به گزارش خبرنگار خبرگزاری«حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین محسن الویری امروز در نشست علمی « فقه و تمدن از منظر امام موسی صدر» که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، بیان داشت: اگر تمدن را به مثابه بالاترین سطح پیشرفت بدانیم و اگر تمدن دایره اثر بخشی خود را به گونه ای قرار دهد که به حد بالای توسعه یافتگی دست یابد، علمی که در این مسیر کارایی داشته باشد رویکرد تمدنی دارد.
وی اظهار کرد: فقه با رویکرد تمدنی یعنی اینکه فقیه خود را مسئول برآوردن نیازهای مقلدان خود نداند و نیازهای همه جامعه، امت اسلامی و بالاتر از آن نیاز همه جهانیان و حتی جهانیان آینده را مدنظر داشته باشد.
فقه تمدنی از فقه حکومتی و اجتماعی بالا تر است
عضو هیئت علمی داشگاه باقر العلوم(ع) افزود: فقه تمدنی از فقه حکومتی و اجتماعی بالا تر است و فقه تمدنی افق دید آن فراتر از جامعه بشر کنونی است البته اگر فقه با رویکرد تمدنی دیده شود مسائل نو به آن اضافه خواهد شد.
وی ادامه داد: امام صدر سخنرانی با عنوان جلوه های تمدن دارد که مستقیم در بخشی از آن به تمدن پرداخته و روابط حقوقی را به عنوان یکی از ابعاد هفتگانه تمدن موردتوجه قرار داده است.
حجت الاسلام و المسلمین الویری تصریح کرد: امام صدر بحث های فقهی پراکنده ای دارند که برخی واکنشی و برخی مبتکرانه است و رویکرد تمدنی ایشان در فقه را نشان می دهد.
وی به رویکرد امام صدر در خصوص تفسیر انسان گرایانه حلال و حرام های شرعی پرداخت و گفت: اما موسی صدر نقطه کانونی خود را در تبیین حلال و حرام به جای صرفاً بیان یک حکم شرعی اجباری به سمت مسئله حفظ استقلال انسان منتقل می‌کند، بدون اینکه بخواهد بحث مفسده و مصلحت را نفی کند.
این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: امام صدر معتقد است که آیات قرآن و روایات در مورد طیبات، حلال و حرام‌ها برای حفظ حرمت و استقلال انسان است پس اگر کوشش انسان فقط صرف نیازمندی‌های جسمی باشد نمی‌تواند این استقلال و حرمت را حفظ کند اما توجه به حلال و حرام استقلال وی را حفظ می‌کند.
وی گفت: امام صدر به جای تکیه بر اینکه حلال و حرام‌ها دستور خداست و باید اجرا شود اینگونه می پردازد که اگر هویت انسانی ما بخواهد حفظ شود و استقلال ما حفظ شود باید این کار را انجام دهیم.
حجت الاسلام و المسلمین الویری در خصوص توصیه امام صدر به یکپارجه سازی شعائر بیان کرد: به نظر ایشان از دید اسلام بالاترین سطح مناسبات امت است؛ لذا این نگاه تمدنی با امت ارتباط دارد و فقیهی که رویکرد تمدنی دارد لاجرم به حفظ تمدن امت می پردازد.
وی گفت: ایشان بر خلاف بسیاری از فقها که اختلافات فقهی میان فرق مذهبی را عادی می‌دانند، اختلافاتی را که سبب تفرقه و پراکندگی امت اسلامی می‌شود برنمی‌تابد و معتقد است؛ باید در مناسک به سمت یکپارچه‌سازی پیش برویم.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقر العلوم (ع)افزود: با بیان اینکه ارائه یافته‌های علمی به صورت شتابزده با منسک و منش موسی صدر سازگار نیست، افزود: ایشان وقتی سخن از یکپارچگی آورده به مبانی آن نیز اشاره دارد و فرموده که این مبانی از آیات و روایات به دست آمده که برای همه ما محققان درس است البته ایشان در این بحث تأکید هم دارد که در یکپارچه‌سازی دو موضوع داریم؛ عبادت، مناسک و بنده بر واحدسازی مناسک تأکید دارم و نه عبادات که تغییرناپذیر هستند.
وی افزود: امام صدر به مناسبات اسلامی تأکید دارد و به عنوان یک معیار به آن نگاه می کند و معتقد است فقیهی که در فقه فردی و عبادی پیوند اجتماعی را دنبال می‌کند، رویکرد اجتماعی دارد.
حجت الاسلام والمسلمین الویری ابراز کرد: فقیهی که دغدغه اجتماعی دارد از آیات قرآن این نوع برداشت دارد که دارایی‌ها و ثروت انسان از منظر فقه اسلامی تنها برای خود فرد نیست و برای همه مردم است.
وی با بیان اینکه استخراج و باز تعریف دیدگاه فقهی امام صدر نیز باید بازنگری و بحث و تحقیق بیشتری شود گفت: از رویکرد تمدنی امام صدر به فقه می توان به عنوان یکی از رهیافت های تحول فقه بهره برد.
