به گزارش خبرگزاری حوزه، با نگاهی به تاریخچه شکلگیری و بسط تمدن اسلامی متوجه می شویم که مساجد در این خصوص نقش کلیدی داشته و از همان ابتدای ظهور اسلام به عنوان یک پایگاه دینی، سیاسی، اجتماعی، علمی و فرهنگی عمل کردهاند به این معنا که نه تنها محل عبادت بودهاند، بلکه از دیرباز هسته اولیه فعالیتهای مسلمین و به ویژه محل شکلگیری حکومت اسلامی نیز به شمار میرفتهاند.
دکتر مهدی اسلامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه امام صادق(ع) ضمن گرامیداشت سی و یکم مردادماه، روز جهانی مساجد که در واقع یادآور جنایت صهیونیست ها در آتش زدن مسجدالاقصی است، اظهار داشت: در راستای احیای جایگاه و کارکرد مساجد قبل از هر چیز باید بدانیم که اساساً مساجد به عنوان مراکز آموزش و پرورش علوم مختلف اسلامی و البته سایر علوم، نقش اساسی در گسترش دانش و فرهنگ اسلامی ایفا کردهاند، به نحوی که می توان گفت که کرسی های فکری و علمی نیز عمدتاً در مساجد دایر بوده و در طول تاریخ از این حیث به ایفای نقش پرداخته اند.
لزوم توجه به جایگاه مهم مساجد در دوران اسلامی
وی همچنین با تأکید بر این نکته که مسجد چه به عنوان نماد هویت اسلامی و چه به عنوان محور تمدنسازی باید در جامعه امروز ما جایگاه شایسته خود را پیدا کند، افزود: از سوی دیگر همچنین نباید از پایگاه اجتماعی مساجد غافل شد، کما این که مساجد به گواه تاریخ محل گردهمایی مسلمین، تبادل نظر، و انجام فعالیتهای اجتماعی و خیرخواهانه بودهاند و از سوی دیگر به عنوان مراکز تبادل فرهنگی و انتقال ارزشها و هنجارهای اسلامی به نسلهای آینده عمل میکرده اند.
وی خاطرنشان کرد: بر این اساس بنده به طور جدی معتقدم که احیای مساجد باعث میشود که بخش مهمی از مطالبات و انتظارت فرهنگی انقلاب اسلامی محقق شود و حال آن که متأسفانه ما گاه از این ظرفیت بزرگ غافل بوده ایم و لذا باید مع الاسف گفت که بخش مهمی از ناکامی های ما در حوزه فرهنگ و حتی مسایل اجتماعی به این نکته برمی گردد که آن طور که باید و شاید از ظرفیت مساجد در عرصه های مختلف اجتماعی و فرهنگی استفاده نکردهایم.
نقش مساجد در مطالبهگری فرهنگی و اجتماعی
مدرس دانشگاه همچنین بیان داشت: فراتر از مباحث روزمره کار فرهنگی و اجتماعی، اساساً فضای فرهنگی حاکم بر محیط مسجد توأم با بینش و معرفتی است که در امر فرهنگ سازی توجه به همین مساله موجب میگردد که اهالی مسجد و به قول معروف مسجدی ها به عنوان ظرفیت های مهمی در امر فعالیت های فرهنگی و علمی شناخته شوند، منتهای مراتب باید در بحث فکری و اندیشه ای نیز می توان حتی به دنبال احیای کرسی های آزاداندیشی در مسجد باشیم.
وی افزود: ما باید زمینه و بستری فراهم کنیم که اولاً مردم و نسل جوان بیش از پیش جذب مساجد شوند و ثانیاً هم این که با احیای نقش مساجد و توجه به کارکردهای چندگانه آن شرایطی را مهیا کنیم که بسیاری از امور مهم و اولویت دار فرهنگی و اجتماعی و حتی اقتصادی از مسجد پیگیری و به اصطلاح مطالبه گری شود، کما این که حضور مسئولان و مدیران در مساجد و پاسخ به سوالات و ابهامات مردم یکی از همین روشهاست.
مسجد مرکز تقویت هویت فرهنگی و اعتقادی است
حجت الاسلام حبیب بابایی، فعال فرهنگی و پژوهشگر حوزوی نیز با بیان این که ما در مباحث مرتبط با مساجد و کارهای فرهنگی نباید از بحث هویت جمعی اهل مسجد غافل شویم، گفت: آن چه مسلم است این که مسجد نه فقط به عنوان محور تقویت هویت دینی و فکری بلکه از سوی دیگر مرکز تقویت حفظ انسجام و وحدت میان امت اسلامی است و با توجه به اهداف دشمن در تضعیف انسجام و اتحاد ما، باید با نگاهی دیگر به نهاد مسجد و نقش آفرینی آن در ساحت های گوناگون توجه کرد و برای تقویت این نقش ها و کارکردها برنامه ریزی انجام داد، ضمن آن که همچنین باید از ظرفیت مسجد در امر خودسازی و جامعه شناسی نیز بهره مند شد.
وی اضافه کرد: نکته حائز اهمیت دیگر این که ساختار وجودی مسجد به گونهای است که کمیتگرایی چندان مجال ظهور و بروز پیدا نمی کند چه آن که اساسش مبتنی بر کیفیت است؛ یعنی هم عبادت و کنش های فردی و هم فعالیت های جمعی آن باید با کیفیت و البته خلوص نیت صورت گیرد. از سوی دیگر و با توجه به این که از جمله ایرادات جامعه ما در عرصه فرهنگی، ضعف در زمینه فعالیت های کیفی و اثرگذار است، لذا بهره گیری حداکثری از ظرفیت مساجد می تواند تا حدودی این نقیصه و ضعف را جبران کند.
نقش کلیدی ائمه جماعات در رونق بخشی برنامه های مسجد
وی با اشاره به اهمیت نقش روحانیون به عنوان ائمه جماعات مساجد در این زمینه گفت: تربیت نیروهای علاقهمندی که حداقل بتوانند هفتهای یک بار در مساجد حاضر شوند، یکی از کارکردهای مهم روحانیون و امامان جماعت است و شکل گیری ارتباط صمیمانه با نسل جدید می تواند به تحقق این مساله کمک کند.
حجت الاسلام بابایی یادآور شد: علاوه بر ائمه جماعات همچنین باید توجه داشت که هیئت امنا، بسیج و کانون های مساجد نیز در شکوفایی مسجد نقش دارند کما این که معتقدیم با نگاه به همه این ظرفیت مساجد میتوانند انواع و اقسام کارکردها را همچون برگزاری دوره های آموزشی و معرفتی، مرکز حل اختلافات، کارگاههای تولیدی و مجالس قرآنی و علمی را در درون خود داشته باشند و همه این ها می تواند به جذب بیشتر مخاطب به مساجد کمک شایان توجهی کند.
وی در خاتمه ابراز داشت: به تعبیر رسای امام راحل، مساجد سنگر است و لذا همه تلاش و همت ما باید مصروف بر این باشد که این سنگر بودن مساجد در عرصه های گوناگون تحقق پیدا کند، یعنی مسجد عملاً به سنگری برای حراست از دین و اعتقاد مردم همچنین به سنگر پاسخ به شبهات و نیز سنگر دفاع علمی، فکری و فرهنگی از جامعه اسلامی تبدیل شود.
گزارش از: سیدمحمدمهدی موسوی
نظر شما