به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، تاریخ شفاهی بخش بسیار مهم از پژوهش‌های تاریخی است که سینه به سینه به نسل بعدی منتقل می‌شود و دارای اهمیت بسیاری است و این مؤسسه در صدد جمع‌آوری تاریخ شفاهی فرهنگ و تاریخ استان قم در جنبه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و … است.

در ابتدای این جلسه محمد هادی خالقی از اعضای بنیاد قم پژوهشی با بیان شرح مختصری از زندگی مرحوم آمیرزا حسن نوری همدانی به عنوان محور و پایه گذار این انجمن در قم آغاز شد: آمیرزا حسن نوری همدانی از علما و فضلای برجسته دینی مقیم قم بود که در سال ۱۳۰۲ در همدان متولد شد و در سال ۱۳۶۹ دیده در نقاب خاک کشید.

وی افزود: این روحانی برجسته از سال ۱۳۴۰ شیوه تدریس خود در حوزه را تغییر داد با رها کردن تدریس فقه و اصول، به سیستم و نظام‌های جدید آموزش در حوزه روی آورد.

خالقی خاطر نشان کرد: از جمله آثار مهم ایشان تدوین الموسوعه الرجالیه بود که در هفت جلد زیر نظر آیت الله العظمی بروجردی تدوین شد و توسط بنیاد پژوهش‌های آستان قم رضوی منتشر شد. این کتاب زمانی منتشر و در دسترس عموم قرار گرفت که ایشان دار فانی را وداع گفته بودند و این کتاب از کتاب‌های بسیار مهم و کامل در زمینه علم رجال است.

سپس حسین فروغی یکی از عوامل تدوین کتاب تاریخ شفاهی انجمن ولی‌عصر (عج) قم گفت: ایده تدوین و تهیه این کتاب از هشت سال گذشته کلید خورد تا در خصوص افرادی که اقدام به تشکل سازی کردند مجموعه‌ای تهیه شود. آمیرزا حسن نوری همدانی از چهره‌های مهم در این زمینه بودند که اعضای این مکتب نیز از افراد تأثیرگذار در انقلاب و پس از آن بودند.

وی با اشاره به شخصیت گیرای این روحانی برجسته، گفت: در آن زمانی که قم از اماکن تفریحی و فرهنگی مناسب خالی بود، ایشان با ایجاد این انجمن، دانش آموزان را فارغ از محیط مدرسه گرد هم آورده بود و آموزش‌های مختلفی به آنها داده می‌شد و خانواده‌ها با اطمینان خاطر فرزندان خود را در رفت و آمد به این انجمن آزاد می‌گذاشتند.

فروغی ادامه داد: باید تدوین تاریخ شفاهی قم و تاریخ شفاهی حوزه در اولویت کار متولیان امر قرار گیرد چرا که در بسیاری از زمینه‌ها برای ثبت تاریخ، اطلاعاتی در اختیار نداریم و مطلعان نیز از دنیا رفته‌اند.

وی تاکید کرد: تاریخ شفاهی از منابع جدی و مهم تاریخی است که بخشی به تاریخ شفاهی موضوعی و بخشی به تاریخ شفاهی خانواده‌ها بازمی گردد. بخش مهم این کتاب اسناد است که ۸۰ درصد این اسناد برای نخستین بار است که منتشر می‌شود که از کتابخانه شخصی و اسناد آمیرزا حسن نوری همدانی به دست آمده است.

به گفته وی با تدوین این کتاب اسناد دیگری در اختیار این مجموعه قرار گرفت که در فاز بعدی همه این اطلاعات را در سایت و فضای مجازی ارائه خواهیم کرد.

محمود فیض، یکی دیگر از فعالان انجمن ولی‌عصر (عج) قم در خصوص چگونگی شکل‌گیری این انجمن گفت: این انجمن در سال‌های ۴۲ و ۴۲ بعد از ماجرای ۱۵ خرداد ۴۲ ایجاد شد و بزرگانی چون دکتر بهشتی، آقای ناظم زاده و آقای عابدی در جلسات انجمن سخنرانی می‌کردند.

