت تولید فیلم طوری است که بسیاری از طلابی که وارد این عرصه ها می شوند، علاقه مند هستند که در نهایت به فعالیت تولید فیلم اعم از فیلم کوتاه ، مستند و یا فیلم بلند بپردازند، ضمن آن که نباید از یاد ببریم که نگارش داستان و رمان ، کاری است حقیقتاً پررنج که نیاز به تلاش جدی و مستمر دارد.

با این حال ما در ده سال گذشته لااقل سالی دو سه نفر ، داستان نویس و رمان نویس جدی داشته ایم که ناشران مطرح کشور آثار این عزیزان را منتشر کرده اند، بدون در نظر گرفتن این مساله که این ها طلبه هستند یا غیرطلبه.

این افراد نیز عموماً هم داستان های دینی و انسانی نگاشته اند که در محافل ادبی به صورت تخصصی مورد اعتنای جدی منتقدان و کارشناسان ادبی و هنری قرار گرفته و این مساله نشان می دهد که ما در قم به ویژه از بین طلاب و فضلای حوزوی ، استعدادهای بسیار خوبی داریم که باید از این ها استفاده مناسب را داشته باشیم.

معمولاً یکی از مشکلاتی که در حوزه سینما مطرح می شود، ضعف در فیلمنامه نویسی است، به نظر شما حضور طلاب در مراکزی چون مدرسه اسلامی هنر و آموزش تخصصی آنها با توجه به اشراف و شناختی که آن ها به مبانی دینی دارند، چقدر می تواند به رفع این ضعف به خصوص در رابطه با ساخت فیلم های مرتبط با ساحت دین و اخلاق ، کمک کند؟

در سال های اخیر اتفاقی رخ داده و آن هم این که روی آوردن طلاب به حوزه نگارش فیلمنامه و نیز رمان و داستان باعث شده که سوژه های جدیدی مورد توجه آنان قرار گیرد.

زمانی برای اساتید و چهره های شناخته شده حوزه داستان وادبیات اصلاً قابل تصور نبود که یک طلبه بتواند داستان مدرن بنویسد و این که اصلاً طلبه ای رمان نویس باشد، اما امروز کاملاً نگاه ها عوض شده ، ضمن آن که موضوعاتی که اهل دیانت و متدینین و به طور کلی طلاب به سراغ آن می روند برای عموم مردم جذابیت خاصی دارد.

این که به هر حال از زاویه نگاه و دریچه فکر و اندیشه یک طلبه حوزه علمیه به جهان اطراف نگریسته می شود چه در رمان و داستان و چه فیلمنامه ، برای همه جذاب است و گاه به این واسطه ، رفاقت ها و علاقه مندی های خوبی میان دوستان طلبه و اهالی متخصص داستان و یا فیلم شکل گرفته که منجر به تولیدآثار جذاب و پرمخاطبی هم شده است.

قطعا در نگاه به داستان دینی و فیلمنامه دینی این آموزش ها و تداومشان تاثیرگذار بوده است چرا که اهل دیانت برخاسته از اندیشه و سبک زندگی دینی خود به این سمت گرایش یافته و رمان نویسی کنند و قاعدتاً کسی که تجربه زندگی دینی ندارد وقتی می خواهد رمان دینی بنویسد با مشکل جدی روبرو می شود.

با این حال ما هنوز در بحث آموزش های تخصصی و تربیت نسل جدیدی از طلاب در رابطه با فیلمنامه نویسی در آغاز راه هستیم و باید ضمن رفع نقاط ضعف به تداوم این راه امیدوار باشیم.

به عنوان سوال آخر، انتظار شما از مدیران و مسئولان حوزه در حال حاضر چیست؟

خوشبختانه در سطح عالی مدیران حوزه و به خصوص شخص آیت الله اعرافی ، مدیر حوزه های علمیه به خاطر تاکیدات و سفارش خاص مقام معظم رهبری ، توجه جدی به مقوله هنر و ادبیات وجود دارد.

البته از معاونان آموزش و پژوهش حوزه انتظار می رود که به این مقولات به طور حاشیه ای نگاه نکنند و با توجه به نیازها و اقتضائات روز و لزوم حضور طلاب و فضلا، زمینه ای فراهم کنند که این مهم تحقق یابد.

متاسفانه به نظر می رسد که بحث آموزش ادبیات و نگارش در حوزه هنوز حاشیه ای است و باید این امر مهم تر جلوه کند، ضمن آن که ما باید بتوانیم در حوزه هنر ، موانع را از سر راه برداریم

البته کاملاً قبول دارم که هنر به سان چشمه ای است که باید از درون انسان بجوشد اما ما باید زمینه ها فراهم شود.

اساتید همیشه این نکته را به ما متذکر می شدند که کار هنری با یک جوشش درونی شکل می گیرد و باید با کوشش آگاهانه ادامه یابد؛ در واقع ما باید در حوزه کمک کنیم این جوشش ها در فرآیند کوششی آگاهانه به نتیجه لازم برسد.

گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی