به گزارش خبرگزاری «حوزه» در بیرجند، سیاه‏ پوشی، سنت و عادت بشر، در طول تاریخ بوده است؛ از ایران باستان گرفته تا یونان و اعراب جاهلیت، غالباً در فرهنگ های مختلف لباس سیاه، نماد عزاداری بوده است.
سیاه ‏پوشی از سوی عباسیان یا اعراب پس از اسلام، به ایران منتقل نشده؛ بلکه از دیر باز این سلوک عملی و ظاهری در فرهنگ و تمدن ملت ایران ریشه داشته است، شواهد فراوان تاریخی و ادبی، بیانگر این حقیقت است که بسیاری از ملل و اقوام جهان، از دیر زمان، در ایام عزا سیاه می‏ پوشیده ‏اند.

موضوع پوشيدن لباس هاي سياه که در ماه هاي محرم و صفر، حال و هواي خاصي به خود مي گيرد، همواره مطرح بوده و هميشه از دو زاويه با آن برخورد شده است، ديدگاه اول، نظر کساني است که با عشق و علاقه وصف ناپذيري در ايام محرم سوگواري اهل بيت(ع) خصوصاً در دو ماه محرم و صفر، لباس سياه به تن کرده و بيرق هاي مشکي بر سر در منازل خود نصب مي کنند و معتقدند که اين لباس اظهار حزن و همدردي با عترت پيامبر(ص) است، ديدگاه دوم، نظر کساني است که مي گويند پوشيدن لباس سياه، مفهوم چنداني ندارد و بي خاصيت است، و به نوعي تحت تأثير القائات و تفکرات روشنفکرمآبانه قرار گرفته و با ژست هاي به اصطلاح علمي و امروزي، به ديدگاه اول حمله مي کنند و آنان را به دور از قافله تمدن معرفي مي کنند.

طی چند روز گذشته و از ابتدای ماه محرم هجمه های بسیاری به پوشیدن لباس سیاه شده است و شایعات و شبهه افکنی هایی نیز توسط دشمنان اسلام به خصوص وهابیون در فضای مجازی مطرح گشته که برخی ها را تحت تأثیر قرار داده، در حالی که اگر اندک مطالعه ای داشته باشند مفهوم اصلی سیاه پوشیدن در این ایام را متوجه می شوند.

وهابیون کوردل که چشم دیدن به قدرت رسیدن اسلام و شیعیان را ندارند، مدعى‌‌اند که در منابع شیعه،‌ روایات متعدد در مذمت لباس سیاه وارد شده که آن را‌ لباس دوزخیان،‌ فرعونیان و عباسیان (دشمنان اهل بیت)‌ شمرده است، از طرفی، طبق روایات، رسول خدا صلى الله علیه وآله و امیرالمؤمنین علیه‌السلام از لباس سفید استفاده مى‌‌کرده‌اند و پیروانشان را به استفاده از این رنگ دستور داده‌اند، اما امروز در جامعه شیعى دیده مى‌‌شود که آنان برخلاف دستور پیامبر و ائمه، از رنگ سیاه به خصوص در ایام عزادارى امام حسین علیه‌السلام استفاده مى‌‌کنند واین کار در میان شیعیان به عنوان یک فرهنگ در آمده است.

این شبهه وهابیت به صورت گسترده در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی پخش شده است، لذا با چندین تن از اساتید و روحانیون خراسان جنوبی به گفتگو نشستیم تا فلسفه سیاه پوشی در عزای سید و سالار شهیدان را جویا شویم.

پوشیدن لباس سیاه در ایام محرم نشان دهنده ی حزن و اندوه نسبت به امام حسین(ع) است

حجت الاسلام محمدرضا بابایی، امام جمعه فردوس در گفت‌وگو با خبرنگار «حوزه» در بیرجند، با اشاره  به فلسفه پوشیدن لباس سیاه در ماه محرم ، گفت: هر انسانی اگر در میان ارحام خود کسی را از دست بدهد مدتی لباس سیاه می‌پوشد و از عطر استفاده نمی‌کند.

