به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه،آیت الله محمد جواد فاضل در نشست علمی که با موضوع پرسش های فقهی عزاداری در دوران کرونا در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در قم برگزار شد، گفت: کرونا قضیه ای است که همه عالم از اقتصاد بشر تا سیاست و اجتماع را فرا گرفته و تحت تأثیر قرار داده است.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) عنوان کرد: آنچه که مهم است این که در نظام جمهوری اسلامی، در ماه رمضان بسیاری از مجالس و اجتماعات به دلیل انتشار این ویروس تعطیل شده و الان که ماه محرم و عزاداری فرا رسیده اوضاع چه خواهد شد؟ و آیا این مسئله تحت تأثیر کرونا قرار خواهد گرفت؟
عضو جامعه مدرسین حوزه اظهار داشت: این نکته روشن شد که بین علم و دین تعارضی نیست و واقعیت های علمی را بزرگان دینی می پذیرند و با واقعیت علمی، مناسک علمی هم تنظیم می شود؛ این مسئله در این چند ماه به خوبی برای مراکز علمی و سیاست مداران ثابت شده که حوزه های علمیه واقعیت های علمی را انکار نکرده؛ بلکه به مقتضای آن مناسک و اجتماعات دینی مردم را تنظیم می نمایند.
این استاد درس خارج گفت: نباید این حرف زده شود که کرونا دروغ است و یا بیش از حد خود مطرح شده است؛ امروز کرونا در واقعیت دیده می شود. کسی نباید بگوید که کرونا در دایره خاصی از محافل است و در حرم ها، مجالس امام حسین و... نمی رود؛ البته این نوع سخنان نادر است؛ اما متأسفانه به نام حوزه و روحانیت ثبت می شود.
آیت الله فاضل لنکرانی افزود: وقتی می بینیم که رسول خدا (ص) رحلت طبیعی نداشت و سمی به ایشان خورانده شد، ما کسی بالاتر از ایشان در میان بشر نداریم. سم در وجود حضرت و سایر معصومین اثر کرد. نمی شود بگویم این ویروس وارد مجالس اهل بیت(ع) نمی شود و به افراد هم سرایت نمی کند؛ متأسفانه این سخنان هم زده شده است.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) عنوان کرد: در انتفاضه عراق مگر شاهد نبودیم که صدام حرم و مردمی را که وارد حرم شده بودند به گلوله بسته است؛ پس باید بگوییم ویروس کرونا امر واقعی است، اما امروز شاهد این هستیم که ویروسی که آمده و در عین حال عزاداری برای امام حسین هم مسئله مهمی در کشور و نظام و هویت شیعه به آن گره خورده است، اینجا وظیفه چیست، چه باید کرد. آیا باید منزل بنشینند و از صدا و سیما مجالس و مباحث را دنبال کنند. این از مواردی است که باید از نظر علمی و فقهی و... مورد بررسی قرار دهیم.
عضو جامعه مدرسین اظهار داشت: گاهی اوقات در فضای مجازی مطرح می شود که عزاداری و قضیه عاشورا فوق فقه و عقل است. یعنی بعضی با این سخنان می خواهند بگویند نباید فقه در مسئله برگزاری عاشورا دخالت کند و این دو ربطی به هم ندارند. ولی معتقدم جدا کردن فقه از تحریف های مهم کربلا است. اگر عزاداری، کربلا و عاشورا را از فقه جدا کنیم، این تحریف بسیار بزرگ در قضیه عاشورا است.
این استاد درس خارج گفت: وقتی حضرت حرکت را آغاز کردند، مسئله حکومت صحیح بر مسلمین را مطرح کردند که هدفم اصلاح امت و سیره جدم پیامبر است. این نکته بسیار مهم است که باید توجه داشت.
آیت الله فاضل لنکرانی افزود: یکی از تحلیل های قوی در مورد امام حسین علیه السلام ، بررسی مسئله جهاد ذبی، یعنی دفاع از اسلام است و اگر موضوع را روی جهاد مطرح نکنیم، بسیاری از سوالات در مورد عاشورا پاسخ داده نمی شود. بحث فقهی بسیار عمیق است. نباید بگویم حرکت حضرت ربطی به فقه ندارد و از فقه جدا کنیم. از صد سال پیش مراجع و علما ابعاد فقهی عاشورا را ذکر کردند و امروز رهبر انقلاب و مراجع هم نظرشان را بیان کردند. در این رابطه افرادی دنبال سوء استفاده هستند. پس این فکر که بیاییم فقه را از عاشورا جدا کنیم، نادرست است اما افرادی هم دنبال این هستند مردم را از فقه آل الله جدا کنند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) عنوان کرد: وقتی این فتوا در مورد عزاداری در ایام ویروس کرونا نقل شده، بعضی در فضای مجازی حرفهایی زدند و گفتند« امام حسین آقا بالاسر نمی خواهد»، این دسته از افراد با این نوع سخن گفتن می خواهند مردم را علیه مراجع شیعه تحریک کنند؛ باید بگوییم مراجع نوکر دین هستند؛ مرجعی نداریم که عزاداری برای سالار شهیدان جزو تاروپود وجود او نباشد؛ لذا این توطئه را مردم، طلاب و فضلا و... توجه داشته باشند، مبادا با این تعابیر بخواهیم ذهن مردم را مشوش کنیم.
عضو جامعه مدرسین اظهار داشت: مشکل جامعه امام حسین(ع) این بود که دین را کنار گذاشته بودند و ما نباید در این قضیه دین و فقه را کنار بگذاریم و تنها به عزاداری توجه کنیم. بیان فتوا از سوی مراجع دلیل بر این نیست که کسی منکر دین است ولی به دلیل اهمیت موضوع باید موازین بهداشتی را هم رعایت کرد.
این استاد درس خارج افزود: از روایات متعددی که در باب زیارت امام حسین نقل شده، تأکید استحباب بدست می آید و در این رابطه دلایلی چون عزاداری از شعائر و مصادیق احیای امر اهل بیت می باشد و عزاداری از مصادیق وفای به عهد با امام حسین است، نیز وجود دارد. به حسب عنوان اولی نمی توانیم بگوییم اگر کسی عزاداری نرفت، پس واجبی ترک کرده اما به حسب عنوان ثانوی بعضی از شعائر لازم است. الان قوام و هویت شیعه به این عزاداری ها است، به این عنوان وجوب کفایی پیدا می کند.
آیت الله فاضل لنکرانی با بیان اینکه عزاداری باید خالصانه صورت گیرد و شخص بگرید و بگریاند و در نحوۀ برگزاری عزاداری شیوه خاصی بیان نشده اظهار داشت: کسی نمی گوید عزادار نباید فریاد بزند و اگر کسی هم فریاد نزد، پس دارای شور نیست. مهم برگزاری عزاداری به صورت درست و صحیح براساس ضوابط دینی و شرعی است.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با بیان این که عزاداری مستحب مؤکد است افزود: در اینجا باید روی همه فروض ها بحث کرد. نهایت اینکه دین اسلام براساس ضوابط و معیار عقل عمل می کند و حفظ نفس را واجب می داند. اصل حفظ نفس یک حکم است که حفظ آن واجب است و از سویی بحثی با عنوان نفی ضرر و قاعده لاضرر داریم که بعضی می گویند اگر شما احتمال عقلایی می دهید که با رفتن به مجالس جان به خطر می افتد، نباید وارد شد.
عضو جامعه مدرسین اظهار داشت: اما باید گفت این قاعده اگرچه فقهی است اما ربطی به موضوع ما ندارد و این قاعده لاضرر مبنا دارد و مبنای مشهور این است اگر حکمی از احکام الهی مستلزم ضرر شد،آن حکم برداشته می شود ولی در اینجا ارتباطی با بحث ویروس ندارد. اما لا ضرار را برخی می گویند اضرار به غیر نمی تواند برساند، روی این جهت ارتباط پیدا می کند و اگر کسی گرفتار مرض مسری است نباید وارد جمعی شود تا دیگران هم گرفتار نشوند.
