به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین کمیلی از اساتید حوزه علمیه قم در درس اخلاق خود با اشاره به آداب معنوی نماز و اقامه، گفت: در ادامه جلسات گذشته از کتاب آداب الصلاة حضرت امام خمینی رضوان الله علیه مباحث ما به مبحث اذان رسید، حدود ۳۰ صفحه از کتاب به اسرار و آداب اذان اختصاص پیدا کرده، و این نشان می دهد که مسئله اذان از زمان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم یک امر مهمی بوده است.

این استاد حوزه افزود: اذان یک نوع اعلان و از شعائر دین اسلام است. شما در اذان اعلام شهادتین می کنید؛ البته در احادیث اذان، اشهد ان علی ولی الله را ندارد، فقط همان دو شهادت اول یعنی، شهادت به وحدانیت الله و شهادت به رسالت پیامبر است .

حجت الاسلام والمسلمین کمیلی با اشاره به تنها سند معتبری که شهادت به ولایت حضرت علی علی السلام در آن آماده گفت: حدیث من قال لا اله الا الله محمد رسول الله فلیقل امیرالمومنین علی علیه السلام است.شما هر وقت اسم خدا را آوردی، اسم پیامبر را آوردی، اسم حضرت علی را هم بیاور. بگو علی امیر مومنان است. اشهد ان علیا ولی الله یک شعاری است، همان طور که حَیِّ علی خَیرِ العَمَل یک شعار است. ولی این که انسان توجه نکند به معنای کلمات، و فقط لقلقه زبان باشد موثر نخواهد بود. این باطن تو هم، همراه با ظاهر حرکت کند، باید مثل زبان که لققله ای دارد، باطن هم لقلقه ای داشته باشد.چون شما در محضر خدا هستی. آیا می دانید مورد حمد و ستایش چه کسی هست؟ باید اقرار داشته باشید که همراه شما فرشتگانی هستند. چرا ما غافلیم؟ به غیر فرشتگان طرف راست و چپ، فرشتگان دیگری هستند که اگر نبودند شیاطین انسان را تکّه و پاره می کردند. چقدر ما باید قدردان خدا باشیم.

استاد حوزه علمیه گفت: ما مسائل غیبی، عقاید غیبی زیاد داریم. ابتدای سوره بقره می خوانیم یُومنونَ بِالغَیب. بنابراین به این مقیّدات اعتقادی باید اعتقاد داشت.
و یُومنونَ بالله و برُسُلهِ و ملائکَتِه، همان طور که به خدا ایمان دارید، به امامان ایمان دارید، ایمان به ملائکه نیز جزء اعتقادات ما هست. و لو که این ها مُغیَّب های غیبی هستند.
هستند برخی از اولیاء الهی که راحیه طیّبه آن ها را استشمام و ندای آن ها را می شنوند. در مکاشفات با آن ها مسائلی دارند.
غیر از ملائکه ای که با خودِ شخص انسان است، و غیر از آن موجودات غیبی که مرئی نیستند، خیلی از غیبیّات هست، اعتقاد به معاد یک مسئله غیبی است.

وی بیان کرد: بنابراین خیلی از مسائل ایمانی غیبی است. یک ملائکه دیگری هم وجود دارند که در آسمان ها و زمین هستند، آن ها را باید شما ولو این که نمی بینید و صدای شان را نمی شنوید، ولی باید اقرار به آن ها هم داشته باشید. بعد می فرماید به حسب چهار تکبیر که در اذان است، چرا چهار مرتبه تکرار شده است؟ این برای یادآوری عظمت و کبریایی خدا است، وقتی که شما می گویی خداوند بزرگ تر از آن است که به وصف در بیاید، از چه چیز بزرگ تر است خدا؟ از همین آیات خود بزرگتر است دیگر، آیات آفاقی و انفسی. از شئوناتی که دارد. با الله اکبر گفتن شما می گویی من نمی توانم وصف کنم، نمی توانم نعمت های تو را به شمار بیاورم، خدایا نمی توانم. عاجز از وصف تو هستم. اعلام قیام به فنای ذات، آن طور که شایسته ذات هست ما نمی توانیم حمد و ثنا کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین کمیلی گفت: امام خمینی (ره) می فرماید همه این ها را باید جلوی چشم خودت ببینی، وارد نماز، وارد حریم خدا بشوی. همه این بزرگی ها، همه عظمت های خدا را باید به نظر بیاوری تا این که بعد آهسته آهسته وارد نماز بشویم. تا این جا بیانات امام خمینی قدس سره است، اما این روایتی که ما به آن اشاره می کنیم؛ سید احمد فهری که از رفیقان ما بوده اند و علاقه زیادی به استاد ما داشتند، زمانی که در نجف بودند و تشرف داشتند آقای حداد را می دیدند، اخیراً امام جمعه زینبیه شام بودند که پیکر ایشان را آوردند و در حرم امام رضا علیه السلام دفن کردند. سید احمد فهری دو جلد کتاب دارد به نام پرواز در ملکوت که شرحی است بر آداب الصلاه حضرت امام. در شرح ایشان روایاتی را آورده اند که حضرت امام نیاورده اند.

