به گزارش خبرگزاری حوزه، «امامت و ولایت» یکی از مفاهیم کلیدی در معارف اسلامی است که در عرفان اسلامی، با مفهوم «ولایت و انسان کامل» امتداد یافته است. دو رکن اصلی عرفان نظری عبارتند از: توحید و موحِّد (انسان کامل).
موضوع «انسان کامل» پس از توحید، مهمترین مسئله عرفان نظری است؛ بهگونهای که فهم توحید نیز وابسته به شناخت انسان کامل است. در باورهای شیعه امامیه هم امامت، پس از توحید و نبوت، مهمترین مسئله است و از اصول مذهب شمرده می‌شود و اصول دیگر در پرتو آن تفسیر می‌شود. بدون شناخت امام، شناخت درست خدا و پیامبر ممکن نیست؛ چنانکه بدون شناخت خدا و پیامبر هم نمی‌توان به شناخت امام رسید. برجستگی این اصل در شیعه، سبب شده است که این مذهب را «امامیه» بخوانند.
در این کتاب، با بررسی ویژگی‌های انسان کامل در عرفان اسلامی، که عهده‌دار جامع‌ترین نوع انسانشناسی است و ژرفترین تبیینها را درباره ابعاد و اسرار وجودی انسان ارائه میکند، میتوان به این نتیجه رسید که برترین مصداق انسان کامل، امامان شیعه هستند. همچنین نشان خواهیم داد که معارف اسلامی درباره انسان کامل، منطبق بر معارف شیعی درباره امامت است و انسان کاملِ عرفان اسلامی، همان امام در مذهب شیعه است و امامان شیعه، مصداق اتمّ و اکمل انسان کامل هستند.
سرفصل‌های این کتاب به شرح زیر است:
بخش اول: امامت
معناشناسی امامت
ضرورت وجود امام
وجوب عصمت امام
وجوب تنصیص بر امام از جانب خدا
وجوب افضلیت امام
ویژگی‌های دیگر امام
بخش دوم: ولایت
معناشناسی ولایت
رابطه امامت و ولایت
بخش سوم: انسان کامل از دیدگاه ابن‌عربی
تعریف انسان کامل از دیدگاه ابن‌عربی
حضرات خمس
انسان کامل، جامع همه حضرات
ضرورت انسان کامل
ویژگی‌های دیگر انسان کامل
این کتاب برگرفته از پایان‌نامه دوره تربیت محقق عرفان اسلامی مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی است که توسط جناب حجت‌الاسلام محمود جوادی‌والا و با راهنمایی حجت‌الاسلام و المسلمین علی زمانی قمشه‌ای و مشاوره حجت‌الاسلام و المسلمین علی امینی‌نژاد نگاشته شده است.
گفتنی است که برگزاری دوره‌های آموزشی و پژوهشی پیشرفته عرفان اسلامی در مرکز، با حدود هشتاد واحد درسی در هر دوره (شامل حکمت متعالیه، عرفان نظری، عرفان عملی، عرفان ادبی، عرفان تطبیقی، معرفت‌شناسی، فلسفه عرفان و مبانی عرفان) و در حدّ دکترای پیوسته، با پیش‌بینی همه ابعاد لازم در عرفان اسلامی و با کنترل دقیق از جهت رعایت کامل موازین عقلی و شریعت (کتاب، سنت و عقل) از اموری بی‌سابقه در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های کشور به شمار می‌آید که در این مرکز، برگزار شده و حدود شصت فارغ‌التحصیل داشته است.
تشکیل این دوره‌ها، افزون بر رفع نیازهای مرکز پژوهشی دائرةالمعارف، برای اولین بار امکان آموزش نظام‌مند عرفان اسلامی در حوزه علمیه را ایجاد کرده و زمینه‌های رشد درست عرفان اسلامی و جلوگیری از سوء تفاهم‌ها و انحرافات احتمالی را فراهم می‌سازد.
فارغ‌التحصیلان این دوره‌ها، نقش اساسی بلکه اساسی‌ترین نقش را در راه‌اندازی دوره‌های آموزشی و پژوهشی سایر مراکز آموزشی و پژوهشی در حوزه علمیه قم و رفع نیازهای مراکز دیگر داشته و دارند.
تاکنون به غیر از کتاب «امامت و ولایت در عرفان نظری»، شش اثر دیگر نیز از پایان‌نامه‌های فارغ‌التحصیلان این مرکز به صورت کتاب منتشر شده است که از قرار زیر است:
۱) اعیان ثابته در عرفان اسلامی: اثر اصغر نوروزی؛
۲) ابن‌عربی و اشاعره: اثر محمدعیسی جعفری؛
۳) خیر و شر در مکتب ابن‌عربی: اثر حسن امینی؛
۴) عرفان و عترت: اثر سیدوحید معتمدی؛
۵) انسان کامل از دیدگاه مولوی: اثرجلیل آقاخانی.
۶) تفسیر عرفانی از دیدگاه سیدحیدر آملی: اثر رسول مزرئی