وی افزود:  بنابراین امام حسین(ع) نیز حق حیات بر گردن ما دارند و اگر ایشان نبودند امروز دین هم نداشتیم، از این رو ایجاب می‌کند که لباس سیاه بپوشیم و لباس را طوری انتخاب کنیم که شادی در آن نباشد.

امام جمعه فردوس یادآور شد: لباس سیاه در ایام ماه محرم مطلوب است چرا که خود نشان از حزن دارد؛ ما ائمه اطهار(ع) را نور واحد می‌دانیم و هیچ تفاوتی بین ائمه اطهار(ع) قائل نیستیم، و در حزن آن‌ها محزون می شویم.

حجت الاسلام بابایی با بیان اینکه هر مسلمانی در وفات امامان خود سیاه‌پوش و در تولد آن‌ها شاد است، خاطر نشان کرد: امام حسین(ع) با قیام خود سبب زنده شدن دین اسلام شدند، لذا می طلبد در عزای این فرزند پیامبر لباس سیاه بر تن کرد.

وی با تاکید بر این که رنگ سیاه و سیاه پوشی نماد عزاداری و غصه و غم است و این نماد به این عنوان شکل گرفته و جا افتاده و از آن استفاده می شود، تصریح کرد: وقتی شهر سیاهپوش می شود به این معناست که ما متوجه ایم اکنون وقت عزادار ی بوده و بنا است برای فرزند پیامبر اسلام (ص) که زیر بار ظلم نرفت و مظلومانه به شهادت رسید، عزاداری کنیم.

امام جمعه فردوس در ادامه با اشاره به پیام جهانی سیاه پوشی شهر و برگزاری مراسم عزاداری ویژه سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) ابراز کرد: نگاه ادیان و مذاهب به یکدیگر بسیار با دقت است و اینکه چه آداب و رسوم و ویژگی هایی دارند؛ این یکدست به جای آوردن مراسم سوگواری سید الشهدا (س) بُرد خاص پیدا می کند و اینکه پس از گذشت 1400 سال، فرزند پیامبر (ص)‌تا اندازه ای نزد شیعه اهمیت دارد که هنوز سیاه پوش و عزادار ایشان هستند، از جمله اموری است که توجه پیروان دیگر ادیان را به فلسفه این اقدامات و به تبع آن تحقیق در خصوص واقعه عاشورا وا می دارد و هر چند ممکن است آنها در این مراسم حضور پیدا نکنند، اما این نمادها برای آنها ملموس و قابل رویت است.

وی ادامه داد: عزاداری‌ها باید سنتی باشند اما انتظار این است که جوانان با جذب به هیأت با قیام عاشورایی امام حسین(ع) آشنا شوند و از این ماه حداکثر استفاده را ببرند.

حجت الاسلام بابایی افزود: روحانیون، مبلغان و مداحان باید در راستای ترویج فرهنگ عاشورا به مردم به خصوص نسل جوان که دشمنان می خواهند آنان را به انحراف بکشاند، بیشتر تلاش کنند.

پوشیدن لباس سیاه در محرم ابراز همدردی با امام زمان است

حجت الاسلام محمودرضا محمد دوست کارشناس فرهنگ و تاریخ اسلامی در گفت و گو با خبرنگار «حوزه» در بیرجند، با اشاره به سنت سیاه پوشی گفت: سنت سیاه پوشی، به درازای عمر بشر می باشد؛ غالباً در فرهنگ های مختلف ایران باستان، یونان و اعراب جاهلیت، لباس سیاه، نماد عزاداری بوده است.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه در شاهنامه فردوسی در مواردی جامه سیاه ، نمود ماتم و غم تلقی شده است.
این کارشناس فرهنگ و تاریخ اسلامی خاطرنشان کرد: بنابر حدیثی که راویان آن را نقل کرده اند، امام باقر(ع) فرموده‌اند " زنان بنی هاشم در سوگ ابا عبد الله(ع) جامه سیاه بر تن کردند، زمانی که امام حسین بن علی(ع) به شهادت رسید، زنان بنی هاشم لباس های سیاه و جامه های خشن مویین پوشیدند و از گرما و سرما شکایت نمی‌کردند."

