به گزارش خبرگزاری حوزه از تبریز کرسی‌ آزاد اندیشی اساتید و دانشجویان با عنوان راهکارهای گسترش فضای تعامل، تضارب آرا و هم‌اندیشی با همکاری مرکز ملی گفت‌وگو، مناظره و آزاداندیشی دانشجویان ایران و معاونت فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی استان در قالب "طرح حکمت" در دانشگاه تبریز برگزار شد.

در این جلسه حجت‌الاسلام سعید علیزاده، معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه تبریز، سید علی فارغ، معاون فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه هنر اسلامی تبریز و صادق ملکی آوارسین، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

حجت‌الاسلام سعید علیزاده، عضو هیأت ‌علمی دانشگاه تبریز در ابتدای این جلسه با بیان اینکه باید قبول کرد که بحث کرسی‌های آزاداندیشی تاکنون زمین مانده و حقش ادا نشده‌ است، گفت: البته به‌صورت شکلی و مبتنی بر آیین‌نامه‌های ابلاغی به دانشگاه‌ها کارهایی انجام‌شده است و باید از اساتیدی که پیشتاز این بحث بودند بدون این‌که الگویی داشته باشند، تشکر کنیم.

وی ادامه داد: متأسفانه اهداف عالی و بلندی که وجود داشت، محقق نشده‌است و ما باید در این جلسات ضمن داشتن صراحت گفتار، حقایق و واقعیت‌ها را کتمان نکرده و محافظه‌کاری را کنار بگذاریم چراکه اگر عده‌ای پیدا نشود که برای برگزاری این جلسات سینه خود را سپر کند، عده‌ای دیگر خواهند بود که به‌ظاهر و به‌صورت صوری این کار را انجام خواهند داد؛ لذا یک‌بار برای همیشه باید اساتید، دانشجویان و کسانی که دست‌اندرکار این کرسی‌ها هستند، پیش‌قدم شده و جلو بیایند و الگویی را بدون افراط و تفریط ارائه دهند.

حجت‌الاسلام علیزاده در خصوص تفاوت عقب ماندگی و عقب مانده شدگی گفت: بعضی‌ها معتقد هستند که ما از کشورهای پیشرفته دنیا عقب‌مانده هستیم اما من معتقد هستم که ما از فرهنگ ایرانی- اسلامی، قانون اساسی، ارزش‌های دینی، اجتماعی و سیاسی و در نهایت از رهبری و ولایت عقب مانده‌ایم اما همواره سنگ طرف‌داری و عشق به رهبر را به سینه می‌زنیم.

وی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب، کرسی‌های آزاد اندیشی را عاملی برای رشد، تعالی و پیشرفت جامعه می‌دانند، افزود: یکی از دغدغه‌های مهم رهبر انقلاب این است که آیا بودجه و سرانه‌ی فرهنگی که در دانشگاه‌ها وجود دارد، تنها متعلق به قشر خاصی است که در تشکل‌ها حضور دارند؟ و ایشان معتقد هستند که باید سایر اقشار نیز درگیر موضوعات شوند؛ همچنین ایشان تاکید دارند که متولیان آموزش و پرورش باید دانش‌آموزان را از همان دوران ابتدایی آغاز تربیت علمی افراد، آنها را انسان‌هایی آزاداندیش، آزادی‌خواه و عدالت‌طلب تربیت کنند.

معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه تبریز ادامه داد: رهبر انقلاب به دانشجویان تاکید می‌کنند که کرسی‌های آزاداندیشی را هرچه بهتر برگزار کنند چراکه برگزاری بهتر و بیشتر کرسی‌های آزاداندیشی موجب مشارکت سایر دانشجویان نیز می‌شود.

وی با بیان اینکه دانشجویان هر تشکل باید دانشجویان دیگری مانند خود را در تشکلی که در آن حضور دارند تربیت و تکثیر کنند، تاکید کرد: در کرسی‌های آزاداندیشی ابتدا باید موضوع آزاداندیشی مورد بحث و نقد قرار گیرد؛ به‌طوریکه رهبر انقلاب نیز تاکید دارند که «آزاداندیشی سوای ولنگاری فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است» و همچنین آزاداندیشی به این معنی نیست که ما میدان را به دشمنانی دهیم که هیچ رحمی به دین، فرهنگ و نظام ما ندارند بلکه آزاداندیشی عبارت است از ایجاد زمینه برای تشخیص حق از باطل.

عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز با بیان اینکه کرسی‌های آزاداندیشی باید برمبنای گفتمان علمی نخبگان برگزار شود، اضافه کرد: نخبگان باید الگویی برای مردم عادی باشند چراکه اگر نخبگان نتوانند در کنار یکدیگر تعامل داشته و به بحث و گفت‌وگو بپردازند، نمی‌توانیم از مردم عادی انتظاری داشته باشیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: یکی دیگر از مشکلات ما مطرح کردن موضوعات تخصصی در میان عامه مردم است؛ همان‌طور که اخیراً یکی از ائمه جمعه موضوعی تخصصی را در تریبون عمومی مطرح می‌کند و به این توجه نمی‌کند که این‌موضوع در آن جمع موضوعیت دارد یا خیر و همین بحث باعث ایجاد اختلاف بین طرف‌داران و مخالفان می‌شود که متاسفانه بعد از کش‌وقوس‌های فراوان نخبگان و متخصصین وارد عمل می‌شوند درحالی‌که دیگر دیر شده‌است و مردم نسبت ‌به این‌موضوع بدبین شده اند.

حجت‌الاسلام علیزاده با تاکید بر اینکه در فضای حاشیه‌ای و اختلافی حرف و گفته‌ی نخبگان شنیده نمی‌شود، اظهار کرد: رهبر انقلاب تاکید دارند که تکلیف آزاداندیشی، تعامل و تضارب آراء در همین کرسی‌ها باید مشخص شود همان‌طور که مرحوم حضرت آیت‌الله بهجت تاکید داشته‌اند که تکلیف حضور قلب نماز در خود نماز باید مشخص شود و هر چقدر همایش، سخنرانی و برنامه‌های فرهنگی در این خصوص برگزار کنیم بازهم نمی‌توان بحث حضور قلب نماز را به‌جز در هنگام نماز مشخص کرد؛ لذا یک قالب باید بتواند از ارزش‌های خود دفاع کند.

وی گفت: وقتی‌که در کرسی‌های آزاد اندیشی ابرهای علمی به یکدیگر برخورد می‌کنند، باران علمی ایجاد می‌شود اما بعضی از افراد هستند که به دلیل تنبلی و عدم رغبت برای انجام کارهای پرهزینه، معتقد هستند نباید آب از آب تکان بخورد و مخالف برگزاری کارهای پر سر و صدا هستند؛ در حالی‌که ارزشمندترین کارها این است که ما کارهای پرسروصدا را بدون حواشی و با سروصدای کم انجام دهیم تا حقایق مشخص شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز ادامه داد: رهبر انقلاب تأکید می‌کنند که «نمی‌شود نشست‌های تخصصی را در تلویزیون برگزار کرد» چون‌که عده‌ای بازیگر خوبی هستند و می‌توانند به‌خوبی عوام‌فریبی کنند و به نوعی می‌توان گفت نخبگان در فضای عمومی کشته می‌شوند البته ما قصد توهین به فضای عمومی را نداریم اما بر اساس روایت «رُستاق»، حضور عالمان و دانشمندان در روستا و دهستانی که مردانش جاهل و زنانش مکشوف الحجاب هستند، ارزشی ندارد و نخبگان مانند غذای لاشخورها بی ارزش هستند.

وی همچنین گفت: به این دلیل بایداز نخبگان حمایت کرد که اگر این کار انجام نشود، نخبه و عالم مانند لاشه به این طرف و آن طرف کشانده می‌شود.

صادق ملکی آوارسین، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز نیز طی سخنانی گفت: افرادی که بنیان‌گذاران انقلاب بودند در سخنرانی‌ها و مکتوبات خود برداشت‌هایی از آزاداندیشی دارند که در بعضی موارد این برداشت‌ها یکسان نیستند و از طرفی نیز برای این‌که این آزاداندیشی در جامعه گسترش و رواج پیدا کند، یکسری الزاماتی را مطرح کرده‌اند که باید زمینه‌ها و شرایطی نیز به وجود بیاید.

وی ادامه داد: درحال‌حاضر علمایی در حوزه‌های علمیه حضور دارند که اعتقادی به حکومت ولایت‌فقیه ندارند لذا تا زمانی‌که این جریان در دانشگاه‌ها و بعضی سازمان‌ها حضور داشته باشند، هرگونه صحبت در خصوص آزاداندیشی و آزادی نقد و بیان را رد می‌کنند؛ چراکه آن‌ها اعتقاد دارند حکومت باید تنها در اختیار امام عصر باشد و دغدغه‌ی آن‌ها صرفاً حفظ دین است ولو این دین در زمان حکومت طاغوت باشد!

ملکی افزود: یکی از موانع آزاد اندیشی از نظر رهبر انقلاب ، ترس از سلب امتیاز است که رؤسای دانشگاه، مدیران، معاونان دانشگاه، نیروهای حراست و نیروهای گزینش دانشگاه به این موضوع دقت کنند.