این استاد درس خارج گفت: در مسئله لا ضرر آیا علم به وقوع، یا ظن ... و یا خوف ضرر مطرح است. باید بگوییم که مسئله خوف ضرر عنوان مستقلی است. اگر شما غذایی دارید که احتمال می دهید در آن سم است، عقل و شرع می گوید حفظ لازم است. لازم نیست علم و ظن به وجود ضرر داشته باشید. سخن این است افرادی که در فقه پژوهش دارند باید بدانند چه قدر جای عناوین خلط می شود. از فقیه سوال می کنند جایی که احتمال عقلایی ویروس است شرکت در آن جلسه جایز است یا نه، پاسخ این است جایز نیست اما اگر ضوابط بهداشتی را رعایت شود، احتمال ضرر برداشته می شود. وقتی سخن از رعایت بهداشت می شود، براین اساس است. اسلام هم می گوید اگر خوف جانی و... عقلا و شرعا است، باید از آن ورود به آن جلسه اجتناب کرد.
آیت الله فاضل لنکرانی افزود: الان از یک طرفی ادله ای می گوید عزاداری برای امام حسین مستحب مؤکد است و از طرفی حفظ نفس هم واجب است؛ اینجا بعضی قائل به تزاحم شدند. سوال این است آیا واقعا اینجا جای تزاحم است. باید بگویم تزاحم در جایی است که بین دو مسئله امکان نداشته باشد ولی اینجا جمع بین دو مسئله ممکن است.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) عنوان کرد: جای تعارض هم نیست چون تنافی در عالم جهل ندارد. باز سوالی مطرح است کسی احتمال عقلایی می دهد اگر وارد مجلس شود ویروس می گیرد، اینجا چه باید کرد، باید پاسخ داد که اینجا شخص گناه کرده ولی ثواب عزاداری را برده است.
عضو جامعه مدرسین با بیان این که اهل بیت(ع) دارای مقامات مختلفی از جمله علم به گذشته و حال و ... می باشند، اظهار داشت: زندگی اهل بیت(ع) بر اساس علم عادی بشر تنظیم می شد؛ اما استفاده از علم لدنی در موارد خاصی بوده است.
این استاد درس خارج گفت: از آقایانی که می گویند حرم شفاست، سوال می کنیم آیا اهل بیت (ع) خود را به عنوان شافی و طبیب جسمی معرفی می کردند یا اهل بیت (ع) به اسباب طبیعی دستور می دادند؟؛ ولی گاهی برای نشان دادن مقام خود، از کرامت و معجزه ای استفاده می کردند. به نظرم معرفی کردن مقام ائمه این که برای شفاء به حرم برویم و بگوییم آنها شفاخانه هستند، مطرح کردن این نوع سخنان، جز توهین به ایشان چیز دیگر نیست. باید بدانیم اهل بیت(ع) واسطه فیض و منبع علم اند، نه این که برای امراض و امور ناچیز دنیوی، شفاء را از آنها بخواهیم.
آیت الله فاضل لنکرانی افزود: اهل بیت دارای مقامات مختلفی اند و نباید مقام آنها را تنها منحصر در شفاء دادن بدانیم و بگوییم برای گرفتن شفاء به حرم برویم، این نوع سخنان موهون کردن مقام اهل بیت است و نباید مطرح شود.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در پایان عنوان کرد: لازم می دانم بگویم که عزاداری با شکوه تر برگزار شود و این به معنای مخالفت با ضوابط بهداشتی نیست. باید از هر فرصتی برای عزاداری استفاده کنند. این معنای با شکوه بودن است. نباید با این شرایط عزاداری را وارد اجتماعات در هم پیچیده کرد.
عضو جامعه مدرسین اظهار داشت: در این مسئله باید رعایت ضوابط بهداشتی صورت گیرد، اما بعضی نوشته اند به احترام امام حسین(ع) ماسک نزنید که این سخنان نادرست است.
این استاد درس خارج گفت: برای شهادت حضرت باید هرکاری از دست ما بر می آید انجام دهیم، ولی رعایت ضوابط بهداشتی را نیز بکنیم.
آیت الله فاضل لنکرانی افزود: شفاء اهل بیت به عنوان کرامت و معجزه است. نباید حرم را تنها به عنوان شفاخانه تنزل داد بلکه اهل بیت (ع) مقام های زیادی داشته اند که یکی بحث شفاست.
۳۱۳/۴۰
نظر شما