به گزارش خبرگزاری حوزه، تاریخ نگار مستقل در آرشیو ملی بریتانیا در هفتمین گفت‌وگوی اینستاگرامی گروه رسانه‌ای فطرس مدیا(فطرس لایو)، یک صد سال روابط ایران و عراق را تحلیل کرد.

مجید تفرشی با بیان اینکه تاریخ معاصر عراق در دو دهه نخست قرن بیستم همه ابعاد خاورمیانه را در بر می‌گیرد، گفت: تاریخ بین‌النهرین صرفاً برای آن سوی مررزها نیست. از نظر سیاست، اقتصاد، فرهنگ، دین و سنن، میان تحولات ایران و عراق نمی‌توان خط جدایی کشید و اکنون هم این روابط شدیدتر شده است.

تحلیلگر تحولات معاصر ایران در بخشی از گفت‌وگوی فطرس لایو درباره اهمیت تحولات عراق برای ایران اظهار کرد: این مسئله از جهت اندیشه دینی، وجود عتبات عالیات و حوزه‌ها در عراق و حضور ایرانیان و عراقی‌ها در کشور یکدیگر مهم است. نمونه بارز ارتباط دو کشور را درحضور آیت الله سیستانی می‌توان یافت که بیشترین نفوذ فرهنگی، معنوی و حتی سیاسی را چه در دوران حیات آیت الله خوئی و چه پس از او داشته است.

مقتدرترین شخصیت بی تاج و تخت عراق با پاسپورت ایرانی/ اهمیت عراق برای ایران صرفاً به دلیل انقلاب اسلامی نیست

او ادامه داد: آیت الله سیستانی با وجود اقامت در عراق از نظر هویت، پاسپورت ایرانی دارد و نه تنها نمی‌تواند در مناصبی مانند وزارت، ریاست جمهور، نمایندگی و رهبری حضور یابد، حتی در عراق حق رأی دادن هم ندارد؛ اما با این حال، باز هم با نفوذترین و مقتدرترین شخصیت بی تاج و تخت عراق است که نشان از دامنه نفوذ ایران در عراق دارد.

تفرشی یادآور شد: یکی از اشتباه‌های رایج در تصور عموم، اهمیت یافتن عراق برای ایران صرفاً به جهت انقلاب اسلامی است، اما این دو کشور پیش‌تر هم برای هم مهم بوده‌اند.

تاریخ نگار مستقل در آرشیو ملی بریتانیا همچنین درباره تلاش‌ برای مقابله با حضور جریان تشیع و ایران در منطقه خاورمیانه توضیح داد: تا پیش از سال ۲۰۰۳ میلادی در کتاب‌های درسی عربی و خارجی و در دانشگاه از شیعیان عراق به عنوان اقلیت نام می‌بردند اما پس از سرنگونی صدام معلوم شد که این اقلیت، دو سوم جمعیت عراق است.

حکومت وهابیت در حجاز فرصت طلبی یا شیعه زدایی؟

او افزود: تلاش برای شیعه‌زدایی و ایران زدایی در منطقه چه در خلیج فارس و چه در نجد، حجاز و بین النهرین یک سیاست راهبردی برای بریتانیا بوده است و دلیل به حکومت رسیدن وهابیت در سرزمین حجاز و بخش‌هایی از منطقه، نه فقط فرصت طلبی و سودجویی گروهی سنی یا وهابی، بلکه تحمل نکردن قدرت ایران و عزت شیعه به شمار می‌رود.

نقشه‌های مادر عراق برای تشیع

تفرشی با نام بردن از سیاست مدار بریتانیایی «گرترود بل» ملقب به «مادر عراق» گفت: این سیاست مدار در زمان استعمار عراق برای ترسیم چهره‌ای جدید از این کشور بیان کرده است که به هیچ وجه حکومت عراق نباید به دست اکثریت شیعه و روحانیون آن بیفتد، زیرا اکثریت روحانیون شیعه وامدار بریتانیا و استعمارگران نبودند. اکنون هم به این موضوع تأکید می‌شود که وجود حکومت شیعه برای عراق به معنای قدرتمند کردن ایران است.

تاریخ نگار مستقل در آرشیو ملی بریتانیا یادآور شد: آمریکا و متحدانش برای ایران نقشه‌های مختلفی می‌کشند، اما لزوماً همه آنها عملی نمی‌شود؛ زیرا مؤلفه‌ای به نام مرجعیت و مقاومت شیعه و همینطور ارتباطات فرهنگی و اقتصادی میان ایران و عراق پیش بینی‌ها را تغییر می‌دهد.

حفظ موازنه قدرت، عملکرد آیت الله سیستانی

تفرشی در بررسی عملکرد آیت الله سیستانی در حفظ هویت مستقل عراق تأکید کرد: این مرجع دینی با وجود هویت ایرانی توانسته است در بزنگاه‌های مختلف، موازنه قدرت را برای مردم عراق میان ایران، سعودی و متحدان آمریکا حفظ کند.

آینده عراق پس از مرجعیت دینی/ چرا خیزش ۱۹۲۰ عراق شکست خورد؟

تاریخ نگار مستقل در آرشیو ملی بریتانیا درباره سن بالای آیت الله سیستانی و گمانه زنی‌ها درباره آینده مرجعیت شیعه به ویژه در عراق به شرایط پیچیده پس از این مرجعیت اشاره کرد و گفت: اکنون مسئله افقه بودن برای مرجعیت کافی نیست و اقبال عمومی و درایت سیاسی هم لازم است. این مسئله نگران کننده به شمار می‌رود اما دیر هم نشده است.

او در قسمتی دیگر از هفتمین فطرس لایو، با اشاره به خیزش مراجع شیعه عراقی و مردم در سال ۱۹۲۰ میلادی گفت: گروه‌های مذکور از وضعیت حاکمیت عثمانی و اشغالگری بریتانیا ناراحت بودند و همچنین شیعیان نقشی در امور کشور نداشتند. در نتیجه از می تا اکتبر ۱۹۲۰ خیزشی رخ می‌دهد که با وجود گستردگی این خیزش به دلیل تزلزل طوایف عراق، قطع رابطه مالی و معنوی این انقلاب با ایران، ضعف دولت مرکزی در ایران، حمایت نکردن طوایف عراقی از علما و اختلاف میان علما به پیروزی نرسید.