وی در تشریح دلایل ایجاد ترس از سلب امتیاز در افراد گفت: بعضی از افراد می‌ترسند که بعد از اظهار نظر در خصوص مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و قانون‌گذاری، سخنانشان در اختیار نیروهای اطلاعاتی و امنیتی قرار گرفته و این افراد در آینده از امتیازات لازم برای ارتقاء رتبه و جایگاه محروم شوند.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز همچنین بیان کرد: یکی دیگر از موانع که رهبر انقلاب تاکید کرده‌اند، بحث سیاست‌زدگی است؛ به‌طوریکه ما یاد نگرفته‌ایم چگونه از حقیقت دفاع کنیم و بیشتر به‌دنبال اثبات برحق بودن خود هستیم و به‌جای این‌که به‌دنبال اثبات حقیقت بر مبنای ارزش‌ها و اصول باشیم، به‌دنبال این هستیم که خودمان را در آن جمع و جلسه اثبات کنیم و زمانی‌که این موضوع جریان پیدا می‌کند هر شخص تصور می‌کند که خودش برحق است و در این مواقع نمی‌توانیم به گفتمان مشترک دست پیدا کنیم.

وی، جمود و تحجر دینی را یکی دیگر از موانع آزاداندیشی از دیدگاه رهبر انقلاب بیان کرد و افزود: پیامبر اکرم(ص) در روزهای آخر عمر شریف‌شان دو امانت گران‌بها یعنی قرآن و اهل‌بیت را به ما سفارش کرده‌اند و در جای‌جای آیات قرآن و احادیث امامان بحث، گفت‌وگو، تعامل و آزادی بیان ذکر شده‌است و جای تعجب دارد وقتی‌که پیامبری به بزرگی حضرت ابراهیم(ع) که دارای جایگاه خاصی بود، از خداوند در مورد زنده شدن مردگان سوال می‌کند ولی ما حاضر نیستیم اجازه دهیم دیگران در خصوص مدیریت‌، رفتار و عملکردمان سوال کنند.

ملکی خاطرنشان کرد: حتی در زمان امامان نیز افرادی بودند که می‌گفتند من خدای شما را قبول ندارم اما امامان با آنها به تندی رفتار نمی‌کردند و ما نیز نباید در مقابل دانشجویانی که تدریس ما را قبول ندارند، به تندی رفتار کرده و نمره شان را کم کنیم و ما نتوانسته ایم دین را از دین داران تفکیک کنیم یعنی عملی که دینداران ما نشان می‌دهند با آنچه که دین ما می‌گوید، خیلی فاصله دارد.

وی ادامه داد: متاسفانه دغدغه اساتید تنها انتقال مفاهیم کتب و جزوات به دانشجویان و حفظ کردن آنها توسط دانشجویان است که در آخر ترم با نمره ۲۰ قبول شده و شاگرد اول کلاس شوند بدون اینکه فضای گفت‌وگو در کلاسها ایجاد شود؛ حتی در منبرها هم اینگونه است و روحانیون بر روی منبر رفته و سخنرانی می‌کنند، بدون اینکه فضای گفت‌وگویی ایجاد شود و حاضر نیستند بعد از اتمام منبر منتظر مانده و اگر مخاطبان سوال یا نقدی دارند، آنها پاسخ دهد.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز همچنین گفت: در داخل خانه هرموقع خواستیم صحبت کنیم، به ما گفتند«تو بچه ای بنشین سر جایت» و بعد ها هم هر چیزی خواستیم گفتند«تو دیگر بزرگ شده ای» و ما بالاخره نفهمیدیم کی بچگی کردیم و کی بزرگ شدیم.

وی با اشاره به سخنی از شهید بهشتی، ادامه داد: شهید بهشتی نیز معقتد بود که «ما همچنان طرز تفکر و خلق و خوی استبدادی داریم و این مانعی برای آزاداندیشی شده است»؛ لذا تا زمانی که ما در ادارات و سازمان ها یک فرد زیر دست هستیم، سلطه پذیر هستیم و زمانی که رئیس می‌شویم، سلطه گر هستیم و در دانشگاه نیز زمانی که مدرس ساده بودیم، صحبت‌های ما حتی در صورت جلسات نیز قید نمی‌شد اما وقتی معاون شدیم، همان صحبت های ما در صورت جلسات قید شد و زمانی‌که رئیس دانشگاه شدیم، صحبت های ما علاوه بر قید در صورت جلسه در رسانه ها هم پخش می‌شود یعنی قدرت در اختیار کسانی است که در جایگاه بالا قرار دارند و حرف کسانی که در جایگاه سازمانی و یا حاکمیتی نیستند، شنیده نمی‌شود.

