به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه پیش از ظهر امروز در اجلاسیه اساتید مراکز تخصصی حوزه علمیه قم، با عنوان جایگاه فقاهت در علوم انسانی و اسلامی در سالن همایش‌های مدرسه علمیه دارالشفاء، ضمن تسلیت ایام سوگواری  امام حسن مجتبی علیه السلام  بیان داشت: روایت «حسین منی و انا من حسین» از جملات مشهوری است که فریقین این مسئله را بیان کرده‌اند و همین تعبیر برای امام حسن(ع) نیز در روایات بیان‌شده است، به همین سبب حرکت راهبری امام حسن برگ مکملی در قیام عاشورا است و هیچ تفاوتی بین این دو امام نیست.

وی در ادامه با اشاره به مباحث مطروحه از سوی کمیسیون‌ها تخصصی تصریح کرد: اهمیت تخصص در حوزه روشن است و  تخصص در حوزه‌ها دارای دو سطح است، سطح نخست که در سطح سه و چهار مشاهده می‌شود که البته باید این بخش باکیفیت اداره شود، بخش دوم تخصص برتر بدین معنا که باید در رسته‌های تخصصی به اجتهاد برسیم و بخش اول مقدمه‌ای برای رسیدن به اجتهاد تخصصی است.

مدیر حوزه‌های علمیه مطرح کرد: بخشی از برگزیدگان دوره‌های تخصصی باید در مسیر تخصص برتر قدم بگذارند، البته در شورای گسترش مطرح شد که دوره‌های ویژه‌ای به‌صورت محدود، برای برگزیدگان رشته‌ها برگزار شود تا افراد برگزیده به مرحله صاحب‌نظر و اجتهاد در رشته‌های تخصصی دست یابند.

وی در ادامه افزود: در ارزیابی کارکرد سطح سه و چهار تخصصی دو دیدگاه افراطی و تفریطی وجود دارد، برخی می‌گویند که سطح چهارم به معنای اجتهاد است که البته بهترین وجه ممکن در رشته‌های تخصصی منتهی به اجتهاد به معنای عام نمی‌شود و این دیدگاه اشتباه است و اگر رشته‌های تخصصی را بی‌ارزش تلقی کنیم، این هم درست نیست، واقعیت موجود این‌گونه است که باید برای رسیدن به این مرحله یعنی اجتهاد تخصصی برنامه‌ریزی شود و مراکز تخصصی باید خود را برای این مرحله آماده کنند.

آیت‌الله اعرافی گفت: معتقدیم که بخشی از مسایل اصولی و فقهی وجود دارد که در همه رشته‌های حوزوی مورد نیاز است، البته در این باره  کار نشده، ولی باید اصولی از میان فقه و اصول پردازش شود. برای همه رشته‌های تخصصی و مواد این مسئله موجود است.

وی در ادامه افزود: دستگاه و متدولوژی پنهانی در دستگاه فقهی ما موجود است و نباید این مسئله را کم بگیریم و باید در متون دروس تخصصی از این مسئله بهره ببریم.

معتقد به درس‌های آزاد هستیم

مدیر حوزه‌های علمیه گفت: ما معتقد به درس‌های آزاد هستیم و سعی‌ بر این است که جلوی مدرسه‌ای شدن دروس فقه و اصول را بگیرم که البته در این زمینه الزامی نبوده است.

وی اذعان داشت: اصول و سطوح عالی باید آزاد باشد؛ اما در کنار این مسئله نیاز به یک اشراف و هدایت داریم و مراکز تخصصی باید به این مسئله توجه داشته باشند و همچنین مراکز تخصصی باید بخش‌های مهم فقه و اصول را با مراقبت پیش ببرند تا محدوده‌های موردنیاز خوانده شود.

