به گزارش خبرگزاری حوزه، «نهج البلاغه»، گنجینه بزرگ معارف اسلام، عالی‌ترین درس برای تعلیم و تربیت انسان‌ها، بهترین سرمایه خودسازی و تهذیب نفس و مؤثّرترین برنامه برای ساختن جامعه‌ای سالم و پاک و سربلند است. این کتاب ارزشمند دریایی از علم و دانش است که با مهم‌ترین مسائل زندگی انسان در تمام ابعاد معنوی و مادی سروکار دارد و همانند منبع اصلی‌اش، قرآن مجید، علی‌رغم کهنه و فرسوده شدن مکتب‌های فکری و سیاسی و اخلاقی، با گذشت زمان، بیانات و تحلیل‌ها و منطقش چنان تازه و شاداب است که گویی همین امروز و برای امروز و فردا، از زبان مولا امیر مؤمنان علی علیه السلام تراوش کرده است. در طول تاریخ اسلام، فعالیت‌های گسترده‌ای پیرامون نهج‌البلاغه انجام شده و علمای عالی‌قدری، چه در گذشته و چه در عصر ما برای تبیین و تفسیر و کشف گنجینه‌های آن کوشیده اند و خدمات پرارزشی انجام داده اند.
از آنجاکه فعالیت بی‌وقفه محققین حوزه و دانشگاه منجر به تولید روزافزون منابع ارزشمندی پیرامون نهج‌البلاغه می‌شود و با توجه به اینکه از یک طرف غوص در دریای بی‌کران نهج‌البلاغه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای اهل تحقیق است و از طرف دیگر این تعمق و دقت باید با تکنولوژی روز انجام پذیرد و دسترسی به گوهرهای ناب این اقیانوس معارف را برای محققین آسان‌تر سازد، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) بر آن شد که نسخه دوم نرم‌افزار دانشنامه علوی را با قابلیت‌ها و منابع بیشتر و امکانات فنی به‌روزتر، تولید و در اختیار کاربران محترم قرار دهد. در این گزارش همزمان با میلاد با سعادت امام علی علیه السلام به معرفی نرم‌افزار ارزشمند دانشنامه علوی (نسخه ۲) می‌پردازیم.
گفتنی است، نسخه اول نرم‌افزار دانشنامه علوی در سال ۱۳۸۰ به‌صورت سه‌زبانه تولید و عرضه شد و به‌طور گسترده مورد استفادۀ جامعه محققین در سراسر دنیا قرار گرفت. همچنین این نرم‌افزار مورد توجه جشنواره‌های مختلف نیز قرار گرفت به‌نحوی که در سال ۱۳۸۹ موفق به کسب رتبه برتر چهارمین جشنواره بین‌المللی رسانه‌های دیجیتال به عنوان بهترین اثر فرهنگ‌نامه‌ای، دانشنامه‌ای و دایرةالمعارفی شد.
بر اساس این گزارش، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در سال ۱۳۹۸ جهت ارتقای نرم‌افزار دانشنامه علوی (منهج النور)، نسخۀ دوم دانشنامه علوی را در دو قالبِ دانشنامه و کتابخانه طراحی، تولید و عرضه کرد که در بخش دانشنامه، فعالیت‌های انجام‌شده اعم از شرح، ترجمه، لغت، مصادر و... مرتبط با متن این کتابِ شریف ارائه شده است و بخش کتابخانه نیز منابع درجه یک مرتبط را در دسترس مخاطبان قرار می‌دهد.
گفتنی است، در بخش کتابخانۀ نرم‌افزار دانشنامه علوی (نسخه ۲)، ۱۷۳عنوان کتاب در قالب ۳۸۹ جلد، شامل ترجمه‌ها، شروح، مصادر و... با قابلیت‌های روز کتابخانه استانداردِ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، در دسترس کاربران و پژوهشگرانِ محترم قرار گرفته است.
