خبرگزاری«حوزه» / اشاره: مرکز تخصصی قرآن امام علی بن ابی طالب(ع) یکی از مراکز آموزش عالی حوزوی است که در حوزه‌های نوپدید قرآنی(مثل مباحث میان‌رشته‌ای قرآن و علوم ـ قرآن و مستشرقان) فعالیت می‌کند و مدیریت آن با جناب حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی است که در کارنامه خود بیش از 20 جایزه و مقام برگزیدگی علمی از جمله چهره قرآنی سال 1396 و خادم پژوهشی قرآن سال 1395، مفسر برگزیده مجمع تفسیر قرآن سال 1395 و تألیف و ترجمه بیش از صد کتاب از جمله تفسیر قرآن مهر در 22 جلد و ترجمه گروهی قرآن کریم و نیز حدود 190 مقاله منتشر شده دارد.

وی مدیر مجتمع عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه در طی دو دهه بوده و پایه‌گذار بیش از 20 رشته و گرایش قرآنی جدید می‌باشد و نیز سردبیر دو مجله «قرآن و علم» و «قرآن‌پژوهی خاورشناسان» است.

مصاحبه پیش رو، سؤالات و جواب هایی است که حجت الاسلام والمسلمین رضایی پاسخ داده است.

* با تشکر از جنابعالی و با توجه به شروع به کار مرکز تخصصی قرآن امام علی بن ابی طالب(ع) در سال 1397  لطفا در مورد تاریخچه این مرکز و اقداماتی که انجام شده توضیح دهید؟

بنده اعیاد ماه رجب را تبریک عرض می‌کنم و از شما و همه خبرنگاران متعهد که اخبار را به گوش جهانیان می‌رسانند و موجب بصیرت افزایی می‌شوند، تشکر می‌کنم.

در مورد مرکز تخصصی قرآن امام علی بن ابی طالب(ع)چند نکته را به عرض می‌رسانم:

 اندیشه آغاز این مرکز از سال‌ها قبل بین دوستان قرآن‌پژوه مطرح بود چون که احساس می‌کردیم حوزه علمیه قم و جامعه اسلامی نیازمند رشته‌های جدید قرآنی است و باید این خلأ را پر کنیم.

البته قبلاً رشته‌های جدیدی در مجتمع عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه شروع کرده بودیم لیکن آنجا مخصوص طلاب غیرایرانی بود و مکرر طلاب ایرانی درخواست شروع این رشته‌ها در بخش ایرانی حوزه علمیه قم می‌کردند؛ لذا از حدود 5 سال قبل (1392ش) مقدمات کار شروع شد و درخواست رشته‌ خدمت مدیر وقت حوزه جناب آیت الله بوشهری^زیدعزه داده شد و بعد از مدتی موافقت اصولی صادر شد. سپس تلاش شد که امکانات نرم‌افزاری مثل آماده‌سازی رشته‌ها و امکانات سخت‌افزاری همچون مکان، مقدمات مالی و ... فراهم شود که الحمدلله با کمک بانیان خیر فراهم شد و اقدامات تکمیلی شروع شد.

اول: دو رشته «قرآن و علوم» و «قرآن و مستشرقان» به شورای گسترش حوزه‌های علمیه پیشنهاد دادیم. طی مصوبه 570، جلسه 126 برای سطح 3 تصویب شد، البته ما درخواست سطح 4 داشتیم که قرار شد متعاقب آن اقدام کنیم.

دوم: مجوز مرکز را از آیت الله اعرافی درخواست کردیم که بعد از طی مراحل اداری آن (بر اساس مصوبه 1300، جلسه 185 شورای عالی گسترش حوزه‌های علمیه) در اسفند 1396 به ما ابلاغ فرمودند.

سوم: جذب نوبت دوم از 11/12/97 تا 28/12/97 است و طلاب سطح 2 به بالا می‌توانند با مراجعه به سایت معاونت آموزش  www.howzeh-qom.ir  ثبت نام نمایند.

آدرس این مؤسسه: قم، بلوار سمیه، خیابان شهید رجایی، کوچه 4، پلاک 77 و آدرس سایت آن www.quransc.com می باشد.

چهارم: تلاش ما بر آن است که طلاب مستعد جذب شوند.

* لطفاً در مورد این رشته جدید قرآن و مستشرقان و ضروت راه‌اندازی آنها توضیح دهید.

رشته قرآن و مستشرقان به بررسی دیدگاه‌ها و فعالیت‌های قرآنی غربی‌ها در مورد قرآن می‌پردازد و به شبهات آنها پاسخ می‌دهد. مستشرقان به کسانی گفته می‌شوند که در غرب یا کشورهای دیگر با نگاه و رویکرد خاص (تبشیری ـ استعماری ـ علمی) به تحقیق در مورد فرهنگ و ادیان شرقی می‌پردازند که گروهی از آنها در چند قرن گذشته به مطالعات قرآنی روی‌آورده‌اند و حتی در سال 2006 و 2009 دو دائره المعارف قرآنی در هلند و آمریکا نوشته و منتشر کردند و شبهات زیادی در مورد قرآن مطرح می‌کنند که متأسفانه برخی از روشنفکرنمایان مسلمان نیز تحت تأثیر قرار گرفته و همان‌ها را در کشورهای اسلامی منعکس می‌کنند.

