خبرگزاری حوزه | آیت الله محمدعلی ناصری دولت آبادی مجتهد، استاد اخلاق، عاشق و شیفته امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، ثمره‌ای از عالمان بزرگ مکتب اخلاقی عرفانی نجف اشرف بود که عمر شریف خود را به نشر معارف دین و تربیت اخلاقی و معنوی مردم، به ویژه طلاب سپری کرد.
شخصیت این عالم نستوه در بخشی از پیام تسلیت مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای حفظه الله چنین توصیف شده است:
«رحلت عالم ربانی و سالک الی الله آیت‌الله آقای حاج شیخ محمدعلی ناصری رحمةالله‌علیه را به عموم مردم اصفهان و به همه‌ی ارادتمندان و مستفیدان از فیوضات آن مرحوم، و بالخصوص به فرزندان محترم و مکرّم ایشان تسلیت عرض میکنم. این عالم بزرگوار و معلّم اخلاق، وظیفه‌ی بزرگ تزکیه و نشر معارف اخلاقی اسلام را تکلیف خویش دانسته و با بهره‌مندی از خشیت و خضوع دل نورانی خود، بیان اثرگذار و نافذی را در این جهت به کار میبردند...»
* بُعد علمی
آیت الله ناصری از دوران نوجوانی تحصیل در حوزه را شروع کرد و در نجف اشرف محضر بسیاری از بزرگان علوم عقلی، نقلی و عرفانی را درک کرد. ایشان در این دوران بخشی از علوم ادبی، حاشیه ملا عبدالله بر متن منطق تفتازانی و قسمتی از شرح لمعه را نزد مرحوم آیت الله مدرس افغانی و قسمت دیگر آن را از محضر آیت الله مجتبی لنکرانی فرا گرفت. مکاسب را از محضر مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم کرونی اصفهانی و کفایه را از محضر آیت الله حاج شیخ محمد حسین دهاقانی و نیز آیت الله شیخ صدر بادکوبه ای بهره برد. خارج مکاسب، بحث صلاه آیات را از محضر آیت الله سید عبدالهادی شیرازی، خارج کتاب الحج را از محضر آیت الله سید محمود شاهرودی و خارج بیع و خیارات را از محضر امام خمینی استفاده کرد. همچنین یک دوره کامل اصول الفقه را از محضر آیت الله العظمی حاج سید ابوالقاسم خویی فرا گرفت.
وی علاوه بر علوم رسمی در علوم معنوی نیز از محاضر عالمانی چون آیت عظام ربانی: سید محمد کشمیری، شیخ عباس قوچانی، سید جمال‌الدین گلپایگانی، مولوی قندهاری و شیخ محمد کوفی بهره‌های وافر برد. همچنین با علامه طباطبایی، آیت الله بهجت، سید هاشم حداد، حاج عبدالزهرا گرعاوی و حاج محمد اسماعیل دولابی مأنوس و همنشین بود. حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی بهجت درباره انس آیت الله ناصری با پدرشان گفته‌اند: «هیچ کس مثل ایشان با آیت الله بهجت نشست صمیمانه نداشت.»
سرانجام آیت‌الله ناصری دولت آبادی به امر استادش آیت‌الله سید محمد کشمیری به اصفهان بازگشت و سالیان متمادی به تدریس فقه و اصول و تفسیر قرآن درحوزه علمیه این شهر پرداخت و به تربیت نفوس مستعدّ همّت گماشت.
* بُعد معنوی
به اعتراف دوستان و نزدیکان آن عالم متّقی، مصداق بارز این حدیث شریف نبوی بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
«حواریان به عیسی گفتند: ای روح خدا! با چه کسی همنشینی کنیم؟ فرمود: «آن کس که دیدارش شما را به یاد خدا اندازد، و گفتارش بر دانش شما بیفزاید، و عمل او میل شما را به آخرت، بیشتر کند».[۱]
با لحظاتی نشستن در محضر او و نگاه به او، شوق به آخرت در دل‌ها زبانه می‌کشید و باعث قطع تعلق از دنیای زودگذر می‌شد. با قرآن انس بسیار زیادی داشت که از آن جمله می‌توان به تلاوت‌های منظم روزانه و در ماه مبارک تا روزی ۶ جزء، و بیان معارف قرآنی و توصیه‌هایی در مورد انس با قرآن اشاره کرد، که این ویژگی، در کنار اهتمام پیوسته به نوافل، نماز جعفر طیار و نماز صاحب الزمان علیه اسلام، همه و همه، ترویج شیوه زندگی عالمانه، مومنانه و عاشقانه بوده است.