به‌علاوه، با توجه به اینکه کتابِ شریف «غرر الحکم و درر الکلم» بخش قابل توجهی از کلمات أمیر المؤمنین علیه السلام را در خود جای داده و شرح و ترجمه‌های متعددی از این کتاب ارائه شده است در نرم‌افزار دانشنامه علوی ۲ متن این کتاب به همراه شرح و چندین ترجمه و لیست نمایه‌ها و موضوعات آن در قالب یک دانشنامۀ مختصر و مستقل - در کنار دانشنامه نهج‌البلاغه - در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
لازم به ذکر است، از آنجایی که فصاحت و بلاغت از خصوصیات ذاتی و علل اصلی تألیف کتاب شریف نهج‌البلاغه است و بعضی از شرّاح با توجه به این نکته، عنایت ویژه‌ای به جنبه‌های بلاغی کلمات گهربار امیرالمؤمنین علیه السلام کرده و سعی در کشف استار از وجهه بلاغی این کتاب شریف داشته‌اند و با توجه به اینکه مباحث علوم بلاغت در طول قرن‌ها که از تدوین آنها می‌گذرد، همواره با نظمی نسبتا ثابت عرضه شده‌اند، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در نسخه دوم دانشنامه علوی با استفاده از قابلیت‌های یک برنامه کامپیوتری، از این ظرفیت بالقوه استفاده نموده و توضیحات مربوط به علوم معانی، بیان و بدیع که از شروح نهج‌البلاغه استخراج شده را به کاربر ارائه کرده است. در کنار این کار، اصطلاح‌نامه علوم بلاغی به‌تفکیک، هم به‌عنوان یکی از گزینه‌های پژوهشی بر روی متن و هم در فهرست‌ها در اختیار پژوهشگر قرار گرفته است.
همچنین، علی‌رغم اینکه مع‌الأسف کار قابل توجهی در زمینه تجزیه و ترکیب متن نهج‌البلاغه تا به حال صورت نگرفته است، در این نسخه از دانشنامه علوی سعی شده با استفاده از شرح‌هایی که به این مقوله اهتمام بیشتری داشته‌اند، تجزیه و ترکیب بخشی از عبارات این کتاب شریف استخراج گردیده و مثل علوم بلاغی، هم به‌صورت گزینۀ پژوهشی و هم اصطلاح‌نامه معجم قواعد صرف و نحو ارائه گردد.
از آنجایی که یکی از نیازهای مهم اغلب پژوهشگران نهج‌البلاغه و کاربران برنامۀ دانشنامه علوی، دسترسی موضوعی به مطالب گهربار این کتاب شریف است؛ لذا در دانشنامه علوی (نسخه ۲) توجه ویژه‌ای به فرهنگ‌نامه‌های موضوعی موجود نهج‌البلاغه شده و در سه شکل گزینه پژوهشی، لیست قابل جستجو و درخت‌واره ارائه گردیده است.
گفتنی است، در این نسخه علاوه بر ارائه ترجمه‌های نهج‌البلاغه به‌صورت مقایسه‌ای که خود امکان جدیدتری نسبت به نسخه قبل است، در همه فضاهای نمایش متن، امکان مشاهده ترجمه دلخواه به‌صورت زیرنویس فراهم گردیده است.
این گزارش می‌افزاید یکی از جلوه‌های زیبای دانشنامه علوی ۲، ارائه عکس‌ها و فیلم‌های مرتبط با جملات حضرت است که جنبه‌های تاریخی کلام حضرت را (مخصوصاً در فیلم‌ها) ملموس‌تر می‌سازد. در این قسمت، بیش از پنجاه بخش چند دقیقه‌ای از سریال امام علی علیه السلام و بیش از هزاروصد عکس مربوط به کلام حضرت، هم به‌صورت نگارخانۀ مستقل و هم بر روی متن ارائه شده است.
لازم به ذکر است در نسخه قبل، مصادر نهج‌البلاغه در حد آدرس منابع ارائه شده بود که نیاز کاربر را به‌خوبی جواب نمی‌داد؛ لذا در نسخه جدید دانشنامه علوی متن تمامی مصادر در اختیار کاربر قرار گرفته است. البته بعضی از منابع مذکور فقط مجلدات مورد نیاز آن نمایش داده می‌شود.
این گزارش در باب ارتقای صورت گرفته در قابلیت‌های پژوهشی این نرم‌افزار می‌افزاید، در نرم‌افزار دانشنامه علوی ۲ علاوه بر جستجوی لفظی صِرف که در نسخه قبلی عرضه شده بود، جستجوی کلمات نهج‌البلاغه از طریق ریشه کلمات نیز امکان‌پذیر شده است و با ارائه آمار دقیق ریشه و مشتقات، کاربران به‌آسانی به مطالبِ مورد درخواست منتقل می‌شوند؛ ضمن اینکه در این نسخه امکان مشاهده ترجمه دلخواه برای متن جستجوشده نیز فراهم شده است.
همچنین، در نرم‌افزار دانشنامه علوی (نسخه ۲) علاوه بر فهرست‌های نسخه قبل، مثل: آیات، احادیث، اشعار و...، فهرست عناوین و مدخل‌های علوم معانی، بیان، بدیع و نحو نیز ارائه گردیده و ارتباط هرکدام از این مدخل‌ها با جملات نهج‌البلاغه مد نظر قرار گرفته که تأثیر بسزایی در سرعت بررسی این علوم در نهج‌البلاغه دارد.
