حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سیدعلی آتش‌زر، کارشناس سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه، با بیان اینکه پیام‌های بازرگانی تلویزیون، کارکرد مادی صرف دارد، اظهار کرد: بنده با واژه تبلیغات، برای این‌گونه رسانه‌ای موافق نیستم.. تبلیغ واژه‌ای بومی و فرهنگی است که ریشه در رشد دارد، پس ترجیح این است که از عناوینی چون پیام‌ بازرگانی و... استفاده شود. این مقدمه را بیان کردم تا بگویم درست است که در پیام‌های بازرگانی باید کارکرد اقتصادی آن رعایت شود، اما این امر نباید بهانه‌ای باشد تا شاخص‌های بومی و ملی فراموش شود.

وی افزود: مسئله مهم این است که تطبیق سیاست‌گذاری‌ها موجود در حوزه پیام‌های بازرگانی با شرایط روز تطبیق داده نشده است، البته سیاست‌هایی در این زمینه اعلام شده، ولی میزان کارآمدی سیاست‌ها جای سؤال دارد.

این کارشناس رسانه بابیان اینکه موضوع اصول در پیام‌های بازرگانی بسیار حائز توجه است، تصریح کرد: گاهی در پیام‌های بازرگانی سیما می‌بینم از اسطوره‌های غربی بهره برده می‌شود. برای مثال شخصیت‌های جان اسنو سریال «بازی تاج‌وتخت» یا رگنار «وایکینگ» به‌صورت غیرمستقیم در برخی پیام‌های بازرگانی مشاهده می‌گردد، البته پیام‌های بازرگانی که متکی به اسطوره‌های بومی باشند هم موجود است، اما تعدادشان در مقابل کارهایی که تکیه‌بر اسطوره‌های غربی دارند کم است.

این مدرس حوزه و دانشگاه متذکر شد: مشکل دیگر پیام‌های بازرگانی این است که نسبت به روابط خانوادگی احترام لازم گذاشته نمی‌شود. برای مثال رفتاری که بین والدین یا همسرها مشاهده می‌شود، متکی به شاخصه‌های غربی است و با فرهنگ بومی سازگار نیست. به‌عنوان مثال، در یک پیام بازرگانی مربوط به مایع ظرفشویی، نقش عمه خانواده به‌عنوان بزرگ فامیل، فردی پلید تصویر می‌گردد که به‌واسطه قدرت مایع ظرفشویی از بدی‌ها رها شده و تبدیل به شخصیتی مهربان می‌شود! این شوخی با نسبت‌های خانوادگی، هیچگونه ظرافت و زیبایی ندارد و تنها ارکان خانواده را مورد هجمه قرار می‌دهد.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین آتش‌زر اضافه کرد: در سالهای پیشین، تاکید گسترده‌ای برای به دنیا آوردن فرزند در یک تاریخ خاص (9/9/99) در جامعه رواج پیدا کرد. این اتفاق از سوی بسیاری از پزشکان مذموم شمرده شد، چون کودک باید از جهت فیزیولوژیک به رشد کامل برسد تا پا به دنیا بگذارد، ولی صداوسیما به‌جای این‌که این مسئله را تقبیح کند، خود با پیام‌هایش، آتش‌بیار این معرکه نامعقول شد و تولد در این تاریخ را به‌عنوان یک اتفاق ویژه با هاله‌ای اسطوره‌ای به مردم معرفی کرد. یا تاکید فراوان بر خرید فرش یا دیگر محصولات در این روز 9/9/99 گواه این امر بود. آیا در این روز اتفاق خاصی رخ‌داده؟ آیا مناسبت مذهبی و ملی ویژه‌ای در این روز وجود دارد؟ چرا باید با ترویج این خرافات رسانه‌ای مدرن، با جان فرزند خود به‌راحتی بازی کنیم؟!

وی پیشنهاد کرد: برای اینکه وضعیت پیام‌های بازرگانی شکلی بهتر به خود گیرد باید گروهی کارشناس مستقل و حرفه‌ای در این حوزه، نظارت لازم را انجام دهند، هرچند اینکه چه افرادی در این گروه حضور داشته باشند، در موفقیت این نظارت تاثیر تمام خواهد داشت. لازم است در این گروه نظارتی، حتماً از کارشناسان رسانه‌ای در کنار متخصصان جامعه‌شناسی و مذهبی و ... باشند تا عملکردشان بتواند جریان‌سازی لازم را داشته باشد.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین آتش‌زر در انتها تصریح کرد: مشکل دیگر برخی پیام‌های بازرگانی، به رویکرد کلیشه‌ای آنها مربوط می‌شود. مثال برخی پیام‌ها که در مناسبت‌های مذهبی بر محمل فرهنگ دینی، ساخته شده، مثلاً با تمسک به رمضان و روزه‌داری ساخته شده بود، آنقدر تکراری بوده که نسل جوان با آن ارتباط برقرار نمی‌کند و در ذهنیت آن‌ها، حسی ناخوشایند بر می انگیزد. در عمده این کارها، خانواده‌ای سنتی با سبک زندگی خاص، مشغول افطاری هستند. این اتفاق در جای خود زیباست، اما تا چه زمانی باید تنها این الگو را معرفی کنیم؟ آیا جوانی که چنین فضایی را تجربه نکرده، تصاویر مربوطه برایش جذاب است؟ این سطحی‌نگری حتی در تصویرسازی از مناسک هم وجود دارد. نمونه‌هایی از این دست را در آثاری که قرار است عزاداری عاشورا در آن نشان داده شود نیز قابل‌ مشاهده است.

این کارشناس رسانه با تأکید بر اینکه پیام‌های بازرگانی باید با قواعد زمانی نیز همخوان باشد، گفت: از دیگر مشکلات این حوزه باید به بی‌سلیقگی در زمان پخش سریال‌ها اشاره کرد. برای مثال در یک کار بسیار جدی و درام که در آن موضوعات دینی روایت می‌شود به ناگاه پیام‌هایی پخش می‌شود که هیچ سنخیتی با موضوع سریال ندارد. این امر نشان می‌دهد برای پخش‌کننده تنها تعداد تماشاچیان مهم بوده، والا می‌شود در آن مقطع کارهای متناسب با پیام سریال پخش کرد.

وی یادآور شد. بی‌سلیقگی فوق در رابطه با پیام‌های مذهبی نیز وجود دارد. مثلاً قرار است فوتبال پخش شود، اما دقیقاً قبل از آغاز مسابقه، آگهی برگزاری یک هیئت عزاداری با بدترین شکل، روی آنتن می‌رود! این بی‌سلیقگی از آنجا نشئت می‌گیرد که پخش‌کننده تصور می‌کند آن زمان تماشاگر فراوان است، اما نمی‌داند در وقت و فضای نامناسب، نتیجه برعکس خواهد بود.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین آتش‌زر در انتها تأکید کرد: درباره آسیب‌های پیام‌های بازرگانی حرف برای گفتن زیاد است، هرچند این نکات بارها گوشزد شده است، لیکن چون تنها نکته مهم، میزان پولی است که دریافت می‌شود. این نقدها هیچگاه جامه عمل به خود نمی‌پوشد.