خبرگزاری حوزه| عید مبعث یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی است که بر اساس آیه ۱۶۴ سوره مبارکه آل عمران خداوند در این روز بزرگترین نعمت خود را به مؤمنان داده است و به واسطه این نعمت به مؤمنان منت گذاشته و می فرماید «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ‏؛ خدا بر اهل ایمان منت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان بر انگیخت‏».

در آیه ۱۶۴ سوره آل عمران سخن از بزرگترین نعمت الهی یعنی نعمت بعثت پیامبر اسلام به میان آمده است و در حقیقت، پاسخی است به سؤالاتی که در ذهن بعضی از تازه مسلمانان، بعد از جنگ احد خطور کرد، که چرا ما این همه گرفتار مشکلات و مصائب شویم؟ که قرآن به آنها می‏‌گوید: اگر در این راه، متحمل خسارت‌هایی شده‌‏اید، فراموش نکنید که خداوند، بزرگترین نعمت را در اختیار شما گذاشته، یعنی پیامبری مبعوث کرده که شما را تربیت می‌‏کند، و از گمراهی‌های آشکار باز می‌دارد، بنابراین هر اندازه برای حفظ این نعمت بزرگ، تلاش کنید و هر بهایی بپردازید باز هم ناچیز است.

اگرچه که منت گذاشتن برای انجام کاری برای دیگران امری ناپسند است و خداوند در آیه ۲۶۴ سوره بقره می فرماید کارهای خیر خود را با منت گذاشتن و اذیت کردن باطل نکنید ولی خداوند خود در این آیه به خاطر بعثت پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله بر مؤمنان منت گذاشته است که برای هر خواننده ای جای سؤال است ولی اگر به ریشه اصلی کلمه «منت» توجه کنیم این ابهام و سؤال تا حدودی پاسخ داده می شود.

راغب در کتاب مفردات می‏گوید: این کلمه در اصل از” من” به معنی سنگ‌هایی است که با آن وزن می‏کنند و به همین دلیل هر نعمت سنگین و گران‌بهایی را” منت” می‏گویند که اگر جنبه عملی داشته باشد یعنی کسی عملا نعمت بزرگی به دیگری بدهد کاملا زیبا و ارزنده است و اما اگر کسی کار کوچک خود را با سخن، بزرگ کند و به رخ افراد بکشد کاری است بسیار زشت، بنا بر این منتی که نکوهیده است به معنی بزرگ شمردن نعمت‏ها در گفتار است اما منتی که زیبنده است همان بخشیدن نعمتهای بزرگ است و خداوند در آیه ۱۶۴ آل عمران می‏گوید: پروردگار بر مؤمنان منت گذارد یعنی نعمت بزرگی عملا در اختیار آنها قرار داد.

خداوند در آیات متعددی از قرآن کریم برای نعمت هدایت بر انسان‌ها منت گذاشته است که از جمله آن آیات می‌توان به آیه ۱۷ سوره مبارکه حجرات، آیه ۹۰ سوره مبارکه یوسف و آیه ۸۲ سوره مبارکه قصص اشاره کرد و نشان می‌دهد که نعمت هدایت که با بعثت پیامبران به ویژه پیامبر ختم صلوات الله علیه و آله عملا در اختیار بشریت قرار گرفته است بزرگترین نعمتی است که خداوند به انسان داده است.

نکته دیگری که خداوند در این آیه و آیات متعدد دیگری از جمله آیات ۱۲۹ و ۱۵۱ سوره مبارکه بقره و آیه ۲ سوره مبارکه جمعه در رابطه با بعثت انبیاء بر آن اشاره کرده است اهداف بعثت انبیاء و به ویژه نبی مکرم اسلام صلوات الله علیه و آله است.

