تدوین مجموعه‌ای جامع از «آیات‌الاحکام» با رویکرد فقه شیعه

حجت‌الاسلام والمسلمین انصاری گفت: موسوعه آیات استحکام در چهار مرحله تدوین شده و علاوه بر گردآوری آیات فقهی، به بررسی مسائل مستحدثه و تطبیق دیدگاه‌های فقهای شیعه و اهل سنت پرداخته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین قدرت‌الله انصاری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه از اتمام پژوهش گسترده‌ای در زمینه «آیات‌الاحکام» خبر داد و گفت: این موسوعه در چهار مرحله تدوین شده و علاوه بر گردآوری آیات فقهی، به بررسی مسائل مستحدثه و تطبیق دیدگاه‌های فقهای شیعه و اهل سنت پرداخته است.

وی با اشاره به مراحل تدوین این اثر گفت: مرحله نخست از کتاب طهارت تا کتاب دیات، بر اساس آیات‌الاحکام مدون که پیش‌تر توسط دیگران انجام شده بود، اما با شیوه‌ای متفاوت و همراه با امتیازات جدید، سامان یافت.

این پژوهشگر حوزوی در ادامه گفت: مرحله دوم شامل بازخوانی مکرر قرآن کریم و شناسایی آیاتی بود که در آیات‌الاحکام پیشین به آنها استناد نشده بود. این بخش حدود هشت جلد از مباحث مختلف را در بر می‌گیرد؛ آیاتی که حتی در برخی کتب فقهی نیز کمتر به آنها پرداخته شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین انصاری افزود: مرحله سوم به بررسی و اثبات مسائل مستحدثه و موضوعات روز با استناد به آیات قرآن اختصاص یافت که در قالب نزدیک به سه جلد منتشر شده است. مرحله چهارم نیز شامل دو جلد «قواعد فقهی» بر اساس آیات قرآن است که قابلیت استناد در فقه را دارند.

ویژگی‌های متمایز موسوعه آیات الاحکام

این پژوهشگر حوزه علمیه در ادامه، مهم‌ترین تفاوت‌های موسوعه جدید با آثار پیشین آیات‌الاحکام جمع‌آوری روایات مرتبط دانست و خاطرنشان کرد: تمامی روایاتی که ذیل آیات‌الاحکام در منابع روایی یا فقهی ذکر شده بود، گردآوری و به‌صورت دسته‌بندی شده آورده شده است، بدون آنکه تکرار ایجاد شود.

وی ادامه داد: از دیگر تفاوت‌های این موسوعه جمع آوری آرای فقهای شیعه بود نظرات فقهای بزرگ شیعه در طول تاریخ که در کتب فقهی آمده اما به‌عنوان آیات‌الاحکام مطرح نشده بود، به‌شکل منظم ذیل آیات درج شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین انصاری اضافه کرد: از دیگر تفاوت‌های مهم این اثر ارزشمند بررسی تطبیقی نظرات اهل سنت است. در بخش‌هایی از موسوعه، دیدگاه‌های مذاهب اهل سنت نیز مورد اشاره قرار گرفته است؛ به‌ویژه مواردی که با نظر فقهای شیعه همسو بوده است. در صورت وجود اختلاف‌نظر، دیدگاه مخالف ذکر و سپس با استناد به مبانی خود اهل سنت نقد شده است.

گردآوری نظرات فقها و روایات اهل‌بیت(ع)

حجت‌الاسلام والمسلمین انصاری گفت: این کتاب با هدف گردآوری دیدگاه‌های فقهای شیعه درباره «آیات‌الاحکام» تدوین شده است. بسیاری از فقهای شیعه در طول تاریخ درباره آیات مرتبط با احکام شرعی اظهارنظر کرده‌اند، اما این دیدگاه‌ها به صورت مدون در منابع موجود منعکس نشده بود. بر همین اساس، تلاش شد مجموعه‌ای جامع از این نظرات در قالب یک اثر واحد گردآوری شود تا از فراموشی و پراکندگی محفوظ بماند.

این استاد حوزه علمیه افزود: همچنین روایاتی که از اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) در آثار روایی و فقهی پراکنده ذکر شده بود، در این مجموعه به‌طور یکجا و موضوع‌بندی شده گردآوری شده است.

پاسخ به شبهات اهل‌سنت

این پژوهشگر دینی در ادامه با اشاره به هدف سوم تألیف این اثر تصریح کرد: برخی تبلیغ می‌کردند که فقهای شیعه کمتر به آیات قرآن توجه دارند و بیشتر به اجماع یا روایات تکیه می‌کنند. در این کتاب نشان داده شد که تمامی احکام فقهی شیعه مستند به آیات قرآن است و سپس روایات در ذیل آن‌ها آورده می‌شود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: علاوه بر این، تطبیق دیدگاه فقهای شیعه و اهل‌سنت نیز صورت گرفته تا پژوهشگران منصف بتوانند قضاوتی روشن درباره وجوه اشتراک و اختلاف داشته باشند. در مواردی که نظر اهل‌سنت با شیعه تفاوت داشت، نقد و بررسی بر اساس مبانی خودشان انجام شده است.

ظرفیت آموزشی و درسی اثر

حجت‌الاسلام والمسلمین انصاری در پایان با اشاره به اهمیت آموزشی این مجموعه بیان کرد: بخش‌هایی از این اثر، به‌ویژه مباحث مسائل مستحدثه (جلد ۱۹ و ۲۰) و قواعد فقهی (جلد ۲۱ و ۲۲)، می‌تواند به عنوان منابع درسی در حوزه‌های علمیه مورد استفاده قرار گیرد. آیت‌الله العظمی سبحانی نیز بر ضرورت تلخیص این مجموعه تأکید داشتند تا طلاب در سطوح مقدماتی و متوسطه بتوانند از آن بهره بیشتری ببرند.

انتهای پیام/