به گزارش خبرگزاری «حوزه»، پاسخ به سؤالات و شبهات موجود در جامعه از وظایف مراکز حوزوی و دینی است که این خبرگزاری در شماره های گوناگون به ارائه برخی از پرسش ها و شبهات و پاسخ های آن، برگرفته از «مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم» خواهد پرداخت.

- سؤال

بچه هایی که در کودکی می میرند در عالم محشر به چه صورتی محشور می شوند؟ با همان سنی که مرده اند؟ ‌آیا به بهشت می روند؟ بر چه اساسی با آنها برخورد می شود؟

- پاسخ

از قرآن و روایات می توان استفاده کرد که انسان ها در همان سنی که از دنیا رفته اند، محشور می شوند[۱] هرچند آیات قرآن به طور کلی به مطلب اشاره دارند ولی به ضمیمه روایات می توانند دلیلی بر موضوع باشند از باب نمونه به سه آیه اشاره می شود.

۱ـ بار دیگر در صور دمیده می شود ناگهان آنها از قبرها شتابان به سوی (دادگاه) پروردگارشان می روند[۲]. از این آیه استفاده می شود که با آخرین سنی که از دنیا رفته اند، محشور می شوند.

۲ـ «و اینکه رستاخیز آمدنی است، و شکی در آن نیست و خداوند تمام کسانی را که در قبرها هستند زنده می کند[۳]». این آیه هم ظاهرش این است که با همان بدن و همان سنی که از دنیا رفته اند محشور می شوند.

۳ـ آیه ای دیگری هم داریم که بر این مطلب دلالت دارد «روز قیامت روزی است که کودکان را پیر می کند[۴]». معلوم می شود کودک هم بین آنها وجود دارد که طولانی بودن روز قیامت که پنجاه هزار سال است باعث پیری آنها می شود[۵].

اما روایات

در روایتی چنین می خوانیم «کما تموتون تحشرون» آنچنان که می میرید (و در سنی که از دنیا می روید) محشور می شوید[۶].

در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) آمده است:

روز قیامت موقع حساب، خداوند به جبرئیل دستور می‏دهد که بچه ‏های مؤمنین را به بهشت وارد کند (فرشته وحی آنها را به سوی بهشت راهنمایی می‏کند ولی آنان) دم در بهشت می‏‌ایستند و داخل نمی‏‌شوند، از پدران و مادران خود سؤال می‌‏کنند، فرشتگان پاسخ می‏ دهند که آنها مشغول حساب و اعمال خود می‏ باشند و مانند شما نیستند، آنگاه اطفال مؤمنان فریاد می‏‌کشند و گریه می‏ کنند، خداوند از جبرئیل سؤال می‏کند، و جبرئیل عرض می‏کند: خداوندا تو آگاهی، این صدای بچه‏ های مؤمنان است که بدون پدران و مادرشان وارد بهشت نمی‌‏شوند، در نتیجه خداوند به جبرئیل فرمان می‏دهد که از میان مردم دست والدین آنها را بگیرد و با آنها داخل بهشت کند.[۷]

این حدیث به روشنی وصراحت تمام گویای این است که کودک به همان سنی که از دنیا رفته، یعنی در سن کودکی محشور می‌شود.

در حدیث دیگر زراره می گوید: امام باقر (ع) فرمود: خداوند در مورد اطفال و کودکان مشیت و اراده ی (خاصی) دارد، خداوند کودکان و کسانی را که در فترت و نبود پیامبر مرده اند و سالخوردگان و پیرمردانی که در حال زوال عقل پیامبر را درک کرده اند و ناشنوا و لالی غیر عاقل و دیوانه و ابلهی که عقل ندارند، همه را در روز قیامت جمع می کند و هر یکی از آنها بر خدا احتجاج می کند، خداوند فرشته ای را بسوی آنان می فرستد که آتشی را روشن کند، سپس فرشته ی دیگری به آنان می گوید وارد آتش شوید، هر کس وارد آتش شود برای او سرد و سلام گردیده و او را به بهشت می برد و هرکسی تخلف و سرپیچی نماید داخل جهنّم می شود [۸] .

