دکتر محمدرضا قاسمی دبیر ستاد راهبری فناوری های هوشمند حوزه های علمیه، در حاشیه برگزاری دوره ی آشنایی با فناوری های هوشمند به تشریح ابعاد برگزاری این برنامه پرداخت و به خبرنگار خبرگزاری حوزه گفت: این دوره با همکاری مرکز آموزش های کاربردی و مهارتی حوزه های علمیه به منظور آشنایی حوزویان با فناوری های هوشمند برگزار می شود.

قبل از تبیین مباحثی مثل متاورس، بلاک چین و... موجی از تشویق به کسب و کار در حوزه ی این فناوری ها ایجاد شده است.

ضمن عرض سلام و خداقوت، با توجه به برگزاری دوره آشنایی با فناوری های هوشمند لطفا بفرمایید ضرورت برگزاری این دوره چیست و ناظر به چه دغدغه ای در ستاد راهبری فناوری های هوشمند این دوره طراحی شده است؟

بسم الله الرحمن الرحیم

ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه همانگونه که از نامش پیداست با هدف راهبری فضای کلان فناوری های هوشمند در حوزه های علمیه به ویژه کاربرد این فناوری ها در بحث علوم اسلامی می باشد. اما در واقع به تبع رسالت هایی که حوزه علمیه در بازسازی تمدن نوین اسلامی دارد قطعا استفاده این نهاد از فناوری های هوشمند فقط معطوف به علوم انسانی و اسلامی نمی شود بلکه حتی در مسائل کلان تری هم ما می توانیم این رسالت را تعریف کنیم.

ما باید در بحث تمدن نوین اسلامی و حرکت به سمت آن دو گام مهم را برداریم اول استکشاف نظام مسائل تمدن نوین اسلامی از دین مبین اسلام و دیگری نفوذ و جاری ساختن این معارف در همه ی عرصه های زندگی فردی و اجتماعی. در این دو گام مهم ستاد وظایف و اهداف خود را به این شکل تعریف می کند که با راهبری مناسب موجب گردد که فناوری های هوشمند در خدمت تمدن نوین اسلامی استفاده شود و همچنین مواجهه ی فعالی در استفاده از این فناوری ها در مقابل کشورهای غربی و کسانی که به هر دلیلی با اسلام و انقلاب اسلامی زاویه دارند داشته باشیم.

اما به هرحال پیگیری این امور در سطح متعالی نیاز به بسترسازی های مناسب و زمینه چینی های قبلی دارد؛ علی رغم اینکه حوزه های علمیه همیشه نسبت به طرح مباحث مربوط به فناوری با روی گشاده برخورد نموده است اما مساله ی فناوری با قید «هوشمند» خصوصا در زیر عنوان هایی مانند هوش مصنوعی، متاورس، بلاک چین و... بالنسبه مسائل جدیدتری هستند و تاکنون کمتر به این مسائل توجه ریشه ای و منسجم و یا با رویکرد تمدنی صورت گرفته است. فارغ از آن حتما شما نیز این مساله را تایید می کنید که این روزها در رسانه ها و فضای مجازی به کرات -و گاهی متاسفانه با سوگیری هایی مضر- کلیدواژه هایی مانند متاورس، nft، ارز دیجیتال، هوش مصنوعی، ربات های هوشمند و.. عنوان می شوند و حتی به وضوح می بینیم قبل از اینکه ابعاد و زوایای چنین فضاهایی برای افراد تبیین شود موجی از مباحث مربوط به کسب و کار و رویکردهای اقتصادی این فناوری ها ایجاد شده است.

بنابراین چنین مسئله‌ای اساسِ دغدغه ی ستاد نسبت به برگزاری دوره های آشنایی با فناوری های هوشمند را رقم می زند. در واقع حوزه های علمیه برای اینکه بتوانند مواجهه ای مناسب با مقوله فناوری های هوشمند چه در زمینه کاربست این فناوری ها چه در زمینه نقد و بررسی مبانی آن چه در زمینه حضور مبلغین در عرصه های اجتماعی و ارتباط با جامعه ای که در حال تعامل با این فناوری ها هست داشته باشند طبعا لازم است شناختی دقیق از منابعی معتبر نسبت به فناوری های هوشمند کسب کنند.

ما در این دوره تلاش داریم به مدد الهی و با همکاری مرکز آموزش های کاربردی و مهارتی حوزه های علمیه که زحمت برگزاری را دغدغه مندانه متقبل شده اند و همچنین حضور اساتید مطرح حوزوی و دانشگاهی، به صورتی جامع و البته در حد ظرفیت جلسات و نیاز مخاطبین دوره به عناوین مختلف فناوری های هوشمند بپردازیم.

گسترش مباحث نظری و همچنین تولیدات فنی فناوری های هوشمند تمامی ابعاد جامعه را درگیر می کند.

* با توجه به اینکه بیان کردید در سال های اخیر موج رسانه ای قابل توجه ای حول محور فناوری های هوشمند خصوصا مواردی مانند هوش مصنوعی، بلاک چین و... شکل گرفته است. تاثیر برگزاری چنین دوره هایی در حوزه های علمیه را در اثرگذاری بر این مقولات چگونه می بینید.

