به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا قلمکاریان اصفهانی استاد حوزه علمیه و پژوهشگر نجوم و علوم اسلامی شامگاه شنبه در سومین برنامه از سلسله برنامه‌های قرآن و علوم با موضوع «قرآن و نجوم» در شبکه قرآن و معارف سیما طی سخنانی اظهار کرد: دانش نجوم یکی از دانش‌های جذاب و پرمخاطب است و آنچه امروز در این خصوص مطرح، روال و رواج دارد، شناخت عالم، ساختار و قوانین حاکم برعالم، شناخت آسمان و اجرام آسمانی در سطوح و لایه‌های مختلف است. این تعریف کلی از علم نجوم می‌باشد.

وی خاطرنشان کرد: از دو قرن پیش به قبل، صرفاً بشر به آنچه بیشتر از روی زمین نسبت به جهان اطراف تجربه می‌کرد مفهومی از نجوم یا هیئت را مطرح داشت، طلوع و غروب اجرام سماوی، پیش بینی پدیده‌های آسمانی، خورشید و ماه گرفتگی، برخی پدیده‌های خاص که در آسمان رخ می‌داد، پرنور شدن یک ستاره، پیش‌بینی برخی پدیده‌ها و تطبیق برخی پدیده‌ها با این ویژگی همچنین نحوه قرارگرفتن اجرام سماوی نسبت به یکدیگر در مجموعه به علم هیئت معروف است و یا نجوم احکامی یا به عبارتی شاید طالع بینی درگذشته بوده است.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: بیش از یک قرن بحث ساختار واجرام و ویژگی آن همچون کیفیت، سن، مواد تشکیل دهنده و ... توسط دانشمندان با عنوان «اختر فیزیک» مورد بررسی قرار گرفت و اخیراً هم عالم در مقیاس بسیار بزرگ و کلان از ابتدای پیدایش «جریان بزرگ مقیاس عالم» و «پایان عالم» این مباحث سر وجودی و در امروز نیز «آینده عالم» در حوزه کیهان‌شناسی مطرح می‌شود واینها خود شاخه‌های مختلفی از دانش نجوم را تشکیل می‌دهند.

حجت‌الاسلام قلمکاریان اصفهانی در بخش دیگری از سخنان خود به تعریف نجوم بر مبانی قرآن پرداخت و افزود: وقتی نگاه ما به نجوم، قرآنی شد، یک گستره فرازمینی و فرامادی پیدا می‌کند، نگاه به نجوم در آیات متعددی از قرآن کریم مطرح شده است، به ویژه در آیات ۱۹۰ و ۱۹۱ سوره آل‌عمران خداوند متعال به نظرم یک ساختار برنامه‌ای را برای کسانیکه علاقه‌مند این عرصه هستند و تمایل دارند در این زمینه حرکتی کنند و نه برای هر کسی در نظر گرفته است.

وی گفت: خداوند در آیات ۱۹۰ و ۱۹۱ سوره آل‌عمران، می‌فرماید؛ «إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِأُولِی الْأَلْبَابِ» و «الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَیٰ جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ»، خداوند در آیه ۱۹۰ سوره آل‌عمران انسان را به تفکر در چگونگی آفرینش آسمان‌ها و زمین دعوت می‌کند، و در آیه بعد نتیجه و ثمره این تفکر را بیان می‌نماید. این آیه در بیان وحدانیت خالق هستی است و می‌فرماید اگر کسی به دقت و از روی تفکر و تعقل در چگونگی آفرینش آسمان‌ها و زمین و رفت و آمد شب و روز بنگرد، نشانه‌های روشنی بر قدرت خدای متعال خواهد یافت؛ آثار بدیع و اسرار عجیبی که بندگان را به سوی مبدأ و معاد راهنمایی و آنان را مجذوب قدرت لایزال الهی می‌کند.

محقق و پژوهشگر نجوم و علوم اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود به آیه ۶ سوره مبارکه فرقان اشاره کرد و افزود: خداوند می‌فرماید؛ «قُلْ أَنْزَلَهُ الَّذِی یَعْلَمُ السِّرَّ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ إِنَّهُ کَانَ غَفُورًا رَحِیمًا» قرآن کریم می‌فرماید؛ بگو، این کتاب را آن خدایی فرستاده که از اسرار آسمان‌ها و زمین آگاه است و...، همچنین امیرالمؤمنین امام علی(ع) می‌فرمایند؛ «مَنِ اقتَبَسَ عِلما من عِلمِ النُّجومِ مِن حَمَلَةِ القرآنِ ازدادَ بهِ إیمانا و یَقینا (بحارالأنوار: ۵۸ / ۲۵۴ / ۴۱)، امام علی(ع) فرمودند: هر قرآن‌دانی، اگر شمّه‌ای از دانش نجوم بداند، بر ایمان و یقین او افزوده می‌شود.

