خبرگزاری «حوزه» - تهران/ دكتر ابوذر ابراهيمي‌تركمان، متولد تهران، داراي مدرك دکتری حقوق خصوصی (P.H.D) و دانش آموخته حوزه، سال ها در عرصه بین الملل فعالیت داشته و دو سال نیز به عنوان رایزن فرهنگی نمونه در سال های 1387 و 1389 انتخاب شده است.

وابسته فرهنگی سفارت جمهوري اسلامي ایران در آنکارا، رایزن فرهنگی سفارت ایران در عشق آباد، مدیرکل فرهنگی آسیا و اقیانوسیه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رایزن فرهنگی سفارت ایران در فدراسیون روسیه، و ...، همچنین تالیف ده ها کتاب و مقاله علمی به زبان های فارسی، انگلیسی، روسی، ترکمنی و ترکی استانبولی، از ابراهیمی ترکمان مدیری بسیار کار آزموده در فضای بین الملل ساخته است.

دوره ریاست ابراهیمی ترکمان بر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را باید از دوره های درخشان این سازمان دانست، چرا که او به ضرورت تعامل با دنیا و گفتگو با همه ادیان اعتقاد دارد و آن را شاه کلید اثرگذاری در عرصه بین الملل می داند و می گوید: بستن راه گفتگو یعنی بستن راه تکامل و پیشرفت.

او معتقد است: بسیاری از بدفهمی‌ها در دنیا نسبت به شیعه به دلیل عدم گفتگو بوده است. یعنی وقتی ما خودمان را از زبان خودمان معرفی نکنیم دیگران ما را از زبان خودشان معرفی می‌کنند.

ابراهیمی ترکمان، تربیت طلاب زباندان برای حضور موثر تر در فضای بین الملل را هم بسیار ضروری می داند و می گوید: واقعیت این است که حوزه علمیه در وضعیت کنونی خوش درخشیده است. دنیا میلیاردها پول خرج می‌کند که محبوبیت ایران را در بسیاری از کشورها پیدا کند، اما نمی‌تواند، این به برکت زحمات علما و در راس همه امام(ره) بوده است.

 رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در گفتگو با خبرنگار «حوزه» به تشریح نیازها و الزامات حضور حوزه علمیه در فضای بین الملل، اهمیت گفتگوی بین الادیانی، وضعیت تشیع در دنیا در چهل سالگی انقلاب اسلامی، و ... پرداخته است.

مشروح این گفتگو که در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، با تلاش دفتر امور ادیان و مذاهب مرکز ارتباطات و امور بین الملل حوزه های علمیه کشور انجام شد را در ادامه بخوانید:

ضرورت بحث گفتگوی ادیان و مذاهب حوزه علمیه در فضای بین الملل چیست؟

این اتفاق مبارکی است که حوزه علمیه به شکل تشکیلاتی وارد این عرصه شده و می‌تواند منشا نتایج مبارکی باشد. گفتگو را نمی‌توان از حوزه علمیه جدا کرد و گفتگو خودش را به ما تحمیل خواهد کرد. در شرایط کنونی، جهان به سمتی حرکت می‌کند که خود به خود نیاز به گفتگو پیدا می‌کنند.

گفتگو یعنی اینکه ما بی واسطه حرف طرف مقابل را بشنویم و بتوانیم حرف خودمان را بدون واسطه منتقل کنیم. بسیاری از بدفهمی‌ها در دنیا نسبت به شیعه به دلیل عدم گفتگو بوده است. یعنی وقتی ما خودمان را از زبان خودمان معرفی نکنیم دیگران ما را از زبان خودشان معرفی می‌کنند.

بستن راه گفتگو یعنی بستن راه تکامل و پیشرفت. غزالی می‌گوید زمانی گروهی در بیابان راه را گم می‌کنند اینها ناچارا هستند با هم گفتگو کنند و اگر یکی از آنها راه نجاتی بیابد دیگران نمی‌گویند ما به خاطر افکار، عقاید، جناح و خط سیاسی تو این راه نجات را نمی‌رویم.