حجت الاسلام محمد دوست با اشاره به اینکه پیامبر خدا صلى الله علیه وآله و امیرالمؤمنین علیه‌السلام بیشتر از لباس سفید استفاده مى‌‌کرده‌اند و پیروانشان را نیز به استفاده از این رنگ دستور داده‌اند، عنوان کرد: اگر چه لباس سیاه در حالت عادی، مذمت شده و لباس دوزخیان،‌ فرعونیان و دشمنان اهل بیت شمرده شده، ولی سیاه پوشى زنان در شهادت دو تن از سرداران سپاه اسلام (حضرت حمزه و جعفر طیار)، سیاه پوشى حضرت زهرا سلام الله علیها در سوگ پدر، سیاه پوشی امام حسن علیه‌السلام در شهادت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و بالاخره سیاه پوشى بانوان خاندان رسالت در شام و مدینه به اتفاق زنان مدینه در شهادت امام حسین علیه‌السلام شهره‌ تاریخى دارد.
وی با بیان علت عزاداری امام حسین(ع) پیش از شهادت ایشان ادامه داد: عشق و محبّت به حضرت باعث شده که دوستداران امام ، پیش از عاشورا خود را آماده کنند و لباس‌ سیاه بپوشند، و همچنین مساجد، تکایا و حسینیه ها را سیاهپوش کنند.
 

استاد حوزه  درباره تاریخچه سیاهپوشی در عزا و مصیبت اهل بیت (ع) تصریح کرد: در این باره هم منابع شیعه و هم کتب اهل سنت شواهد مستندی را ارائه کرده اند؛ در میان منابع شیعی به عنوان مثال در «محاسن برقی»، جلد دوم، صفحه 420 و نیز در «وسائل الشیعه»، جلد سوم، صفحه 238 تصریح شده که نخستین کسانی که برای اباعبدالله الحسین (ع) سیاه پوشیدند زنان بنی هاشم بودند که اقامه عزا نیز کردند و امام سجاد (ع) برای عزاداری آنها غذا فراهم می کردند.

این کارشناس فرهنگ و تاریخ اسلامی با اشاره به اینکه عزادارى براى اباعبدالله(ع)، عزادارى معمولى نیست؛ بلکه تبدیل به فرهنگ فراگیر شده است، عنوان کرد: وقتی عزاداری سیدالشهدا تبدیل به یک فرهنگ شد، دیگر زمان و مکان برایش بی معنی گشت، از این رو تا نسیم محرّم به مشام جان می‌وزد، پوشیدن لباس عزا و سیاهپوش کردن کوچه و خیابان ها و مساجد و تکیه ها شروع می‌‌ شود.

سیاهپوشی در عزای حسین (ع) سیره ائمه است

حجت الاسلام علی اصغر نیساری مدیر مدرسه علمیه ملاعبدالله بشرویه نیز در گفت و گو با خبرنگار «حوزه» در بیرجند، با اشاره به تاریخچه سیاه پوشی تصریح کرد: سابقه سیاه پوشی و این رسم در مراسم عزا و ماتم فقط مخصوص مسلمانان نبوده بلکه اقوام مختلف از مسلمانان و غیر مسلمانان نیز در سرتاسر دنیا و ملل مختلف در غم از دست دادن نزدیکانشان سیاه می پوشیدند .

وی افزود: اهل بیت علیهم السلام هم این نوع لباس پوشیدن را تایید کردند و در مراسم عزاداری لباس سیاه می پوشیدند.

