به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام محمدرضا زارع خورمیزی عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی اهل بیت (ع) در نشست علمی «انقلاب اسلامی و تحول در علم تاریخ نگاری اسلامی» که از سوی مجمع جهانی شیعه شناسی برگزار شد.
گفت: امام (ره) قائل هستند که نباید تاریخ، فقط نقلی باشد بلکه باید علمی- تحلیلی باشد. امام‌خمینی ره همین نگاه را از ابتدای انقلاب داشتند و در نامه‌ای که به سید حمید روحانی تاریخ‌نگار عصر ما که کتاب «نهضت روحانیون ایران» را نوشتند ایشان صریحاً عنوان می‌کنند که تاریخ سرمشق ماست، عبرت بگیرید از این حوادث تاریخ، ما باید از تاریخ عبرت بگیریم طرز حکومت اسلامی و روش زمامداران اسلام را در صدر اسلام بیان بکنیم. یا در جمله‌ای دیگر از امام نقل می‌کند که در مورد مباحث تاریخی ایشان می‌فرمایند: اگر شما توانستید تاریخ را مستند به صدا و فیلم حاوی مطالب گوناگون انقلاب از زبان توده‌های مردم رنج‌دیده کنید کاری خوب و شایسته در تاریخ ایران نموده‌اید.
خیلی چیزها در تاریخ نیامده مثل نقش علما، نقش بزرگان دین در رویدادها است که این‌ها را هم باید ما در تاریخ بیان بکنیم.
خدمات انقلاب
خدمتی که انقلاب به تاریخ‌نگاری اسلامی کرد، همان‌طوری که اشاره کردم آوردن مباحث تاریخی از رأس هرم اجتماع به بدنه اجتماع بود و ما می‌بینیم که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تحلیل‌های تاریخی در خطبه‌های نماز جمعه در سخنرانی‌ها در مقاله‌ها و کتاب‌ها به حد قابل توجهی افزایش یافت، دید تاریخی و عمق تاریخی مردم بسیار بیشتر شد. قبلاً تاریخ اسلام را از نگاه ناسخ التواریخ که بسیاری از مباحث آن از اغراق‌ها و امثال آن آمیخته شده است، بیان می‌نمودند.
بسیاری از بزرگان دینی ما تو مباحث تاریخی ورود نمی‌کردند و تحلیل‌های تاریخی را بیان نمی‌کردند اما می‌بینیم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی باعث شد که ما رجوع کنیم به مباحث عمده‌ی تاریخی صدر اسلام خصوصاً در دوران دفاع مقدس. مباحث مغازی رسول‌الله و جنگ‌های رسول‌الله مباحث مربوط به جهاد صدر اسلام به‌صورت گسترده در جامعه مطرح شد.
انقلاب بسیاری از شخصیت‌های تاریخی برجسته اسلام را از مهجوریت بیرون آورد. ما تاریخ برخی از پیشوایان دین را می‌شناختیم اما دیگر شخصیت‌های برجسته صدر اسلام را کمتر آشنا بودیم، انقلاب اسلامی باعث شد تحولی در ارائه و معرفی مجدد شخصیت‌های گمنام صدر اسلام ایجاد بشود.
مثلاً: حجر بن عدی را کمتر در تاریخ صدر اسلام خصوصاً نویسندگان اهل‌سنت با اینکه از صحابه بوده، کمتر ورود کرده‌اند!! چرا؟ چون حجر بن عدی یک شخصیت انقلابی بود وقتی می‌دید بالای منبر، معاویه به گماشتگان خود دستور می‌داد امیرالمومنین امام علی علیه‌السلام را سب کنند، مردانه در مقابل سب مولا امیرالمومنین علیه‌السلام ایستاد تا جایی که زیاد بن ابیه نامه‌ای را به معاویه با امضای هفتاد نفر از رؤسای قبایل کوفه نوشت که حجربن‌عدی و یارانش با جماعت مخالفت کرده‌اند در سب ابی تراب یعنی علت جرم اصلی حجر این است که با سنت و جماعت در سب امیرالمومنین همراهی نکرده است. این حجر را آوردند به سمت شام در منطقه‌ای که در یک شهر سوریه است بنام مرج عذرا در آنجا معاویه دستور داد که ایشون و شش نفر از یارانش را اعدام بکنند و جالب است که اهل عامه میگویند شیعه سب صحابه انجام می‌دهد در حالی‌که اساساً در سیره ائمه طاهرین و شاگردانشان و شیعیان سب اصلاً وجود نداره، آن چیزی که بوده لعن بر قاتلان اهل‌بیت بوده که اهل‌سنت هم قبول دارن که لعن بر قاتلان انبیا و لعن بر قاتلان مؤمنان در قرآن هم آمده و خدای بزرگ لعن کرده اونهایی که انبیا را آزردند و فرزندان انبیا را کشتند و امثال آن پس سب نداریم. اما آغازگر سب خلفای امویان و معاویه وامثال اون هستند که هفتاد سال سب بر مولا علی علیه‌السلام را بر روی منابع رواج می‌دادند ایشان (حجر بن عدی) دقیقاً در مخالفت با سب صحابه به شهادت رسید یعنی یک صحابه بالاتراز امیرالمومنین امام علی علیه‌السلام نداریم و حجربن عدی به‌خاطر مخالفت با آنان همراه با یارانش قتل‌عام شدند و ما می‌بینیم که قبلاً این شخصیت برجسته‌ای که این تأثیر بزرگی هم در مقابله با این سنت ناصحیح داشت نا شناخته شده بود مگر نزد خواص که ایشان را می‌شناختند اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نه‌تنها در کتب مختلف در مورد حجر نوشته شد کتاب‌هایی حتی برای کودکان در مورد حجر بن عدی نوشته شد بلکه سریال ایشونم ساخته‌شده سریال تاریخی که به بحث حجر می‌پردازند و حجربن‌عدی به مردم شناسانده شد.