لذا ضرورت دارد که مطالعات قرآنی مستشرقان شناخته و بررسی و نقد گردد. از این رو نخست در مجتمع عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه رشته دکتری قرآن و مستشرقان با سه گرایش: معارف قرآن ـ علوم قرآن ـ مبانی و اصول شیعه پایه‌گذاری شد که تا کنون چند دوره اجرا شده است و نیز مجله قرآن‌پژوهی خاورشناسان برای این امر ایجاد شد که تاکنون بیش از 22 شماره آن منتشر شده است (سایت: www.quran-journal.com)

البته برای این کار اساتید مشهور همچون حجج اسلام دکتر محمد حسن زمانی و دکتر محمد جواد اسکندرلو و ... در این رشته تدریس داشته‌اند که همین افراد برای مرکز تخصصی قرآن امام علی بن ابی طالب(ع) نیز تدریس خواهند داشت.

* لطفا در مورد رشته قرآن و علوم و ضرورت آن توضیح دهید.

این رشته به مباحث میان‌رشته‌ای قرآن و علوم طبیعی(مثل دانش نجوم و علوم پزشکی به ویژه بهداشت و سلامت) و نیز مباحث قرآن و علوم انسانی(مثل قرآن و تربیت، حقوق، سیاست، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، تاریخ، اقتصاد و مدیریت) می‌پردازد.

اصولاً در قرآن کریم بیش از دو هزار آیه به مطالب علمی اشاره دارد. مثلاً حدود 150 آیه در مورد علوم پزشکی و 300 آیه در مورد کیهان‌شناسی و حدود 600 آیه در مورد مدیریت و تعداد زیادی از آیات در مورد حقوق ـ اقتصاد ـ سیاست و ... است که برای فهم و تفسیر این آیات نیازمند اطلاعات علمی هستیم. لذا می‌بینیم که از شیوه تفسیر علمی در تفسیر نمونه بسیار استفاده شده (البته به دور از افراط و تفریط و تفسیر به رأی) و حتی در مصر اخیراً تفسیر میان‌رشته‌ای قرآن و تربیت نوشته شده است. و نیز در قرآن کریم مطالب زیادی در مورد مبانی، اهداف و ... این علوم وجود دارد که می‌تواند در جهت‌دهی به این علوم کمک کند که این مطلب بارها مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است و فرمودند: « ریشه و پایه و اساس علوم انسانی را در قرآن باید پیدا کرد. » (ديدار جمعى از بانوان قرآن‌پژوه كشور ـ 18/7/1388)

این رشته قبلا در حد دکتری در جامعه المصطفی العالمیه با ده گرایش شروع شد و بسیار موفقیت‌آمیز بوده است.

اما مرکز تخصصی قرآن امام علی بن ابی‌طالب(ع)به دنبال آن است که با تأسیس این رشته در حوزه علمیه قم، با استفاده از اساتید متخصص همین مباحث نوآمد را برای طلاب ایرانی ارائه کند تا:

اولاً‌: مفسران متخصص میان‌رشته‌ای برای آینده تربیت شوند و تفسیرهای تخصصی بنویسند.

ثانیاً: این افراد بتوانند در جهت‌دهی به علوم انسانی به بشریت کمک کنند.

ثالثاً: به شبهات جدید در مورد توهم تعارض قرآن و علوم پاسخ دهند.

* برنامه‌ها و امکانات و آینده مرکز تخصصی امام علی(ع) را چگونه می‌بینید؟

امیدواریم در پرتوی عنایت الهی و الطاف حضرت بقیه الله الاعظم(عج) و به برکت اعیاد ماه رجب که در آن قرار داریم این مرکز با برکت شود و به اهداف خود برسد.

رشته‌ قرآن و علوم(که اکنون با دو گرایش قرآن و علوم طبیعی و قرآن و علوم انسانی) راه‌اندازی شده و نیم‌سال اول آن با موفقیت اجرا شد و اینک جهت اجرای دور دوم آماده‌ایم و بر‌آنیم که در سطح چهار با چندین گرایش(همچون تربیت ـ روان‌شناسی ـ جامعه‌شناسی ـ حقوق‌ ـ اقتصاد ـ سیاست ـ مدیریت ـ تاریخ) راه‌اندازی کنیم و به نیازهای حوزه و جامعه اسلامی و دانشگاه‌ها پاسخ مناسب دهیم. و نیز رشته قرآن و مستشرقان را در سطح چهار با چندین گرایش تخصصی راه اندازی شود.

و در این مرکز کتابخانه تخصصی مرکز راه‌اندازی شد و به زبان دوم (عربی ـ‌ انگلیسی) و نیز مسائل فرهنگی و تربیتی و معنوی طلاب اهمیت داده می‌شود. همان طور که به مسائل اقتصادی در حد امکانات و به طور مناسب توجه خواهد شد.