به گزارش خبرگزاری حوزه،به نقل از مرکز نور زبان عربی، زبان وحی و متون دین اسلام است. به همین جهت فهم لغات عرب، از مهمترین ابزارهای فهم دین و تحقیق در منابع اسلامی می‌باشد و دانشمندان اسلامی اهتمام ویژه‌ای به زبان عربی و معانی کلمات آن داشته‌اند. از گذشته تاکنون، کتاب‌های لغتنامه متعددی توسط دانشمندان اسلامی تألیف شده و هر یک دارای تمایزها و سبک خاص خود هستند.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در این زمینه اقدام به تولید نرم‌افزار کتابخانه‌ای قاموس النور نموده و نسخه اول آن را ارائه کرد. نسخه دوم نرم‌افزار قاموس با قابلیت تجمیع تمامی لغات و دسته‌بندی یکسان آنها، عرضه گردید. در اسفند ماه ۱۳۹۸ نسخه آزمایشی وب‌سایت قاموس نور عرضه گردیده است. گفت و گویی با کارشناسان و گروه تولید این وب‌گاه انجام گرفته است که توجه شما را به این مصاحبه جلب می‌کنیم:
ضمن عرض سلام خدمت عزیزان، برای شروع ابتدا از مدیر کنترل پروژه سؤالی را می‌پرسم. جناب آقای پورایوانی با سلام، پایگاه قاموس در چه سالی طراحی و اعلام نیاز شد و مراحل کار آن به چه صورتی بوده است؟
با سلام، این محصول از زمانی که نرم‌افزار قاموس النور ۲ عرضه شد در حال طراحی و پیشنهاد بود اما به‌صورت کامل و قابل ارائه، از سال ۱۳۹۵ به دفتر کنترل پروژه و سپس به ریاست مرکز پیشنهاد گردید. جلسات تحلیل و طراحی آن به‌صورت منسجم با کارشناسان پژوهشی و فنی برگزار گردید. پس از تکمیل طرح‌نامه، کار اطلاعات و دیتا آغاز شد و متن‌هایی که از کتاب‌ها لغت در اختیار داشتیم، فرمت‌گذاری شده و در قالب بانک اطلاعاتی استخراج گردید. متأسفانه این طرح به وقفه‌ای برخورد که زمان‌بندی ما را با مشکل مواجه کرد که در این مصاحبه جای گفتگو درباره مشکلات نیست. اما مجدداً این طرح جان گرفت و پس از پردازش دیتا و آماده‌سازی اطلاعات، قالبی برای پایگاه لغت طراحی شد و اطلاعات در این قالب ریخته شد. عزیزان پژوهش و فنی تلاش زیادی در رفع ایرادها و بهینه کردن کارکرد سایت انجام دادند. در سال ۱۳۹۸ بیشتر بر موتور جستجوی سایت کار شد و سعی کردیم با کمک هوش مصنوعی، لغات مناسب برای کاربر را پیشنهاد دهیم که توضیحات آن را دوستان فنی خواهند گفت.
بسیار ممنون از توضیحات کامل شما. سؤال بعدی درباره قابلیت‌های جدید پژوهشی است و از حجت الاسلام توحیدی مدیر پژوهشی پایگاه لغت درخواست می‌کنم در این موضوع توضیحاتی ارائه فرمایند.