وی عنوان کرد: امام رضا فرمودند که إِنَّمَا أُمِرَ النَّاسُ‏ بِالْأَذَانِ‏ لِعِلَلٍ کَثِیرَةٍ؛ اینکه مردم مأمور شدند که باید اذان قبل نماز گفته بشود، حالا این اذان را هم گفتیم که دو نوع اذان هست، اذان اعلامی برای اعلام وقت، و یک اذان هم قبل نماز برای اعلام نماز است، هر دوی این ها یک اسراری دارد، یه عللی دارد، مِنْهَا أَنْ یَکُونَ تَذْکِیراً لِلنَّاسِی وَ تَنْبِیهاً لِلْغَافِلِ؛یکی از فوائد اذان این هست که شما وقتی اذان می گویی اگر یک نفر کنار شما باشد، یا از بلندگو که پخش می شود،خوب همسایه های مسجد صدای اذان را می شنوند، از آن حالت سهو و غفلت متنبه می شوند، آگاه می شوند، هم وقت نماز را متوجه می شوند، هم به نماز مشغول می شوند.

وی گفت: فائده دوم وَ تَعْرِیفاً لِمَنْ جَهِلَ الْوَقْتَ وَ اشْتَغَلَ عَنْهُ؛ کسانی که در کار و کسب مشغول هستند، یعنی در وقت نماز در مسجد، در محل عبادت نیستند، خوب این آقا وقتی اذان را بشنود، جذب می شود برای نماز، و وقت را می فهمد، وَ یَکُونَ الْمُؤَذِّنُ بِذَلِکَ دَاعِیاً لِعِبَادَةِ الْخَالِقِ؛ فائده سوم این که این مؤذن دعوت دارد می کند مردم را به عبادت و پرستش خدا، وقتی می آید می گوید حی علی الصلاة یعنی بیایید نماز بخوانید، بیایید سجود و رکوع برای خدا بکنید، نماز یک نوع پرستش هست، دَاعِیاً لِعِبَادَةِ الْخَالِقِ و مُرَغِّباً فِیهَا؛ مردم را ترغیب می کند، وَ مُقِرّاً لَهُ بِالتَّوْحِیدِ؛ فائده چهارم این که دارد در برابر مردم اقرار می کند این مؤذن، اشهد أن لا اله الا الله وحدانیت خداست، توحید خداست، مُجَاهِراً بِالْإِیمَانِ مُعْلِناً بِالْإِسْلَامِ مُؤَذِّناً لِمَنْ یَنْسَاهَا؛ خوب هم توحید خداست، هم اقرار به رسالت پیامبر، با چی انسان مسلمان می شود؟ با همین دو شهادتین دیگر، این ها ارکان اسلام هستند، مؤذن می آید مردم را به این ارکان دعوت می کند، وَ إِنَّمَا یُقَالُ لَهُ مُؤَذِّنٌ لِأَنَّهُ یُؤَذِّنُ بِالْأَذَانِ بِالصَّلَاةِ؛ بعد می فرماید که خوب چرا مؤذن را مؤذن نام گذاشتند؟ یکی از جهت این که خوب اذان را اعلام می کند، یک فائده دیگر این که مؤذن یعنی اذن دهنده، اجازه دهنده، امام رضا می فرماید: لِأَنَّهُ یُؤَذِّنُ بِالْأَذَانِ بِالصَّلَاةِ؛ این دارد اذن می دهد مردم بیایید، نماز بخوانید، دارد اذن میدهد به نماز، پس مؤذن ممکن است که از لفظ اذن باشد.

