به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی میرزایی عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیة، در یکی دیگر از سری نشست های علمی مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه تحت عنوان «تأملات» که به بررسی «اقتضائات شبهه شناسی، شبهه پژوهی و پاسخ گویی به شبهات در عرصه بین الملل» پرداخت ، گفت: واقعیت این است که ذهنیت مخاطبین در مورد شبهه شامل مشکل دار بودن، محکوم بودن، جاهل بودن و بارهای منفی است که این مفهوم دارد.
وی افزود: فکر می کنم باید برای واژه شبهه فکری کرد و مرزبندی دلالتی آن را مورد نقد و بررسی قرار داد. جنبه باطلی و ضلالتی در این واژه به طور مستقیم به مخاطب منتقل می شود و باید از این بار بکاهیم.
بین شبهات و برخورد مکاتب نسبتی وجود دارد
حجت الاسلام والمسلمین میرزایی خاطرنشان کرد: باید دانست که نسبتی بین دنیای شبهات و برخوردهای مکاتب، فلسفه ها، ادیان و مذاهب وجود دارد؛ به طور منطقی باید این نسبت را توجه کنیم که من به عنوان یک فرد شیعی هر اندیشه ای که با چارچوب فکری من شیعه ناسازگار باشد را نمی توانم شبهه بخوانم.
وی توجه به یافتن مصادیق حقیقی شبهه را لازم دانست و گفت: گاهی نقد از سوی تریبون های خارج از مذهب را ما به مثابه شبهه می‌بینیم و این نگاه باید اصلاح پیدا کند. نباید نگاه هژمونیک و همراه با فشار را به دین و مذهب خود داشت.
دنیا آماده شنیدن حرف اسلام اصیل است
رایزن اسبق فرهنگی ایران در لبنان فضای بین الملل را آماده شنیدن حرف اسلام اصیل، برشمرد و تصریح کرد: به یاد دارم در حدود ۲۰ سال پیش مقام معظم رهبری تولید کتابی برای ارائه دین اسلام به زبان جوانان غرب را مطالبه کردند. ما بارها و بارها به دنبال تألیف چنین کتابی برای معرفی شیعه بوده ایم، اما معمولاً می گویند این همه کتاب نوشته شده است و نیازی به تولید کتاب جدیدی در این زمینه نیست.
وی با اشاره به مدرنیته و کلان فلسفه های آن افزود: باید دانست وقتی یک جریان فکری جدید و فلسفه جدید می آید، رنگ جهانی می گیرد و دانشگاه و رسانه تبلیغاتی خود را می آورد، به کار بردن کلمه شبهه در این فضا خیلی سخت می شود.
برای نقد مدرنیته باید در مقابل اجزای مختلف آن پاسخ متناسب را عرضه کرد
حجت الاسلام والمسلمین میرزایی بیان داشت: مدرنیسم برای خودش یک پاسخ کلان معرفتی، روشی، سبک زیستی برای بشریت بوده و ما تا نتوانیم جایگزینی در حد آن را ارائه دهیم نمی توانیم با شبهات مطرح شده از سوی هوادارانش مقابله کنیم. مثلاً مدرنیته می گوید من بانک دارم و شما در مقابل آن چه دارید؟
وی گفت: بین شیعه و سنی ادبیات، ریشه ها و منطقی وجود دارد که برخورد دو خوانش بنیادین از اسلام را تشکیل می دهد. باید بتوان فضایی را ایجاد کنیم که نقد، ارائه سخن و به روزسازی اندیشه های مختلف قابل اجرا باشد، تا از اتهام زنی ها به اسلام تحت عنوان مروج خشونت جلوگیری کنیم. دشمنان اسلام از عدم گفت و گوی مسلمین با سایر ادیان و یا حتی گفت و گوی بین مذاهب اسلامی سوء استفاده کرده و آن را به دستاویزی برای اتهام زنی به اسلام تبدیل نموده اند.
لزوم داشتن منطق داوری مدون درون مذهبی
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیة اظهار کرد: باید دید منطق داوری بین فقیه و عارف چیست. باید یک منطق داوری مدون بین خودمان به عنوان یک مذهب داشته باشیم. این منطق می تواند بسیاری از زمینه های تولید شبهه در خصوص اختلافات بین فقها و عرفا جلوگیری نماید. برای عرضه مذهب تشیع باید نظام خانوادگی شیعیان بتواند در وهله اول اختلافات درون خود را حل کرده باشد.
وی با تأکید بر لزوم ارائه مذهب تشیع به صورت سیستماتیک و نظام مند اظهار داشت: ما متأسفانه هم در نقد سایر مذاهب به صورت گزینشی عمل می کنیم و هم در ارائه مذهب خود به ارائه شاخه های مختلف به صورت پراکنده می پردازیم.
حجت الاسلام والمسلمین میرزایی گفت: لازم است مطالب مطرح شده از سوی هواداران مباحثی همچون سکولاریسم، عقل و دین، دین و سیاست را به صورت نقد و بررسی علمی مورد پاسخ دهی قرار دهیم.
وی ادامه داد: آقای حسن حنفی وقتی بحث سکولاریسم را مطرح می کند، می گوید"قرآن یک کتاب سکولار است". اما می گوید سکولار به معنای جدایی دین و سیاست از یکدیگر نیست. از نگاه او سکولاریسم اساساً یعنی بازگرداندن نقش، اخلاق و حقوق محوری انسان ها به انسان است. این حقوق در زیر دست و پای امپراطوری ها و کلیسای کاتولیک غرب از بین رفته بود و سکولاریسم که به معنای بازگردان حقوق انسان به انسان می باشد، به بهترین وجه توسط قرآن انجام گرفته است.
اهمیت شناخت زبان، ادبیات و بافت جامعه مخاطب
مدیرعامل سابق خانه کتاب ایران عرصه پاسخ گویی به شبهات را ماجرای برخورد مکاتب برشمرد و خاطرنشان کرد: در این رابطه نمی توان صرفاً با برگزاری جلسه ای به ارائه پاسخی جزئی به شبهات پرداخت و باید روی این مبحث برخورد مکاتب کارهای جدی تر انجام گیرد.
وی در ادامه به اهمیت زبان و ادبیات در عرصه ارتباطات بین المللی پرداخت و گفت: اهمیت زبان در تصدی گری در مواجهه با شبهات بسیار بالا بوده و کسی که در این عرصه فعالیت دارد باید حتماً گفتمان های جامعه مخاطب خود را به خوبی بشناسد؛ این امر با شناخت سیاق و بافت سوال قابل پیگیری است و این شناخت هم فقط با تسلط بر زبان و ادبیات جامعه مخاطب می توان کسب کرد.
حجت الاسلام والمسلمین میرزایی در پایان یادآور شد: شبهه را باید با نگاه سیستماتیک، ساختارمند دانشی و حتی تمدن انسانی ببینیم و اگر جزئی نگرانه مسئله بیاید و جواب بدهیم، فقط ساده سازی مسئله در عرصه بین المللی خواهد بود و نتیجه چندان مطلوبی را به دنبال نخواهد داشت.
