به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین الویری در پنجمین قسمت از ویژه برنامه تلویزیونی «مسیر» که به همت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تولید و از شبکه قرآن و معارف سیما پخش می شود، به تشریح رابطه عزاداری برای امام حسین(ع) با دینداری پرداخت و گفت: بین دین و دینداری باید تفاوت قائل شد؛ دین، مجموعه آموزه هایی است که از سوی خداوند در اختیار بشر قرار می گیرد و باور ما این است که خود این آموزه ها از هرگونه نقص و ناصوابی دور است.
دین در فرهنگ های مختلف رنگ های متفاوتی پیدا می کند
وی افزود: اما دینداری نحوه عمل مردم و شیوه برقراری ارتباط توده ها و غیرتوده ها با خداوند و با دین است. وقتی که دین می آید و در محیط جامعه قرار می گیرد متناسب با جوامع مختلف فهم های مختلفی از آن ایجاد می شود و رنگ فرهنگ های متنوعی را به خود می گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) خاطرنشان کرد: همانطور که گفته شد بین دین و دینداری باید تفاوت قائل شویم؛ بنابراین اگر دینداری را تقسیم می کنیم این به معنای تقسیم خود دین نبوده و دین از هرگونه تقسیمی به دور است.
وی دینداری را به دو صورت عالمانه و غیرعالمانه تقسیم کرده و گفت: کسانی که پایبندی عالمانه به دین دارند همواره می کوشند تک تک گزاره هایی را که به نام دین به آن اعتقاد دارند مورد بررسی قرار دهند و مطمئن شوند برای آن ها در متن دین و در ساحت قدسی آن مستندی وجود دارد.
در دینداری غیرعالمانه دغدغه کشف سند فعالیت های دینی وجود ندارد
حجت الاسلام والمسلمین الویری در ادامه ویژگی های افراد با دینداری غیرعالمانه و عامیانه را برشمرد و تصریح کرد: این افراد هرچند ممکن است در پایبندی به دین از افرادی که دینداری نخبگانی دارند هم تقید بیشتری داشته باشند، اما کوشش برای کشف سند فعالیت های دینی خود را انجام نداده و این دغدغه را ندارند.
وی با اشاره به برخی موضع گیری های علما در قبال برخی اعتقادات و رفتارهای عامیانه جامعه دینی افزود: در دینداری عامیانه و در پیوند با زندگی روزمره مردم هم در رفتارهای تقویمی که هرساله تکرار می شوند و هم در مناسبت های خاص انبوهی از رفتارها را می بینیم که حتی برخی از علما نوشته هایی در نقد آن ها داشته اند. میزان شور و احساس و پایبندی در این نوع دینداری چه بسا بیشتر باشد، اما اصرار بر یقین داشتن در مورد یکایک رفتارهایی که انجام می شود در آن وجود ندارد.
این کارشناس دینی بیان داشت: اگر تقسیم بندی انواع دینداری را بپذیریم عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) که از مناسبت های تقویمی جوامع شیعی است هم با دو رویکرد عالمانه و غیرعالمانه صورت می گیرد.
آمیخته شدن دینداری عالمانه با غیرعالمانه
وی گفت: البته در برخی موارد این دو رویکرد در وجود یک فرد آمیخته شد و ممکن است هم عالمی را ببینیم که رفتار عوامانه دارد و هم افرادی از توده جامعه را که برخی حرکات آن ها عالمانه و بر پایه استنادات علمی است.
حجت الاسلام والمسلمین الویری سپس به بررسی آسیب های دینداری عالمانه و غیرعالمانه پرداخت و اظهار کرد: در وهله اول باید دانست که یکی دیگر از تفاوت های دین و دینداری این است که کار علمی در مورد دین کار عالمان دینی، اما کار علمی در مورد دینداری وظیفه کارشناسان علوم اجتماعی می باشد. ما باید پژوهش های این کارشناسان را محترم شمرده و از آن ها بهره ببریم.
وی با تأکید بر آسیب زایی دینداری عامیانه با گسسته شدن آن از مرجعیت دینی عنوان داشت: این گونه دینداری در زمینه گسترش آموزه های دینی ممکن است نتایج عکس داشته و به ترویج دینداری منجر نشود. مثلا در دوران قاجار پاسداشت شعائر دینی را در قالب ها و در جمع های مختلف می بینیم اما نتایج آن تا بدنه جامعه امتداد پیدا نکرد.
ایجاد تغییر و اصلاح در دینداری عامیانه کار دشواری است
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) گفت: از آنجا که دینداری عامیانه با احساسات توده مردم عجین می شود، وقتی که ریشه پیدا کند ایجاد تغییر در آن بسیار دشوار خواهد بود. مثلا اگر به کسی که این نوع از دینداری را در وجود خود رشد داده است گفته شود که به این دلایل عقلی و نقلی نباید قمه زنی انجام دهید، آن فرد فکر می کند امام حسین(ع) را می خواهند از او بگیرند و از پذیرش این استدلالات خودداری می نماید. دینداری عامیانه مانع از تغییرات و تحولات اجتماعی سنجیده و چابک می شود.
وی ادامه داد: متوسل شدن به خرافات و ترویج آن در سطح جامعه یکی دیگر از آسیب های دینداری عامیانه است؛ پیوند با مرجعیت علمی و دینی است که مانع رویش گیاهان هرزه در این دشت پربار خواهد بود.
با تأکید بر آسیب های دینداری عالمانه و نخبگانی گفت: این نوع دینداری نیز خالی از اشکال نبوده و گاهی موجب برخوردهایی خالی از هرگونه عشق و احساس نسبت به ائمه اطهار(ع) و پیروان ایشان هم می شود.
بیان آسیب های دینداری عامیانه به معنای ایستادن در مقابل توده مردم نیست
حجت الاسلام والمسلمین الویری بیان آسیب های دینداری عامیانه را چیزی غیر از ایستادن در مقابل توده مردم برشمرد و خاطرنشان کرد: همین عشق و ارادت به اهل بیت علیهم السلام بوده که توده های مردم را جان بر کف به جبهه هایی همچون هشت سال دفاع مقدس می کشاند.
وی گفت: دینداری عامیانه باید حفظ شود اما باید برای گسست آن از مرجعیت علمی و دینی به فکر چاره بوده و از رشد این گسست جلوگیری نمود.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) بیان داشت: گام نخست در اصلاح دینداری عوام جامعه ورود بزرگان دینی و رصد کردن این موضوع است. در قدم دوم باید پژوهش های اجتماعی در این زمینه انجام گرفته و به اعداد و ارقام مرتبط با آن برسیم.
بهره گیری از قرآن کریم، راهکاری کلان برای پیشگیری از آسیب های مرتبط با انواع دینداری
وی در پایان ضمن بیان سومین راهکار اصلاح دینداری عامیانه افزود: در این راستا توجه به قرآن کریم یک راهکار کلان است؛ در آیه ۱۱۴ سوره مبارکه انعام قرآن کریم خود را به عنوان مجموعه بصیرت هایی از جانب خدا معرفی می کند که با استفاده از آن ها راه و مسیر درست را می توان پیدا کرد. قطعا محور قرار گرفتن قرآن می تواند راه بزرگی و کارآمدی است که می تواند ما را در اصلاح دینداری عامیانه و پیشگیری از آسیب های آن کمک کند.