دلباختگی شدید به حضرات معصومین علیهم السلام، به ویژه حضرت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف از ویژگی‌های ممتاز معنوی او به شمار می‌آمد و جوهره زندگی این بزرگمرد را تشکیل می‌داد؛ به طوری که در تمامی جلسه‌ها و سخنرانی هایشان؛ بلکه در غالب اوقات، نام و یاد حضرت بقیه الله از ذهن و زبان او جدا نمی‌شد و یکی از سفارشات همیشگی ایشان به افراد این بود که: «در همه ابعاد زندگی توسل به امام زمان و «یابن الحسن» را فراموش نکنید.» درهمین راستا می توان به سیره ایشان در زیارت اعتاب مقدسه ائمه معصومین علیهم‌اسلام و همچنین اهتمام به زیارت امامزادگان و تأکید بر این نکته که هر یک از این بزرگان می‌توانند منشأ اثر باشند، اشاره کرد.
اهمیت خاص ایشان به دعا برای حل مشکلات عموم مردم، مؤمنین و مشکلات کلان جامعه اسلامی از دیگر ابعاد برجسته معنوی این عالم ربانی محسوب می‌شد؛ دعاهایی که تاثیر و گره‌گشایی آن برای یکایک مؤمنین و عموم مراجعه کنندگان محسوس بود.
* بُعد اجتماعی
از دیگر ابعاد ممتاز شخصیتی مرحوم آیت الله ناصری «مردمی بودنِ» اوست؛ به تعبیر دیگر در میان مردم و با مردم بود و درب منزل ایشان، همیشه به روی مردم باز بود و معمولا عده ای در منزل و مسجد برای ملاقات، دریافت پاسخ پرسش های خود و گفت و گوی با آن مرحوم ازدحام داشتند.
اهتمام او به بخش تبلیغ دین و تقویت بنیه دینی، اعتقادی و فکری مردم و حل مشکلات آنها تا حدی بود که تا اواخر عمر شریفشان، نماز جماعت، مجالس وعظ و سخنرانی ایشان در مسجد کمرزرین اصفهان ترک نشد.
در دوران پیش از انقلاب، حامی امام و نهضت و مشّوق مردم در مبارزات و حضور در راهپیمایی‌ها و حرکت‌های انقلابی بود و پس از پیروزی انقلاب نیز در روزهای آغازین و حساس استقرار نظام جمهوری اسلامی در برابر دسیسه‌های منافقین کوردل، همواره به روشنگری مردم می‌پرداخت و در دوران دفاع مقدس نیز مایه دلگرمی رزمندگان اسلام، بود. آیت الله ناصری بر این باور بود که این انقلاب، مقدمه انقلاب جهانی امام زمان علیه السلام است. از او می‌توان به عنوان یکی از عالمان بصیر در مقاطع حساس پس از جنگ و رحلت امام یاد کرد، چرا که در دوران هجوم فتنه‌ها، پیوسته مردم را به همراهی و همدلی با نظام اسلامی و اطاعت از اوامر رهبری فرزانه انقلاب دعوت می‌کرد.
بیان بُعد اجتماعی آیت الله ناصری به اینجا ختم نمی‌شود و از او خدمات ماندگاری چون ایجاد مراکز علمی، فرهنگی و خدماتی، درمانگاه های مختلف و خیریه‌ها به یادگار مانده است و این غیر از دستگیری‌های فراوان وی از قشر محروم و مستضعف جامعه بوده است.
به عنوان حسن ختام و در یک جمله ویژگی بارز این معلّم اخلاق و بقیةالسلف عالمان مکتب اخلاقی عرفانی نجف، این بود که وی عالمی عامل بود و به آنچه توصیه می‌کرد، پیش از آن عمل می‌کرد؛ از این رو به تعبیر حدیث شریف، «در پیشگاه ملکوت عالم بزرگ گردید»[۲] و یادش در قلوب مردم ماندگار شد.
رحمت و رضوان الهی بر او باد.
محمدجلال صدرایی
پی نوشت ها:
[۱]. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ... عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله: « قَالَتِ الْحَوَارِیُّونَ لِعِیسَی یَا رُوحَ اللَّهِ مَنْ نُجَالِسُ قَالَ مَنْ یُذَکِّرُکُمُ اللَّهَ رُؤْیَتُهُ وَ یَزِیدُ فِی عِلْمِکُمْ مَنْطِقُهُ وَ یُرَغِّبُکُمْ فِی الْآخِرَةِ عَمَلُهُ.» الکافی (ط - الإسلامیة)، ج۱، ص۳۹.
[۲]. قال الإمام الصادق علیه السلام: «مَن تَعَلَّمَ العِلمَ وعَمِلَ بِهِ وعَلَّمَ للّهِ، دُعِیَ فی مَلَکوتِ السَّماواتِ عَظیما، فَقیلَ: تَعَلَّمَ للّهِ وعَمِلَ للّهِ وعَلَّمَ للّهِ.» الکافی (ط - الإسلامیة)، ج۱، ص۳۵.