این روایت به خوبی استفاده می شود که هر کسی به وضع و حال دنیایی خود محشور می شود کودک در سن کودکی پیره مرد در سن پیری، لال ونا شنوا ودیوانه وابله هر کدام در وضعیت وحال خود وارد محشر می شود. در حدیثی آمده که کودکان مؤمنین به پدران خود و اولاد کفار به پدران خود ملحق می شوند و این مفاد قول خداوند است که فرمود: بِإِیمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ [۹]

به علاوه این که عقل و خرد اقتضا می کند که انسان در سنی که از دنیا رفته است محشور شود. زیرا بدنی که عصاره و فشرده همه بدنهای دوران عمر است در حقیقت همیشه با روح بوده و از هر جهت تناسب و سنخیت با آن دارد و روح تنها با آن می تواند (مأنوس) باشد و این مأنوسیت با آخرین لحظات عمر بدن بیشتر خواهد بود، لذا جا دارد که انسان در همان سنی که از دنیا رفته است محشور شود.[۱۰]

در نتیجه باید گفت که مردم در روز محشر و قیامت با همان سنی که از دنیا رفته اند محشور می شوند و اما بچه ها بعد از عبور از آزمایشی که درروایت زراره از امام باقر به آن اشاره شده است هر گروه به پدران خود ملحق می شوند .

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. معاد، محسن قرائتی، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، تمام کتاب.

۲. زندگی جاوید، استاد مطهری، انتشارات صدرا، تمام کتاب.

۳. معاد از نظر روح و جسم، محمد تقی فلسفی، هیأت نشر معارف اسلامی، بخش دوم.

۴. معاد، آیة الله دستغیب، انتشارات جزائری، ص۱۴۱.

۵. سرای دیگر، آیة الله دستغیب، انتشارات جزائری.

۶. معاد و جهان پس از مرگ، استاد ناصر مکارم شیرازی، مطبوعات هدف، ص ۳۳۸ به بعد.

پی نوشت ها:

[۱]. اینکه گفته شد مردم در آخرین سنی که از دنیا رفته اند محشور می شود در صورتی است که به صورت انسان محشور شوند چون عدای در روز قیامت صورت انسانی ندارند، چنانکه در ذیل آیه ۱۸ سوره نبأ که می فرماید: «مردم بطور فوج فوج وارد محشر می شوند»، حدیثی نقل شده است که شخصی از پیامبر (ص) در مورد این آیه سؤال کرد، رسول خدا گریست و فرمود: سؤال مهمی کردی سپس چنین ادامه داد، مردم در قیامت ده گونه محشور می شوند.

الف ـ شایعه سازان، به صورت میمون.

ب ـ حرام خوران به صورت خوک.

ج ـ ربا خواران واژگون.

د ـ قاضی ناحق کور.

ف ـ خود خواهان مغرور به صورت کر و لال.

ک ـ عالم بی عمل، در حال جویدن زبان خود.

ی ـ همسایه آزار دست و پا بریده.

س ـ خبر چین آویخته به شاخه های آتش.

ص ـ عیاشان، بدبوتر از مردار.

ر ـ مستکبران در پوششی از آتش محشور می شوند.

(تفسیر صافی، ج۵، ص۲۷۵، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات و مجمع البیان ذیل آیه ۱۸ نباء).

[۲]. یس/۵۱.

[۳]. حج/۷.

[۴]. مُزّمل/۱۷.

[۵]. معارج/۴.

[۶]. ر.ک: مطهری، مرتضی، راههای اثبات وجود خدا، انجمن اسلامی دانشجویان، چاپ اول، ۱۳۶۳، ص۲۱۶.

[۷]. مجلیسی، محمد باقر، بحار الأنوار، چاپ بیروت، ج ۷۹، ص ۱۲۳، ح ۱۵.

[۸]. کلینی، محمد، الکافی، ۳/۲۴۹ دارالکتب الاسلامیه، طهران، ۱۳۶۷ش .

[۹]. طور، آیه ۲۱

[۱۰]. مکارم شیرازی، ناصر، معاد و جهان پس از مرگ، مطبوعات هدف، ص۳۳۸.