به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین سید حمید جزایری در نشست علمی «اعجاز حقوقی قرآن کریم» که در بخش حوزوی سی و یکمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم در تهران برگزار شد، گفت: معجزه، به عملی گفته می شود که مدعی نبوت، خارج از توان بشری و مطابق با صدق و با هم آورد طلبی انجام می دهد.
وی افزود: انبیای عظام به تناسب اقتضای زمانی معجزاتی داشته اند. عصای حضرت موسی و شفای بیماران به دست حضرت عیسی و سایر معجزات مختلف، این معجزات را تشکیل می دادند.
معاون جامعه المصطفی(ص) بیان کرد: به دلیل اینکه پیامبر(ص)، آخرین پیامبر خدا است باید معجزه ای می آوردند که در تمام اعصار و قرون آینده کارآیی داشته باشد و چه چیزی بهتر از قرآن که همه ویژگی های اعجاز را دارد.
استاد حوزه یادآور شد: برخی در گذشته، اعجاز قرآن را محدود به حیطه زبانی و فصاحت و بلاغت خود می دانستند. ولی اعجاز قرآن محدود به قلمروی لفظی نیست بلکه بعد اصلی اعجازی قرآن، بعد محتوایی است. به تعبیر مرحوم علامه، اگر اعجاز قرآن، فقط ادبی بود در زمان حاضر پاسخگو نبود زیرا بسیاری از مردم فصاحت زبان عربی را نمی فهمند ولی اعجاز قرآن برای هر عالمی که در قرآن سیری داشته باشد دارای اعجاز است.
حجت الاسلام والمسلمین جزایری با اشاره به اعجاز حقوقی قرآن گفت: حقوق، تنظیم کننده روابط عناصر یک جامعه است. انسان در جامعه، ارتباطاتی با افراد دیگر دارد. روابط مدنی و روابطی چون معاملات و ارث و... باید تنظیم و تعدیل شوند. وگرنه در مقابل تعارض منافع، هرج و مرج جنگلی رخ می دهد. انسان روابطی با محیط زیست دارد که باید تنظیم شود.
وی گفت: همچنین روابط بین دولت ها و نهادهای حقوقی با مردم و بالعکس، روابط بین دول، تفکیک قوا و.... نیز نیازمند تنظیم روابط و تضمین ضمانت اجرا نیز شامل ایجاد یک سری حقوق است.
دبیر همایش کتاب سال حوزه افزود: آنچه مورد ادعا است، این مورد است که قرآن کریم با عین حال که کتاب حقوق نیست و کتاب راهنمایی انسان به حیات طیبه است ولی در حد اعجاز به بحث های حقوقی پرداخته است. طنطاوی و مرحوم آیت الله خویی، آیت الله معرفت و علامه طباطبایی و شهید مطهری و... به اعجازات حقوقی قرآن اشاره کرده اند.
معاون جامعه المصطفی(ص) بیان کرد: قرآن حداقل در سه قلمرو به مباحث حقوقی پرداخته است. نخست، گزاره های حقوقی است. قرآن در صلح و جنگ و روابط انسان به خود و محیط و دیگران و حاکمیت و... یک سری گزاره ها و امر و نهی های حقوقی دارد. اطیعوا الله و اطیعوا الرسول، یک گزاره حقوقی سیاسی است. ده ها گزاره حقوقی در قرآن وجود دارد.
استاد حوزه یادآورشد: مرحله دوم، قواعد حقوقی است. منظور از قواعد حقوقی، یک سری چهارچوب های کلان است که در بسترهای مختلف قابل اجرا است و نظام زندگی را سامان می هد که از جمله می توان به قاعده عدالت اشاره کرد. قرآن می فرماید « اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَی»؛ سفارش قرآن آن است که نسبت به خود و نزدیکان و حتی دشمنان تان با عدالت رفتار کنید. راه رسیدن به تقوا، عدالت است. این مساله یک قاعده حقوقی قرآن است.
