خبرگزاری حوزه | خاصیت هنر انتقال عواطف و احساسات و اندیشه‌های ما به مخاطب است. هنر با تلطیف زمختی برخی واقعیت‌های تلخ، ما را تا حدودی برای مواجهه صحیح و منطقی آماده می‌کند. اینکه ما کسی را از مسیر اشتباهی که می‌رود با خبر کنیم تا به مسیر اصلی اش برگردد، «نه کاری است خرد» که «هزار نکته باریک‌تر ز مو اینجاست، نه هر که سر بتراشد قلندری داند.»
بسیاری از ما به خاطر محیطی که در آن پرورش پیدا کرده ایم و فرهنگ درست و یا نادرستی که در آن نفس کشیده ایم، نسبت به برخی مسائل واکنش نشان می‌دهیم؛ البته به طور کلی این نوع واکنش طبیعی است، مهم این است که چه طور می‌توانیم پیام خودمان را به طرف مقابل نسبت به موضوعی خاص منتقل کنیم که نه تنها دلخوری یا واکنش منفی را سبب نشود؛ بلکه اسباب قدردانی مخاطب را نیز فراهم آورد.

حال آیا می‌توانیم لحن سخنان خود را در القای یک فرهنگِ درست به گونه‌ای سامان دهیم که به پذیرش اجتماعی بیانجامد و ایجاد حساسیت نکند؛ منظور از حساسیت، حساسیت شخصی مبتنی بر خواسته‌های فردی نیست؛ بلکه توجه به ظرافت‌های ابعاد فرهنگی و تربیتی است.

همه ما دیده ایم افراد متدینی را که در مواجهه با کژرفتاری‌ها در اجتماع فقط گله می‌کنند و یا گاهی متوسل به زور هم می‌شوند. این خشونت کلامی و یا فیزیکی نشان از آشنا نبودن با هنر ارتباط کلامی دارد. این هنر است که مثل یک نسخه شفابخش عمل می‌کند. حتما لازم نیست همیشه و همه جا «مرّ قانون» به مخاطب مان گوشزد شود، بلکه چه بسیار که بیان و یادآوری هنرمندانه قانون و از نظر دور نداشتن اقتضائات زمانی و مکانی کلام ما را نفوذی دو چندان بخشد.

واقعیت این است که اگر در تمام فقه به خصوص باب امر به معروف و نهی از منکر مجتهد باشیم و از همه فروعات آن هم با خبر؛ اما نسبت به اخلاق دینی و روان‌شناسی مخاطب و شرایط روحی، سنی، جنسیتی و محیطی او بی اعتنا، نمی‌توانیم به خوبی از عهده انجام این دو فریضه بزرگ برآییم.

نگاهی کوتاه به سیره و سلوک اهل بیت طاهرین(علیهم السلام) و بزرگان و عالمان دین می‌تواند در این زمینه راه‌گشا و گره‌گشا باشد. نمونه بارز این سلوک پسندیده رفتارِ نه قهرآمیز که هنرمندانه‌ی امام موسی بن جعفر(ع) با بُشر حافی است که از یک فرد گناهکار، عابدی پرهیزکار ساخت.

شایسته است متولیان وضع و اجرای قوانین مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر در جامعه از میان افراد سلیم النفس‌ جامعه گزینش شوند که با روشهای هنرمندانه‌ ترویج معروف آشنا باشند و رعایت اخلاق را در اجرای احکام دین هنگام مواجهه با خطاهای اجتماعی در نظر گیرند.

علیرضا مکتب دار، طلبه حوزه علمیه قم