برخی تصور می کنند که بین رویکرد ادیانی و مذاهبی و دفاع از حقانیت اسلام و مذهب تشیع تعارض وجود دارد؟ این نگاه چه آسیب هایی را در پی دارد؟

این نگاه می‌تواند از جهل به سود گفتگو باشد. گفتگو به معنای خروج دیگری از دین خودش نیست. گوهر ادیان یکی است به ویژه ادیان ابراهیمی که خداوند این ادیان را برای سعادت بشر فرستاده است.

 ما دین اسلام را دین خاتم می‌دانیم و برای اینکه بتوانیم این دیدگاه را گسترش دهیم نیازمند گفتگو هستیم. و فرصت گفتگو از قوت‌های یک دین است و ما نباید از فرصت انتقال سرمایه‌های دینی و فرهنگی‌مان غفلت کنیم.

در آستانه چهل سالگی انقلاب قرار داریم، تحلیل شما از فعالیت‌های ادیانی و مذاهبی جمهوری اسلامی چیست؟ سیر نزولی داشته ایم یا سیر صعودی؟

اگر ما چهل یا پنجاه سال قبل وضعیت شیعه در دنیا را نگاه کنیم به قطع و یقین، جایگاه شیعه در جهان وضعیتی بهتر و مورد توجه محافل مختلف فکری و سیاسی است. در دایرة المعارف‌های مختلف دنیا که نوشته می‌شود چه میزان بالایی از مدخل مرتبط با شیعه نوشته شده است و در حوزه‌های علمیه چه بسیار تولید علم شده است و با بسیاری از ابزار معارف اهل بیت(ع) تبلیغ شده است.

این ارتباطات و شرکت در نشست‌ها و مجامع مختلف علمی، فرهنگی بین المللی باعث توجه وافری به شیعه داشته باشند. ما یک زبان علم داریم و یک زبان معرفت. وقتی می‌گوییم مساحت این اتاق ۱۰۰ متر است این فهم در همه جای دنیا یکی است و همه یک مطلب را متوجه می‌شوند اما وقتی می‌گوییم امروز چه هوای خوبی است، این زبان معرفت است که هر شخص از این عبارت برداشت متفاوتی دارد. زبان دین، زبان معرفت است. در گفتگو با زبان معرفت دو مرحله داریم، یکی تا گوش است و دیگری از گوش تا قلب است. انتقال مطالب از گوش تا قلب و دل مهم است و من تصور می‌کنم امروز در دنیا هیچ دینی و مذهبی مانند شیعه این نفوذ را در دل و جان انسان‌ها ندارد.

 بعد از انقلاب به برکت وجود امام (ره) برکات بسیاری حاصل شد از جمله زمینه‌ای برای شناخت بهتر شیعه. ما از نزدیک که نگاه می‌کنیم بسیاری از داشته‌هایمان را نمی‌بینیم. در آفریقا، اروپا و آسیا گفتمان شیعی وجود نداشته است اما امروز وجود دارد.

تا چه میزان از طلاب آگاه به حوزه بین الملل در مراکز مهم علمی دنیا که در آنها مطالعات شیعه پژوهی در حال انجام است، استفاده  می شود؟

رابطه قدرت و اقتدار رابطه آلاکلنگی دارد. امروزه در دنیا، ایران از اقتدار بالایی برخوردار است، یعنی در قدرت نرم و نفوذ معنوی ایران بسیار موثر بوده است.

طلاب غیرایرانی که امروز در جامعة المصطفی آموزش می‌بینند و در کشور‌های مختلف منشا خیر هستند، بله در هر نظام آموزشی ریزش‌هایی وجود دارد و این طبیعی است. اساسا اگر در نظام آموزش دینی از بین این نیروها یک نیروی خوب هم بیرون بیاید کافی است. مگر ریزش در دانشگاه‌ها نیست.