آیت‌الله اعرافی عنوان کرد: در نظام جامع آموزشی مسئله‌ای مطرح است تحت این عنوان که ما به دنبال درس‌های خارج تخصصی برویم و در شورای عالی نیز رأی آورد و به تصویب رسید، ازاین‌رو باید در مراکز تخصصی درس‌های تخصصی با رویکردی جدید و با توانایی بیان درس خارج تخصصی مبتنی بر مباحث اصیل اصولی و فقهی برگزار شود.

وی افزود: امسال بالغ‌بر 12 درس فقه معاصر برنامه‌ریزی‌شده، ولی درس خارج‌های معاصر ما باید بر پایه نگاه اجتهادی باشد تا شأن و منزلت حوزه در این زمینه صیانت شود.

مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: با بررسی قاعده دفع ضرر محتمل و وجوب شکر منعم که اولین قواعد پایه، علم کلام است؛ متوجه شدم که اگر ما اجتهاد در علم کلام داشتیم، چقدر به پیشرفت می‌رسیدیم.

وی گفت: اگر ما با مبانی درس‌های خارج موجود وارد فلسفه علوم انسانی و اجتماعی می‌شدیم، قطعاً به نتیجه‌های فراوانی در این زمینه و حرف‌هایی جدیدی می‌رسیدیم، زیرا سرمایه ما بسیار غنی و پرمحتوا است و این سرمایه باید با مباحث تخصصی ما گره بخورد.

آیت‌الله اعرافی مطرح کرد: 600 درس خارج وجود دارد که از این میان می‌توان به 200 درس خارج نمره بالا داد، به همین سبب باید به سمت تولید علم حرکت کنیم.

وی افزود: این نگرانی موجود است که برخی رشته‌ها دارای سطح علمی بالایی درخور سطوح حوزوی نیستند و این مسئله باید جدی گرفته شود و بخش ارزیابی نیازمند پیگیری مناسب و سامانه‌ای است.

مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: بحث درختواره رشته‌ها برای پاسخگویی حوزه مطرح‌شده و حوزه توانایی و ظرفیت‌ها فراوانی در رشته‌های متفاوت را دارد که البته باید سطح کیفیت در رشته‌ها لحاظ شود و حداکثر تا دو ماه آینده 11 حوزه دانشی با تنوع گرایش‌ها در سطوح دو، سه و چهار و با رویکرد کلی در نخبگان به مرحله عمل خواهد رسید.

وی ادامه داد: ایجاد رشته بدون تنظیم سرفصل‌های آن رشته یک نقص محسوب می‌شود، از اساتید درخواست داریم که باهمتی مضاعف در این راستا قدم بگذارند و سال آینده باید بگوییم که از مرحله سرفصل نویسی در حال گذر هستیم و از این به بعد نیز به رشته‌های بدون سرفصل نباید مجوز داده شود، در متون نیز نقص وجود دارد و باید به سمت تدوین متون در رشته‌های تخصصی برویم.

آیت‌الله اعرافی گفت: سیاست مدیریت حوزه،  واسپاری برنامه‌ها به مراکز است و واسپاری پایان‌نامه‌های به مراکز تخصصی بخشی از این سیاست است که در حال عملیاتی شدن است.

وی اضافه کرد: ایجاد گروه‌های علمی با رویکرد حوزوی نه دانشگاهی از دیگر اهداف مورد پیگیری مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه به شمار می‌رود.

مدیر حوزه‌های علمیه مطرح کرد: اختصاص 5 نمره علمی به امتحانات شفاهی و همچنین پایان‌نامه‌ها یکی دیگر از برنامه‌های حوزه‌های علمیه است.

وی در پایان تأکید کرد: تمام آنچه در این اجلاس بیان شد تحت عنوان مباحث کمیسیون‌ها و سخنرانی‌ها از مصوبات این اجلاس به شمار می‌رود و باید تا سال آینده در صورت امکان به مرحله عمل برسد و هدف ما این است که نظر اساتید را در حد امکان عملیاتی کنیم.