بسم الله الرحمن الرحیم. توضیح درباره این سایت بسیار است اما به‌صورت خلاصه عرض می‌کنم که در مورد علم لغت، طرحی داشتیم که در چندین مرحله انجام گرفت و مرحله نهایی آن به‌صورت پایگاه قاموس نور عرضه خواهد شد. هدف اصلی ما از این محصول، ارائه توصیف مناسب برای لغت به کاربر است. همانطور که می‌دانید استخراج توصیف از کتاب‌های لغت، کار آسانی نیست. به علاوه کتاب‌های لغت در توصیفات خود، تنها به توضیح یک مدخل نپرداخته‌اند و اطلاعات زیادی مربوط به هم خانواده و متضادها و … ارائه کرده‌اند. سعی شد ابتدا مدخل‌ها و توصیف‌هایشان را از هر کتاب استخراج و سپس آنها را تحت یک مدخل، دسته‌بندی کنیم تا کاربر بتواند ذیل مدخل مورد نظر خود، توضیحات متعددی از منابع مختلف بدست آورد. سپس به اطلاعات جانبی هر مدخل پرداختیم. مثلاً مثال‌هایی که کتاب‌های لغت برای مدخل آورده‌اند یا شواهدی که از آیات قرآن کریم و روایات معصومین و اشعار و … آورده‌اند یا کلمات متضاد یا نحوه قراپت و ضبط کلمه و بسیاری از ویژگی‌ها که در توضیحات کتاب‌ها آورده شده. سعی کردیم همه اطلاعات را دسته‌بندی کنیم و تحت مدخل مناسب به کاربر ارئه کنیم. البته همه این دسته‌بندی‌ها در حال حاضر آماده ارائه نیستند و برخی از آنها به زودی در سایت قاموس عرضه خواهند شد. این هدف اصلی ما از ارائه این محصول بوده است. اما با کمک دوستان فنی، قابلیت‌های دیگری نیز به این محصول افزوده شده که شاید در هیچ کتاب یا نرم‌افزار لغتی یافت نشود. مثلاً جستجوی سریع در مدخل‌ها و ریشه‌ها، تشخیص هوشمند کلمه مورد نظر کاربر و بسیاری دیگر از قابلیت‌ها که برخی در حال حاضر عرضه شده و برخی هم به زودی افزوده خواهد شد.
خیلی متشکر. اشاره‌ای به قابلیت‌های فنی سایت فرمودید. بد نیست در این مورد هم توضیحات جناب آقای مهندس شاه‌محمدی را داشته باشیم. لطفاً درباره قابلیت‌های فنی و مهندسی نرم‌افزار در این محصول توضیح بفرمایید.
با سلام. توضیحات کامل را دوستان ارائه کردند. در موردقابلیت‌های فنی مهندسی مطالبی مختصر عرض می‌کنم. یکی از قابلیت‌های مهم در این سایت، در بخش آماده‌سازی دیتا بود که سعی شد بر اساس توضیحات محققین، دسته‌بندی ماشینی انجام دهیم و ماشین بدون دخالت نیروی انسانی به استخراج توصیفات هر مدخل بپردازد. همچنین در موتور جستجو هم از هوش مصنوعی بهره بردیم تا مدخل مناسب برای کلمه کاربر را بتواند پیدا کند. هم چنین سعی شد چهار نوع گروه‌بندی در اختیار کاربر قرار گیرد مثلا در هر مدخل اطلاعات مربوط به زبان، کتاب، ریشه و مدخل در اختیار قرار می‌گیرد و کاربر می‌تواند توضیحات هر مدخل را به زبان یا کتاب یا ریشه یا مدخل محدود نماید. در حال حاضر بر ارتقاء موتور جستجو برای ارائه پاسخ دقیق‌تر و اول آوردن جواب مناسب، همچنین حساسیت جستجو به اعراب کلمه، و نیز ارائه کلمات متضاد و شواهد قرآنی کار می‌کنیم تا به زودی این امکانات هم ارائه گردد.
آیا مشکل قابل توجهی در این طرح وجود داشته است؟
مشکلات بحمدالله در حال برطرف شدن هستند ولی اگر در حال حاضر بخواهم به مشکلاتی اشاره کنم این موارد به ذهن می‌آید: برخی کتاب‌ها لغت هنوز در حال کار است و در سایت بارگذاری نشده است مانند تاج العروس و لسان العرب، هنوز موفق به ارائه کلمات متضاد و شواهد قرآنی ذیل هر مدخل نشدیم، دقیق شدن پاسخ‌ها و اول آمدن پاسخ صحیح‌تر از دیگر مواردی است که در حال انجام است. همچنین با کمک دوستان فنی سعی بر ارائه سرویس به دیگر محصولات مرکز هستیم به گونه‌ای که دیگر سایت‌ها (مانند نورلایب یا جامع قرآنی یا جامع الاحادیث و …) بتوانند سرویس معنای لغت از سایت قاموس بگیرند و نیز به قاموس سرویس بدهند.
در پایان از همه عزیزان و کاربران دعوت می‌کنم که ضمن مشاهده از وب‌سایت قاموس النور و استفاده از آن، ما را از نظرات و پیشنهادهای خود محروم نفرمایند.
۱۹:۲۴ - ۱۳۹۹/۰۱/۰۹