خبرگزاری حوزه/ انقلاب اسلامی در ایران به عنوان نقطه عطفی در تاریخ تحولات منطقه بشمار می رود، که شکستن هیمنه دو ابرقدرت شرق و غرب را از نتایج آن محسوب می کنند. از آغاز حرکت انقلاب تا پیروزی و به ثمر نشاندنش، دو گروه نقش ویژه ای را بازی می کنند: «متفکرین» در حوزه نظریه پردازی، جهت دهی افکار و انگیزه بخشی و از طرفی «مردم» به عنوان مجریان تحقق این نظریات در میدان تقابل با حکومت و مخالفین قیام. از منظر تحلیل گران و ارزیابان حرکت ها و جنبش های انقلابی، باید به جایگاه متفکرین انقلابی توجه خاصی کرد، و جهت نقد و بررسی حرکت انقلاب و همچنین مصونیت سازی آن از اتفاقات و خطرات و انحرافات پیش رو، لازم است تا افکار و آثار این متفکرین مورد بررسی، تبیین و بازخوانی قرار بگیرد.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر شهید باهنر از جمله متفکرینی است که در عرصه پایه ریزی مبانی معرفتی اسلام و تبلیغ آن پیش از انقلاب و پس از آن، از جمله پیشگامان محسوب می شود، و در حوزه فعالیت های میدانی نیز با تأسیس و مدیریت کانون های فرهنگی، نشر کتاب و... قبل از پیروزی انقلاب و با فعالیت های مختلف اجرایی از جمله نخست وزیری در دوره شهید رجایی، خدمات قابل توجهی به مردم ایران و انقلاب ارائه دادند. تأسیس دفتر نشر فرهنگ اسلامی، همکاری در مدیریت مدرسه رفاه، کانون توحید، تألیف کتاب تعلیمات دینی برای آموزش و پرورش قبل از انقلاب، پایه ریزی نهضت سوادآموزی، عضویت در ستاد شورای انقلاب، و همکاری با حزب جمهوری اسلامی، و ایراد ده ها سخنرانی در بین مردم و قشر جوان مذهبی در راستای تبیین تفکرات اصیل اسلامی از جمله فعالیت های ایشان است. قطعاً شناخت شاخصه های فکری و شخصیت این شهید بزرگوار به درک ما از انقلاب و آینده آن کمک شایانی خواهد کرد. همچنان که رهبر معظم انقلاب نیز به این مطلب اشاره کردند: مطالب‌ و نوشته‌های‌ عمیق‌ و ارزشمند شهید باهنر تأثیر بسیار زیادی ‌بر فضای‌ جامعه ‌پیش ‌از انقلاب ‌اسلامی ‌داشت. (تاریخ ۷ شهریور ۱۳۸۰)

کتاب «مباحثی پیرامون فرهنگ انقلاب اسلامی» حاصل مجموعه گفتارها و نوشتارهایی در خصوص مفاهیم کلیدی همچون: صدور انقلاب، ماهیت انقلاب اسلامی، نگاه انقلاب اسلامی به روابط بین الملل، چرایی دفاع از فلسطین و قدس، وحدت اسلامی، آزادی، انقلاب فرهنگی و... است که توسط آن شهید فرزانه در بین جوانان و اقشار مختلف در دوره پس از انقلاب مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است.

کتاب مذکور در سه فصل تدوین شده است: فصل اول: بُعد فرهنگی انقلاب اسلامی. فصل دوم: بُعد اجتماعی ـ مردمی انقلاب اسلامی. فصل سوم: بُعد سیاست خارجی انقلاب اسلامی.

قسمتی از متن کتاب

ماجرای انقلاب اسلامی ما، بار فرهنگی انقلاب را در دنیا زیاد کرده است. یعنی تعدادی اصطلاحات جدید وارد فرهنگ دنیا شده است که این اصطلاحات قبلاً جزء فرهنگ دنیا نبود. به عنوان مثال، کلمه «مستضعف» برای مردم خود ما هم تا یکی، دو سال قبل، یک کلمه روان نبود و در فرهنگ معمول و متداول ما وجود نداشت. کلمه «مستکبر»، کلمه «طاغوت»، یا نسبت به مردها «برادر» گفتن و نسبت به زن ها «خواهر» گفتن، کلمه «امام» نسبت به مرجع دینی که رهبری سیاسی داشته باشد و اصطلاحاتی از این قبیل، قبلاً در بین ما هم رایج نبود. قبلاً وقتی می خواستند مردم را منهای اشراف بیان کنند، می گفتند توده مردم، یا در بعضی از مکاتب روی کلمه «کارگر» و «کشاورز» اصرار داشتند. ولی کلمه «مستضعف» که آمد، کارگر و کشاورز و پیشه ور و همه افرادی را که به نوعی در محرومیت بسر می برند، زیر پَر و بال خود جای داد. آن هم نه فقط محرومیت مالی، چون معنای مستضعف تنها این نیست؛ مستضعف به هر انسانی می گویند که به نوعی حقوق آنها پایمال شده باشد. در زیر چنگال ابرقدرت ها یا قدرت های داخلی یا هر نوع سلطه و سلطه گری اسیر باشند.(ص۱۰۳)

قابل ذکر است که این کتاب هشتمین مجلد از مجموعه آثار شهید باهنر است که توسط نشر شاهد در ۳۳۶ صفحه به چاپ رسیده است.

علی اکبری، پژوهشگر حوزه