واقعیت این است که حوزه علمیه در وضعیت کنونی خوش درخشیده است و امروزه طلاب بسیاری مشغول به تحصیل زبان هستند که در گذشته مبغوض بوده است.

امروزه بهایی‌ها به دنبال این هستند که هر کسی را به خودشان وصل کنند مثلا شیخ بهایی از ماست و ما نباید به دنبال این باشیم که خیلی ها را از خودمان دور کنیم و به گفته امام صادق(ع) هل الدین الا الحب، ما باید بسیاری را این گونه جذب کنیم.

آیا فعالیت‌ّ مراکز متعدد  بین المللی در داخل کشور موجب ضعف و چندپارگی فعالیت‌های بیرونی نمی‌شود؟

من معتقد به مانعیت فعالیت‌ مراکز مختلف نیستم برای فعالیت‌های فرهنگی و معرفی معارف شیعه، ما نباید از ظرفیت دستگاه‌های دیگر محروم باشیم. آنچه مهم است هماهنگی در عقبه کار مهم است که از فعالیت‌ّهای موازی باید جلوگیری شود. این وظیفه شورای سیاست گذاری ادیان است که از همه مراکز در آن عضو هستند. فعالیت‌ها اگر هم‌افزایانه باشد مفید است، ولی اگر خنثی کننده فعالیت یکدیگر باشد، موجب ضعف است.

پژوهش های علمی  تا چه میزان توانسته در حوزه عملیاتی به عنوان یک نقشه راهبردی به ما کمک کند؟

یافته‌ّهای علمی ما در حوزه علمیه و فعالیت‌های علمی و پژوهشی بعد از انقلاب تغییرات چشمگیری داشته و توانسته به ما کمک کند، این یافته‌ها  به وسیله علما و دانشمندان ما در کنفرانس‌ّهای مختلف دنیا مطرح می‌شود و حرف برای گفتن داریم. در بسیاری از محافلی بین المللی که شرکت کرده‌ایم و تصور می‌کردیم حرفی برای گفتن دارند، دیدیم که دستشان خالی است.

ایرانی‌ها در طول تاریخ با انواع و اقسام هنر‌ها از نقاشی، شعر و ... معارف اهل بیت(ع) را ترویج داده‌اند، ذائقه فرهنگی یک ملت در گفتگو است که به دست می‌آید.

نظر شما درباره چگونگی حضور بهتر و فعال تر حوزویان در عرصه بین الملل چیست؟

یکی از خصوصیات ویژه حوزه علمیه تکلیف محوری است،‌ یعنی یک طلبه احساس وظیفه می‌کند و بر همان اساس فعالیت‌ تبلیغی را انجام می‌دهد و نگاه به مقام و جایگاه نمی‌ کند. آنچه در حوزه بارز است توجه به معنویات است. امروزه در دنیا از لحاظ علمی کمبودی نیست، آنچه کم است معنویات است.

هر یک از علما که تاثیری داشته از معنویات او بوده است. در تاثیر گذاری فرهنگی یک بار هدف تاثیرگذاری است و یکبار نتیجه تعاملات شما تاثیرگذاری است؛ در مورد اول انسان خودش را فراموش می‌کند و به اعمال خودش توجهی ندارد به خلاف مورد دوم که شخص به اعمال و رفتار خودش هم توجه می‌کند تا اعمالش نتیجه‌ی مثبتی داشته باشد. ما باید نتیجه تعاملاتمان تاثیر گذاری باشد یعنی اعمال ما نیکو باشد.

دنیا میلیاردها پول خرج می‌کند که محبوبیت ایران را در بسیاری از کشورها پیدا کند، اما نمی‌تواند، این به برکت زحمات علما و در راس همه امام(ره) بوده که تاثیر معنوی باعث جذب بسیاری در دنیا شده است.

گفتگو: امید علیپور