حجت الاسلام والمسلمین کمیلی افزود: ممکن هم هست از لفظ اعلام باشد، وَ إِنَّمَا بُدِئَ فِیهِ بِالتَّکْبِیرِ وَ خُتِمَ بِالتَّهْلِیلِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَرَادَ أَنْ یَکُونَ الِابْتِدَاءُ بِذِکْرِهِ وَ اسْمِهِ وَ اسْمُ اللَّهِ فِی التَّکْبِیرِ فِی أَوَّلِ الْحَرْفِ وَ فِی التَّهْلِیلِ فِی آخِرِهِ؛ میگوید خوب شما ببینید اذان با اسم الله اولش شروع می شود، الله اکبر، با اسم الله، بعد برو فصل فصل تا آخر، آخر چه هست؟ آخرش هم لا اله الا الله یعنی آخر اذان هم ختم می شود با اسم ذوالجلاله الله، همان طور که اولش می گوید، خوب این خیلی مهم است که شما خدا را این گونه یاد می کنی،وَ إِنَّمَا جُعِلَ مَثْنَی مَثْنَی لِیَکُونَ تَکْرَاراً فِی آذَانِ الْمُسْتَمِعِینَ؛ ای نکه دوتا دوتا گفته شده، بله دو تا الله اکبر، دوتا دوتا می شود چهارتا در اول اذان، بعد آن های دیگر تا آخرش هر کدام دوتا دوتا، خوب می شود که یک دفعه بگوید، الان سنّی ها یک دفعه می گویند، خوب می شد که یک دفعه بگوید ولی چرا دو دفعه؟ می فرماید که این برای این است که یک تکراری بشود، یاد خدا دائم مکرر در مکرر یاد بشود خدا، فی آذان المستمعین؛ در گوش های مستمعان، لذا مستحب است که مستمع وقتی صدای اذان را می شنود با خود مؤذن کلمه کلمه بگوید، اگر گفت الله اکبر این هم بگوید الله اکبر، اشهد أن لا اله الله همین طور تا آخر اذان.

وی یادآورشد: این اذان المستمعین گوش های شنونده ها وقتی این اذان را بشنوند دائم بیاد خدا بیشتر می افتند.

حجت الاسلام والمسلمین کمیلی عنوان کرد: تکرارش موجب یاد خدا بیشتر می شود، مُؤَکِّداً عَلَیْهِمْ إِنْ سَهَا أَحَدٌ عَنِ الْأَوَّلِ لَمْ یَسْهُ عَنِ الثَّانِی؛ میگوید اگر الله اکبر را نشنید، درست توجه نکرد، خوب وقتی شما داری تکرار می کنی خوب دومی را هم، دومی سومی چهارمی، اینها را بیشتر توجه می کند، خود شما هم همین طوری هستی، خود شما هم وقتی برای نماز اذان می گویی ممکن است مثلا تو اولی زیاد توجه نکنی، ولی وقتی تکرار می شود توجه و حضور قلب تان بیشتر می شود دیگر، این ها فائده تکرار است، و لِأَنَّ الصَّلَاةَ رَکْعَتَانِ رَکْعَتَانِ فَلِذَلِکَ جُعِلَ الْأَذَانُ مَثْنَی مَثْنَی؛ می گوید این که مثنی مثنی یعنی دوتا دوتا آمده در اذان این بخاطر آن نماز است، چون نماز هم دو رکعت دو رکعت هست، نماز صبح دو رکعت است، نماز ظهر هم دو رکعت دو رکعت است، اگر این طور است بنابراین مثل نماز می ماند. اذان مقدمه اذان است، مثل خود نماز که دو رکعت دو رکعت است.

این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: این هم دوتا دوتا است، وَ جُعِلَ التَّکْبِیرُ فِی أَوَّلِ الْأَذَانِ أَرْبَعاً لِأَنَّ أَوَّلَ الْأَذَانِ إِنَّمَا یُبْدَأُ غَفْلَةً وَ لَیْسَ قَبْلَهُ کَلَامٌ یُنَبِّهُ الْمُسْتَمِعَ لَهُ فَجُعِلَ الْأُولَیَانِ تَنْبِیهاً لِلْمُسْتَمِعِینَ لِمَا بَعْدَهُ فِی الْأَذَانِ؛ می گوید چرا حالا اولش چهارتا الله اکبر آمده؟ می گوید چون قبل از الله اکبر دیگه چیزی نیست حالا این هایی هم می آیند آیه إن الله ملائکته را می خوانند یا چیزهای دیگر می گویند قبل اذان این ها جزء فصول اذان نیست، ممکن است شخصی از همان الله اکبر شروع کند، اگر این طور هست قبلش کلامی نیامده است. حالا شما می خواهی اذان بگویی باید این تکرار شامل بشود تا این که هم خود شما و هم شنوندگان توجه کنند و خود را آماده کنند.

انتهای پیام