خبرگزاری حوزه/ از آنجا که برای هر چیز می توان یک شکل و ظاهر و یک باطن و محتوا در نظر گرفت، دین نیز از این قاعده مستثنی نبوده، به عبارتی و به اعتباری می توان از نماز، روزه، حج و ... به ظاهرِ دین و از مفاهیمی چون اعتقاد قلبی به خدای متعال، ایثار و صداقت، راستی و امانت، ادای قرض، تحمل مشکلات، صبر، صله رحم و ... به محتوای دین یاد کرد. (۱)
از جهتی برای انقلاب اسلامی نیز می توان یک پوسته یا شکل و یک هسته یا محتوا در نظر گرفت که از شکل و ظاهر آن می توان به وجود پررونق و کاربردی مساجد و مراکز مذهبی و حتی ساختار و نوع چیدمان مذهبی اداری و پزشکی و مراکز علمی و نظامی و ... یاد نمود و نیز از هسته و محتوای انقلابی می توان به وجود رفتارهایی یاد نمود که در حوزه فعالیت های اجتماعی مورد تأکید و تأیید دین باشد.
برای توضیح بیشتر و به عنوان مثال از محتوای غنی در حوزه اجتماعی می توان به رفتارهایی چون عدالت و ایثار و امر به معروف و نهی از منکر و ادای امانت، دستگیری ضعفا و عفو و گذشت، تغافل در اجتماع، صداقت و راستی در گفتار و کردار و ... نام برد.
با این حساب همانگونه که می طلبد دین دارای یک نظام محتوایی عمیق و لازم الاجرا باشد، انقلاب اسلامی که خود حاصل و ثمره ایدئولوژیکی دین می باشد، قطع به یقین می طلبد برای ادامه حیات خویش از محتوای عمیق و دقیق موازی با محتوای دینی برخوردار باشد.
با تصور محتوا برای انقلاب اسلامی می توان از مقوله امر به معروف و نهی از منکر به عنوان محتوایی ترین امر (۲) در آن یاد نمود.
چه بسا که اگر در جامعه ای آن هم با رویکرد انقلابی و اسلامی، افراد چه در بستر جامعه و چه در سطوح عالی حاکمبت نسبت به یکدیگر بی تفاوت باشند، طومار آن انقلاب و حکومت قبل از اینکه توسط دشمن خارجی پیچیده شود، توسط عوامل ناآگاه سکولار و ناخواسته دست نشانده دشمن پیچیده خواهد شد. (۳)
برای توضیح بیشتر پیرامون اساسی ترین محتوا در انقلاب اسلامی و تبیین جایگاه امر به معروف و نهی از منکر می توان به نظام فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آن اشاره نمود که به نظر می رسد تک تک آحاد جامعه برای طول عمر بخشیدن به انقلاب اسلامی و دوام امنیت آن در حوزه جان و مال افراد ضروریست ترازهای فرهنگی هم جهت با اقشار متدین جامعه و الگوهای سیاسی برخواسته از بطن دین و مدل های ایده آل اقتصادی را از یکدیگر مطالبه نمایند و هرگونه انحراف از آن معیارهای مطلوب را با جدیت تمام اصلاح نمایند.
منابع:
1- تفاسیر المیزان ، نور، تسنیم، نمونه ذیل آیه ۲۰۰ آل عمران و ۸ مائده ، اعراف ۱۵۷ و نحل ۱۹۰
2- نهج البلاغه : و َما أعمالُ البِرِّ كُلُّها وَ الجِهادُ فى سَبيلِ اللّهِ عِندَ الامرِ بِالمَعرُوفِ و َالنَّهىِ عَنِ المُنكَرِ إِلاّ كَنَفثَةٍ فى بَحرٍ لُجِّىٍّ؛ همه كارهاى خوب و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منكر چون قطره اى است در درياى عميق.
۳- کافی : إِذَا لَمْ يَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ لَمْ يَنْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لَمْ يَتَّبِعُوا الْأَخْيَارَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ شِرَارَهُمْ فَيَدْعُوا خِيَارُهُمْ فَلَا يُسْتَجَابُ لَهُمْ/ هرگاه (مردم) امر به معروف و نهى از منكر نكنند، و از نيكان خاندان من پيروى ننمايند، خداوند بدانشان را بر آنان مسلّط گرداند و نيكانشان دعا كنند امّا دعايشان مستجاب نشود .
به قلم: حجت الاسلام محمدی، کارشناس ارشد فلسفه و کلام