ملکی افزود: اگر می‌خواهیم آزاد اندیشی اتفاق بیفتد، باید دسترسی صاحب نظران، محققان و پژوهشگران به اطلاعات و داده هایی که در حوره های مختلف وجود دارد، آسان شود؛ متاسفانه ما عادت کرده ایم تنها موضوعات و گزارشات مثبت را ارائه دهیم و کمتر شاهد هستیم که مدیران در گزارش عملکرد خود به رده‌های بالا در کنار اقدامات مثبت خود، ضعف‌ها را نیز گزارش دهند و در این بین اگر کسی به این ضعفها دسترسی پیدا کرده و آنها را بیان کند، اقدام او را علیه دولت و سازمان تلقی کرده و او را به کمیته انضباطی معرفی می‌کنیم که چرا داده‌های سازمانی را منتشر کرده است.

سیدعلی فارغ، معاون فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه هنر اسلامی تبریز نیز با بیان اینکه آزاد اندیشی مرکب از دو مفهوم آزادی و اندیشه است، گفت: آنچه که امروز از آزاد اندیشی برداشت می‌شود، وزانت و چربش آزادی بیان بر اندیشه است و اکثر افراد می‌ترسند که نکند بعد از بیان نقطه نظرات آزادی‌شان تحدید شده و به کمیته تخلفات معرفی شوند؛ لذا در کرسی‌های آزاد اندیشی تاکید بر آزادی بیان است تا فرصت اندیشیدن مغتنم شمرده شود.

فارغ ادامه داد: تنها چیزی که در حصار محدودیت نمی‌گنجد، اندیشه است و ما می‌توانستیم بجای آزاد اندیشی، عبارت اندیشیدن را به‌کار ببریم و نمی‌دانم که چه لزومی داشت مفهومی که فی نفسه آزاد از محدودیت است، به کلمه «آزاد» متعلقش کنیم و گویا دیگر گونه های اندیشه آزاد نیستند در حالیکه ماهیت اندیشه خارج از سایر قیود است که البته من منکر سوگیری های شناختی در اندیشیدن نیستم اما وقتی همین تعبیر «آزاد اندیشی» را استفاده می‌کنیم، بار معنایی پیدا می‌کند که گویا در کرسی‌های آزاد اندیشی مطالبی مطرح خواهد شد، که قرار نیست در جاهای دیگر مطرح شود.

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه به دلیل اینکه در نظام تربیتی (نه تنها در دانشگاه ها بلکه در خانواده) خفقان وجود دارد، وقتی تربیون در اختیار افراد قرار می‌گیرد، گویا قرار است عقده گشایی کنند و به تعبیر رضا خان، حتی حرمت فحش را هم نگه نمی‌دارند که علت این امر تحدید نظرات و تهدید نقدکنندگان است که خروجی این کار از بین رفتن فرصت مغتنم کرسی آزاد اندیشی که محل فوران اندیشه ها است، می‌شود.

معاون فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه هنر اسلامی تبریز گفت: متاسفانه همانطور که آقای ملکی هم گفتند، ما تا زمانی که دانشجو و معلم ساده هستیم، حرفمان شنیده نمی‌شود ولی بعد از قرار گرفتن در یک جایگاه مسئولیتی تربیون رسانه ها در مقابل ما قرار داده می‌شود و درواقع در مدیریت، قضاوت و حتی منبر روحانیون هم کرسی وجود دارد؛ به‌طوریکه قاضی یک جاهلی است که بین دو عالم قرار گرفته است به‌طوریکه شاکی و متشاکی هر دو علم به موضوع دارند و قاضی نسبت به قضیه فی ما وقع جاهل است اما همین قاضی صلاحیت دارد که داوری کند.

وی ضمن قدردانی از سازمان جهاد دانشگاهی برای برگزاری این کرسی آزاد اندیشی، خاطرنشان کرد: این اولین بار است که به همت جهاد دانشگاهی (نه خود دانشگاه که اتفاقا باید کرسی پروری کند) به افرادی که می‌خواهند عالمانه حرف بزند، کرسی داده می‌شود و با وجود اینکه رهبر انقلاب تاکید کرده اند که مدیران باید به در اتاق علما بروند، در عمل این موضوع را نمی‌بینیم.

فارغ افزود: اگر ما به «کلمة الله هی العلیا» معتقد هستیم و حرف ما نیز «کلمة الله» است، نباید نگران شنیدن حرف‌های دیگران باشیم و در واقع ما زمانی از استماع اقوال اغیار نگران هستیم که یکی از این دو مقدمه رعایت نشود یعنی ما به «کلمة الله هی العلیا» اعتقاد نداریم یا حرف ما «کلمة الله» نیست چرا که اقتضای «هی العلیا» بودن «کلمه الله» این است که بقیه اقوال اغیار منکوب می‌شوند و ضمن تایید سخنان آقای علیزاده مبنی بر اینکه اکثرا ترجیح می‌دهیم که کرسی‌های آزاد اندیشی شامل حرف‌های بی سر و صدای غیر شائبه برانگیز باشد، متاسفانه این چالش در استان ما بیشتر است.

انتهای پیام