حجت الاسلام والمسلمین جزایری اظهارکرد: قاعده نفی ضرر، قاعده نفی حرج از دیگر قواعد حقوقی است. قواعد و قوانین قرآنی برای سعادت و زندگی آسان انسان است. حدود و ثغور نظام قانونی اسلامی برای آن است که زندگی دیگران آسان شود. کسی حق ندارد به محیط طبیعی و انسانی ضرر برساند. این مباحث در اوج دوران جاهلیت بیان شده است.
وی گفت: قاعده یسر، یکی دیگر از قواعد است. قرآن کریم بیان می کند که نظام حقوقی اش نظامی مطابق فطرت است و از دیگران به حد توان مطالبه می کند. جنبه دوم، قواعد حقوقی هستند که چارچوب نظام دینی و فکری را می سازند.
حجت‌الاسلام والمسلمین جزایری افزود: مساله دیگر، نظام حقوقی اسلام است. قرآن صرفا به چند درس و قاعده حقوقی اکتفا نکرده است. بلکه قرآن دارای یک نظام حقوقی است. یعنی مجموعه منسجم پاسخگوی بدون تعارض و کم و زیادی است که با محوریت خدامحوری تنظیم شده است. اساس دعوت انبیای الهی توحید الهی است و تمام دعوای پیامبران با شیاطین در مساله توحید الهی است. حق تقنین صرفا از آن خدا است. اکثریت نمی تواند به اقلیت اجحاف کند. انسانی که به آینده و مسایل مختلف آگاهی ندارد چگونه می تواند بر کسی تقنین بنشیند.
معاون جامعه المصطفی(ص) بیان کرد: نظام حقوقی قرآن مبتنی بر معاد باوری است. بسیاری از نزاع ها در نظام بشری بخاطر غفلت از خدا و معاد است. اگر انسان معاد را باور داشته باشد، خسارت و فریب به دیگران را روا نخواهد داشت. نظام حقوقی قرآن بر معاد و توحید استوار است.
استاد حوزه یادآورشد: نظام حقوقی قرآن، اختیار محور است. انسان در زمین دارای حیث خلیفه اللهی است. تکلیف و اراده انسان شاکله مهم نظام حقوقی قرآن است.
حجت الاسلام والمسلمین جزایری اظهارکرد: ابتنای علوم انسانی بر قرآن، نظریه مهم رهبری معظم انقلاب اسلامی است، ولی متاسفانه این نظریه را پیاده نکرده ایم. درست نیست که روش و اسلوب را از غرب و تفکرات پوزیتویستی و نگاه سکولار بگیریم و با چند آیه و حدیث، آن را اسلامی بنامیم. در حالی که این ظرفیت در قرآن وجود دارد که نظام های علوم انسانی را مبتنی بر آن استکشاف کرده و به جامعه عرضه کنیم.
وی گفت: امام علی(ع) بیان می کنند که قرآن منبعی غنی است ولی ما باید آن را به نطق بیاوریم.
استاد حوزه افزود: باید به قرآن مراجعه کرده و نظام حقوقی را استخراج کنیم. قرآن از سه جهت دارای اعجاز حقوقی است. نخست، از بعد تحول عملیاتی. قرآن در محیط جاهلی به عرصه آمد. در جایی که دختران را زنده به گور می کردند. همین جاهلیتی که امروز توسط اسراییل و آمریکای خبیث جاری می شود و نوزادان و اطفال، بیگناه کشته می شوند و متاسفانه دنیا هم خاک سکوت بر دهان بسته اند.
معاون جامعه المصطفی(ص) بیان کرد: قرآن کریم در مدت کوتاهی یک جامعه جاهلی را به حدی از اعتلا رساند که در تاریخ کم نظیر است. تحولات عظیمی که در جامعه جاهلی آن زمان ایجاد شد یک اعجاز عملی است. قرآن بزرگانی چون سلمان و ابوذر و عمار پرورش داد. این تحول نیز در زمان ظهور نیز رخ خواهد داد و کل جامعه جهانی متحول می شود.