ما یک کار ارزشمندی که بعد از پیروزی انقلاب نیز می‌بینیم این است درمورد شخصیت‌های تاریخی سریال و فیلم و کارهای هنری به‌صورت گسترده عرضه شد چه در مورد انبیا چه در مورد تاریخ ائمه و چه در مورد تاریخ بخش‌های دیگر صدر اسلام مثلاً سریال مردان آنجلس درمورد اصحاب کهف، سریال حضرت یوسف پیامبر، فیلم‌های سینمایی در مورد حضرت ایوب، حضرت ابراهیم و دیگر انبیا، همچنین در مورد صدر اسلام فیلم‌ها و سریال‌های متعددی ساخته شد از جمله موفق ترین‌شان سریال مختار نامه بود که این‌ها صدر اسلام را سعی کردن برای مردم به تصویر بکشد. نویسندگان متعهد و کارگردانان متعهد وارد این عرصه شدند و الان هم کاری بسیار فاخری در مورد حضرت موسی علیه‌السلام در حال کار است و کار فاخری در مورد حضرت سلمان‌فارسی در حال کار است این‌ها می‌بینیم از برکات پیروزی انقلاب اسلامی است.
اما نکته بعدی را که باید در مورد تأثیر انقلاب اسلامی در تحول علم تاریخ‌نگاری بیان بکنیم اینه که ما کتاب‌های درسی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از دبستان گرفته تا دانشگاه را وقتی یک طرف بگذریم و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را در طرف دیگر، می بینم کتب درسی رشد بسیار عالی داشته است مثلاً در کتاب‌های درسی قبل‌از انقلاب در بخش مباحث تاریخی، اختصاص دارد به رأس هرم قدرت در زمان هخامنشیان تا زمان پهلوی یعنی تاریخ شاهان و این از نوشتن هرودت و یا تاریخ‌نگاران جدید ویل‌دورانت و امثال او که این‌ها مایل بودند در مورد هر کدام از ملت‌های اسلامی هویت جدید و مقابل هم دیگر را ایجاد بکنند. آنان رفتن سراغ عراق برای آنان تاریخی منهای تاریخ اسلام شامل سومر و آکد و بابل و مباحث تاریخ اسلام به اندازه‌ای در کتاب‌های تاریخی آن زمان کم‌رنگ کرده بودند که قهرمانان امثال بخت‌النصر باشد یا امثال امرای بابل باشند حمورابی باشند
خدمت بزرگی که انقلاب اسلامی کرد این بود که مبحث تاریخ تشیع را در سطح جهانی وارد دانشگاه‌ها و مراکز علمی دنیا کرد و این سبب شد که بگوییم شیعه هم تاریخ دارد و شیعه هم شخصیت‌های بزرگ تاریخی دارد، اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ما می‌بینیم اتفاق بسیار مبارکی برای ارائه تاریخ اسلام از منظر شیعه و از منظر اهل‌بیت علیم السلام شد، در جاهای مختلف کنفرانس‌های مختلف تاریخی برگزار شد، ما وقتی دنبال می‌کنیم می‌بینیم که برای اینکه این پدیده را بشناسند باید ریشه‌های آن را می‌دونستند خب وقتی ریشه‌های آن در تشیع جستجو می‌کنند می‌روند سراغ شخصیت‌های برجسته شیعی صدر اسلام و از اون به بعد ما می‌بینیم یک هویت جدید تاریخی برای شیعه در جهان شکل می‌گیرد دایرةالمعارف‌ها به ائمه بیشتر می‌پردازند.