خداوند در آیه ۱۶۴ سوره مبارکه آل عمران هدف از بعثت پیامبر صلوات الله علیه و آله را تزکیه نفس( تربیت) و تعلیم کتاب و حکمت بیان کرده و می فرماید این پیامبر که برای بعثتش بر مؤمنان منت گذاشم سه برنامه مهم را درباره مؤمنان اجرا می‏کند؛ نخست خواندن آیات پروردگار بر آنها و آشنا ساختن گوشها و افکار با این آیات، دوم تعلیم، یعنی وارد ساختن این حقایق در درون جان آنها و به دنبال آن، تزکیه نفوس و تربیت ملکات اخلاقی و انسانی است و به این ترتیب تکامل وجود انسان در جنبه‏های” علمی” و” عملی” به عنوان هدف نهایی بعثت پیامبر، معرفی شده است.

اگر بخواهیم بزرگی نعمت بعثت را درک کنیم توجه به این نکته ضروری اس که علوم بشر محدود است، و آمیخته با هزاران نقطه ابهام و خطاهای فراوان تا آنجایی که علومی که بر اساس تجربه بشر به دست می آید را در اصطلاح علم تا اطلاع ثانوی می نامند یعنی تا زمانی که تجربه انسان خلاف آن را ثابت نکرده است؛ از این رو این علم نمی تواند انسان را به تعالی و کمال برساند زیرا بشر نسبت به آنچه گمان می کند که می‏‌داند نمی‌‏تواند دقیقا امیدوار باشد چرا که خطاهای خود و دیگران را دیده است.

اینجا است که باید پیامبران، با علوم راستین و خالی از هر گونه خطا که از مبدأ وحی گرفته‌‏اند به میان مردم بیایند، خطاهایشان را بر طرف کنند، آنجا را که نمی‌‏دانند به آنها بیاموزند و آن را که می‌‏دانند به آنها اطمینان خاطر دهند.

موضوع دیگری که در این رابطه لازم به یادآوری است این است که نیمی از شخصیت ما را «عقل و خرد» تشکیل می‏‌دهد و نیمی را «غرائز و امیال»، به همین دلیل ما به همان اندازه که نیاز به تعلیم داریم، نیاز به تربیت هم داریم؛ هم خرد ما باید تکامل یابد و هم غرائز درونی ما به سوی هدف صحیحی رهبری شوند. لذا پیامبران هم معلمند، هم مربی؛ هم آموزش دهنده‏‌اند و هم پرورش دهنده و همه اینها نیاز بشر به ارسال رسل و بعثت پیامبران و نشان می دهند و با درک این مطالب است که معنی منت گذاشتن خدا بر بعثت پیامبر صلوات الله علیه و آله و بزرگی این نعمت را درک می کنیم.

از آنجایی که بزرگترین نعمت خداوند بر انسان نعمت هدایت و راهنمایی است نشان می دهد که این خود انسان است که باید در پرتو عمل به این هدایت ها راه تعالی و کمال ر پیموده و به رفاه در دنیا و آخرت برسد و هر انسانی که در زندگی فردی و هر جامعه ای که در زندگی اجتماعی خود که به این دستورات و هدایت ها عمل کند موفق تر خواهد بود و هیچگاه موفقیت، رفاه و تعالی به عنوان یک نعمت از جانب خداوند به فرد یا جامعه ای اعطا نخواهد شد بلکه هدایت به سمت موفقیت، رفاه و تعالی نعمت خداوند بر انسان است.

بنابراین همانطور که بعثت پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله با وجود مشکلات مادی که در آن زمان برای مؤمنان وجود داشت بزرگترین نعمت خداوند بیان شده است امروز نیز که انقلاب اسلامی ایران ادامه راه انبیاء، گسترش معارف الهی و احیاء دین خدا در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دیگر عرصه ها را ملاک عمل خود قرار داده است می توان آن را بزرگترین نعمت خداوند بر مردم در عصر حاضر دانست.

اگرچه که این انقلاب به صورت تمام و کمال به اهداف خود نرسیده است و کاستی های فراوانی دارد اما ادامه این راه با تقویت نظام مقدس جمهوری اسلامی و جبران کاستی های گذشته است که ما را به کمال بشریت خواهد رساند و نعمت خدا را بر انسان کامل خواهد کرد.

حسین حسنی