استاد حوزه یادآورشد: جنبه دیگر اعجاز قرآن، اعجاز تلفیقی است. یعنی عناصر مختلف در کنار هم قرار می گیرند و مجموعه عناصر در نظام های بشری مشابه ندارد. این ترکیب و تلفیق انحصاری در قرآن است و هماوردی نداشته و نخواهد داشت. قرآن دارای جنبه های مختلف است. از جمله اینکه آورنده این قرآن، نزد کسی درس نخوانده بود. قرآن دارای یک سری قواعد حقوقی است که در صلح و جنگ و شکست و پیروزی مطرح کرد که هم با فطرت بشری هماهنگ و هم دارای انسجام است. این قوانین قابل اجرا و قابل عمل است. این قوانین مبتنی بر مصلحت و حکمت است.
حجت الاسلام والمسلمین جزایری اظهارکرد: جنبه سوم اعجاز قرآن، اعجاز آیه است. یعنی آیاتی از قرآن را داریم که مفسرین، نکات اعجاز حقوقی آن آیه را مطرح کرده اند. قرآن کتاب علوم تربیتی و اقتصاد و حقوق و جامعه شناسی و روانشناسی نیست ولی در یک آیه همه این مطالب را در خود جای داده است. حقوق قرآنی آمیخته با اخلاق و اعتقادات و سیاست و... است.
وی گفت: خداوند در آیه ۲۳۲ بقره می فرماید مادر باید فرزند خود را دو سال کامل شیر دهد. امروزه دانش پزشکی به آثار انحصاری شیر مادر پی برده است. بیان قرآن به شکل امری نیست بلکه خبری است. قریضه مادر به این کار تمایل دارد. قرآن کریم تنها سال را تعیین می کند. در ادامه بین می کند که این دو سال بستگی به شرایط مادر دارد. در ادامه بیان می کند که پدر باید هزینه فرزند و مادر را بدهد.
دبیر همایش کتاب سال حوزه افزود: متاسفانه کسانی که فکر می کنند که مساله حیثیت زن در خارج از اسلام قابل تحقق است در همین آیه می توانند به اشتباه خویش پی ببرند. جامعه جاهلی ۱۴ قرن پیش زن را به هیچ می انگاشت. ولی قرآن در همان زمان می گوید که وقتی مادر به فرزند شیر داد بر پدر لازم است که هزینه مادر و زندگی و مخارج او را تقبل کند. قرآن می گوید که خدا کسی را بالاتر از توانش، مکلف نمی سازد. وظیفه هر کسی در حد توانش است و بالاتر از آن تکلیفی ندارد.
معاون جامعه المصطفی(ص) بیان کرد: فراز بعدی آیه بیان می کند که در سه ضلعی پدر، مادر و فرزند همه باید حقوق هم را رعایت کنند. این سه نمی توانند جلوی روابط عاطفی هم را به یکدیگر بگیرند. پدر و مادر نمی توانند فرزند را بهانه ضربه زدن به هم کنند و کسی هم حق ندارد به کسی در خانه ضرر برساند.
استاد حوزه یادآورشد: در فراز دیگر بیان شده است که اگر شرایط مادر و محیط به گونه ای است که کمتر از دو سال شیر دهد، پدر و مادر در کنار هم مشورت کنند و رضایت هم را جلب کنند و تصمیم گیری کنند. قرآن کریم ۱۴ قرن پیش که دختران را زنده به گور می کردند از مال مرد ارث نمی برد، بیان می کند که در خصوص شیر دادن مادر همان اختیاری دارد که پدر دارد. اگر کسی به این آیات توجه کند شعار زن، زندگی قرآن را سر می دهد.