وی ادامه داد: در ابتدا، جلسات انجمن به صورت گردشی در خانه‌های افراد مختلف برگزار می‌شد و سپس آمیرزا حسن نوری همدانی توانستند با گفت وگو با مراجع وقت حضرات آیات گلپایگانی، نجفی و دیگران مبلغ ۲۵۰ تومان جهت اجاره مکان ثابتی تهیه کنند و بعدها همان خانه را برای انجمن خریداری کردند.

وی بیان داشت: انجمن شورا داشت و به صورت شورایی با حضور ۵ نفر از دانش آموزان مدیریت می‌شد؛ چراکه برنامه‌های انجمن نیاز به برنامه‌ریزی داشت و دانش آموزان در جلسات برنامه‌ریزی می‌کردند که در نشست‌ها چه کسی قرآن بخواند، چه کسی سخنرانی کند و خواندن مقاله از دیگر بخش‌های این نشست‌ها بود.

فیض یادآور شد: بعدها برای تنوع و جذابیت بیشتر گروه سرود با مسئولیت آقای صفایی و گروه تئاتر با مدیریت آقای تفضلیان به مجموعه انجمن اضافه شد و دانش آموزان این هنرها را نیز یاد می‌گرفتند.

وی خاطر نشان کرد: بعد از چند سال فعالیت انجمن توسط ساواک و گزارش برخی نفوذی‌ها لو رفت و حتی بنده توسط ساواک دستگیر شدم و با امضای تعهدنامه مبنی بر عدم حضور در این انجمن آزاد شدم.

عضو بنیاد قم پژوهی ادامه داد: در این دوران گروه‌ها و حزب‌هایی مانند حزب ملل و گروه ضربت جوانان غیور قم تشکیل شد و گروه ضربت توسط بنده ایجاد شد که در آن روحانیون وابسته به دربار و روحانیونی که از شاه تعریف می‌کردند را شناسایی می‌کردیم و در مسیر خانه تا مسجد یا برعکس با آنها صحبت کرده و یا با آنان برخورد می‌کردیم.

وی ایجاد کتابخانه قابل توجهی در انجمن را از دیگر فعالیت مهم و مؤثر آن ذکر کرد و گفت: در این کتابخانه کتاب‌های زیادی تهیه شده و حتی کتاب‌های ممنوعه توسط رژیم نیز در آن وجود داشت و افراد کتاب‌ها را به امانت می‌گرفتند و مطالعه می‌کردند.

فیض با اشاره به اینکه گروه‌های مبارز انقلابی از این انجمن‌ها شکل گرفت، ادامه داد: در جریان انقلاب اسلامی نیز اعلامیه‌ها را با استفاده از دستگاه استنسیل چاپ و توزیع می‌کردیم.

وی اضافه کرد: در شهرها و شهرستان‌های مختلف نیز چنین انجمن‌هایی شکل گرفته بود و آیت الله یزدی نیز تاکید زیادی به تشکیل این انجمن‌ها در همه شهرها داشتند.

وی افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی آقای دکتر علی‌محمد یثربی سعی در احیای مجدد این انجمن نمود ولی مورد حمایت آمیرزا حسن نوری همدانی واقع نشد و ایشان به خاطر کهولت سن در این زمینه اقدامی نکردند و در نهایت با عنوان "انجمن ولی عصر (عج)، انجمن‌های اسلامی دانش آموزان قم" به فعالیت خود در ساختار متفاوت ادامه دادند.

لازم به ذکر است، در پایان این جلسه از کتاب تاریخ شفاهی انجمن ولی عصر با عنوان «خانه پلاک ۲۹» رونمایی شد.

۳۱۳/۱۷