ببینید همانطور که در پاسخ پرسش قبلی عرض کردم در سال های اخیر توجه نهادهای مدیریتی و مراکز علمی و صنعتی به طور ویژه ای به مسئله فناوری های هوشمند معطوف گردیده است. حرکت جدی جوامع به سمت استفاده از فناوری های هوشمند به واسطه جایگاه مهمی ست که این فناوری ها در آینده جهان دارند. فرمایش مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از نخبگان که فرمودند باید در مساله هوش مصنوعی جزو ده کشور برتر جهان شویم و مساله هوش مصنوعی را در آینده جهان نقش آفرین دانستند در همین راستا است.

با وجود این فضا حضور حوزه های علمیه در این مقولات حیاتی به نظر می رسد چرا که از سویی بالطبع با گسترش مباحث نظری و همچنین تولیدات فنی فناوری های هوشمند دامنه ی این مسئله تمامی ابعاد جامعه را درگیر کرده و از پیامد آن مسائلی گوناگون و چالش ها، ظرفیت ها و تهدید هایی مختلفی ایجاد می گردد و از سویی حوزه علمیه در حوزه های تمدنی اعم از مبانی نظری و رویکردهای کلان سیاست گذاری همچنین در حوزه های تبلیغی و اجتماعی نقش آفرین است. لذا لازمه‌ی حضور موثر حوزویان در این مقولات آشنایی ایشان با این مباحث است.

این دوره گرچه به تعبیری جزو اولین دوره های آموزشی برای حوزویان در جهت معرفی و شناخت فناوری های هوشمند می باشد اما در واقع فارغ از مخاطبین اصلی خود که در دوره شرکت دارند، جمع گسترده ای از مخاطبین غیر مستقیم را به مرور زمان و به صورت تصاعدی در برخواهد گرفت. ما امیدواریم که با گفتمان سازی و جریان سازی این مسائل، بسترهای آشنایی، بحث و تبادل نظر و نهایتا تاثیرگذاری کلان حوزویان در مباحث فناوری های هوشمند به سطح مطلوب خود نائل آید.

پس از دوره آشنایی با فناوری های هوشمند دوره تربیت پژوهشگر در زمینه هوش مصنوعی برگزار می گردد.

ثبت نام این دوره چگونه و یا چه شاخصه های صورت گرفت و آیا این دوره در مراحل پیشرفته تری استمرار خواهد داشت؟

سال گذشته پس از شکل گیری طرح و ایده برگزاری دوره، ثبت نام از طلاب و روحانیون حایز شرایط در نیمه ی دوم سال ۱۴۰۰ انجام گرفت سپس با انجام مصاحبه و بررسی بیش از ۱۰۰ نفر متقاضی نهایتا ۴۰ نفر از بزرگواران برای شرکت در دوره انتخاب شدند.

در خصوص استمرار این برنامه لازم است اشاره کنم این دوره در واقع برای موضوع شناسی است و شرکت کنندگان آن برای حضور در دوره تربیت پژوهشگر در زمینه هوش مصنوعی که در سال تحصیلی آتی برگزار خواهد شد انتخاب می شوند. البته طرح دوره تربیت پژوهشگر مفصل است و بنده به اختصار عرض کنم که پژوهشگرانی که علاقمند هستند در زمینه تحلیل و برخورد با فناوری های هوشمند به مثابه یک موضوع ورود داشته باشند در آن حضور خواهند یافت.

عناوین هوش مصنوعی، هوش مصنوعی توضیح پذیر و متاورس مباحث اصلی دوره را تشکیل می دهند.

در این دوره به چه موضوعات و سرفصل هایی پرداخته می شود؟

ما برای این دوره از طرفی با مشورت اساتید مطرح مقوله فناوری های هوشمند و از طرفی با اتکا به ظرفیت ها و تجارب مرکز آموزش های کاربردی و مهارتی حوزه های علمیه به سرفصل هایی دست یافتیم که می توان گفت عناوین هوش مصنوعی، هوش مصنوعی توضیح پذیر و متاورس مباحث اصلی آن را تشکیل می دهند.

اساتید محترم در مبحث هوش مصنوعی و هوش مصنوعی توضیح‌پذیر که بخش عمده ی محتوای دوره را تشکیل می دهد به سرفصل های پردازش زبان طبیعی، پردازش تصویر، پردازش صوت، یادگیری هوشمند، رباتیک، حکمرانی هوشمند، استدلال ورزی هوشمند، وب معنایی، سامانه های خبره، خوانش ماشینی و گراف دانش می پردازند. همچنین در مساله متاورس مختصرا سرفصل هایی همچون بلاک چین، ارز مجازی، واقعیت مجازی و افزوده، بازسازی سه بعدی، اینترنت اشیا، رایانش لبه ای و ۵G ارائه شده است.

* زمان و مکان برگزاری این دوره و اساتیدی که در آن به ارائه مطلب دارند به چه صورت بوده است.

این دوره از سه شنبه گذشته یعنی ۲۸/۰۴/۱۴۰۱ شروع گردیده و تا ۰۶/۰۵/۱۴۰۱ هرروزه از ساعت ۱۵ الی ۲۰ عصر در سالن آیت الله حائری(ره) واقع در مرکز مدیریت حوزه های علمیه در جمکران ادامه خواهد داشت.

اساتید دوره نیز آقایان دکتر مینایی بیدگلی، دکتر فولادی قلعه، دکتر قدمنان، دکتر الهی منش، دکتر سجادی، دکتر عسگری، مهندس ربیعی زاده،دکتر عطاردی، دکتر حسینی، دکتر نوریان، دکتر علیزاده حجت الاسلام و المسلمین شهبازی و همچنین سرکار خانم ها دکتر ثروتی، دکتر برادران و دکتر متشکر آرانی می باشند.