مدیر مدرسه علمیه ملاعبدالله بشرویه خاطرنشان کرد: ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه می نویسد امام حسن علیه السلام در شهادت امام علی علیه السلام لباس سیاه پوشیده و برای مردم خطبه خواندند.

حجت الاسلام نیساری با اشاره به کتاب بحارالأنوار مرحوم علامه مجلسی، نیز تصریح کرد: زنان بنی هاشم در عزای سرور و سالار شهیدان لباس سیاه پوشیدند و بقیه ائمه اطهار علیهم السلام هم همین کار را انجام می دادند و با توجه به اینکه سیره امامان علیهم السلام بوده، ما نیز به تبعیت لباس سیاه مي پوشیم.

وی با بیان توصیه های علمای دین عنوان کرد: علمای دین نیز بر همین سنت بوده‌اند، تا جایی که مرحوم سید محمد کاظم یزدی در مورد لباس سیاه پوشیدن در مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان می فرمایند این کار موجب خوشنودی پیغمبر خدا می شود به خاطر اینکه نوعی از اظهار مصیبت و حزن است.

مدیر مدرسه علمیه ملاعبدالله بشرویه خاطرنشان کرد:  ائمه (ع) نیز در مصیبت و عزای عزیزان و بزرگان سیاه می پوشیده اند و بنابر منابع معتبر شیعه و سنی، نخستین سیاهپوشان در عزای امام حسین (ع) زنان بنی هاشم بودند.

این کارشناس مذهبی با بیان علت عزاداری ائمه اطهار از روز اول محرم تاکید کرد: ائمه اطهار علیهم السلام از روز اول محرم عزاداری می کردند به این جهت که نمی خواستند فقط یک سالگرد و یا یک یادبود و یک عزاداری معمولی برای حضرت سید الشهدا و یارانشان برگزار شود، بلکه به دنبال این بودند، تا حوادثی را که برای امام حسین علیه السلام اتفاق افتاده را نسل های بعد از امام نیز به خوبی درک کنند.

حجت الاسلام نیساری افزود: ائمه اطهار همچنین با این کار خود فلسفه قیام و حرکت امام حسین علیه السلام را برای مردم بازگو کردند،تا شیعه دچار انحراف نشود و درس عبرت بگیرد.

وی قیام امام حسین (ع) را یک حقیقت تاریخی دانست و تصریح کرد: امام حسین (ع) در برابر ظلم و باطل و همچنین احیای امر به معروف و نهی از منکر قیام کردند و جان و مال و همچنین تمامی اهل بیت خود را به کربلا آوردند و در راه خدا تقدیم کردند.

مدیر مدرسه ملاعبدالله بشرویه افزود: اجرای عدالت در جامعه، نه گفتن به زورگویی و ظلم و احیای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه، نشانگر نمود ارزش های اسلامی در قیام عاشوراست.

حجت الاسلام نیساری به تحولات اخیر در کشورهای مسلمان اشاره و عنوان کرد: با بیداری ملت های مسلمان جهان دیگر شاهد تکرار تاریخ ظلم بر انسان های مطهر و عدالتخواه نخواهیم بود.

این استاد حوزه در پایان گفت: عاشورا رسالت بزرگی را بر دوش همه دینداران به ویژه آگاهان جامعه نهاده، پس همگان موظفند ضمن شناخت ابعاد آن از این قیام تاریخی درس و عبرت بگیرند.  

سخن پایانی

سياه پوشي، به دليل رمز و رازي كه در اين رنگ نهفته است؛ به عنوان يك رسم طبيعي و سنت منطقي نشان حزن و اندوه دارد و پيروان اهل بيت(ع) در ايام عزاداري، لباس سياه بر تن مي كنند؛ زيرا لباس سياه، نشانه عشق و دوستي به ساحت آنان، اعلام جانبداري از سرور آزادگان، در جبهه ستيز حق و باطل و اظهار تيره شدن آفاق حيات معنوي است.

گزارش:مسعود نوفرستی