حجت‌الاسلام قلمکاریان اصفهانی تصریح کرد: لذا با این بیانات نورانی ائمه هدی و تفاسیر ما با مراجعه به قرآن، با استخراج از قرآن، با پرسش از قرآن و به وسیله آیات متعددی که درباره نجوم آمده، بطوریکه خداوند اسامی برخی از سوره‌ها را اسماء نجومی مثل شمس، قمر، لیل قرار داده و به این اسماء قسم یاد کرده است، نشان از عظمت و اهمیت این کاردارد. البته کتاب‌های متعددی هم دراین خصوص نوشته شده است.

معرفی کتاب در برنامه

قرآن نجوم و کائنات

در قرآن کریم بارها آیاتی دیده شده که به پدیده های مختلف نجومی اشاره نموده است. این کتاب، فهرست آیات نجومی قرآن همراه با ترجمه منتخب و گزارشی تفسیری مفسران معاصر شیعه است و بازگو کننده ۵۳۱ آیه نجومی می باشد که از میان ۸۰۰ آیه دارای واژگان نجومی انتخاب شده است.

در این کتاب، آیات نجومی قرآن با استفاده از تفاسیر مختلف گردآوری شده است و منبع عالی برای استفاده پژوهشگران علوم قرآنی و علاقه مندان به نجوم می باشد.

این کتاب توسط انتشارات رصدگر دانش در ۶۰۰ صفحه به چاپ رسیده است.

۲- کتاب تفسیر آیات نجومی با تأکید بر پاسخ به شبهات

کتاب تفسیر آیات نجومی با تأکید بر پاسخ به شبهات، تألیف سید عیسی مسترحمی به همت دفتر نشر معارف در سال جاری منتشر شده است.

در اهمیت تفسیر آیات نجومی همین بس که استخراج حکم الهی در ابواب مختلف فقهی نظیر نماز آیات، استهلال، تعیین قبله، و… بر تفسیر صحیح آن آیات متوقف است و همچنین پرداختن به مباحث نجومی قرآن، دریچه است برای مطالعات علمی و پژوهش‌های تطبیقی قرآن و دیگر کتب آسمانی که امروزه جوامع علمی نیاز مبرم به آن دارند.

وجود روایات تفسیری فراوان در بارة آیات نجومی در منابع روایی و تفاسیر اثری نیز از اهتمام معصومان (ع) بر این مهم حکایت دارد لذاست که نگارنده این اثر که از دانش آموختگان مقطع دکتری دانشگاه معارف اسلامی و عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی (ص) العالمیه است مباحث این کتاب که ۴۷۰ صفحه دارد را در چهار بخش و هر بخشی را در چند فصل سامان داده است.

بخش اول به کلیاتی با سر فصل‌های: مفهوم‌شناسی، تفسیر علمی، دانش نجوم، تفسیر نجومی قرآن و آسیب‌شناسی تفسیرهای نجومی قرآن پرداخته است. بخش دوم: کیهان‌شناسی از منظر قرآن و نقد شبهات. بخش سوم: اختر فیزیک از منظر قرآن و نقد شبهات. بخش چهارم: هیئت از منظر قرآن و نقد شبهات آن را به بررسی نشسته است.

کتاب تفسیر آیات نجومی با تأکید بر پاسخ به شبهات تألیف سید عیسی مسترحمی به همت دفتر نشر معارف منتشر شده است.

۳-قرآن و کیهان شناسی

قرآن و کیهان‌شناسی، اثر سید عیسی مسترحمی (متولد ۱۳۵۸ ش) است که در آن، مباحث مرتبط با نجوم و آغاز و پیدایش جهان و زمین و آسمان را از منظر قرآنی به‌صورت مستند و تحلیلی بررسی کرده و به‌صورت دقیق و جزئی و با ذکر مثال‌های متعدد توضیح داده است.

این اثر توسط انتشارات پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن به چاپ رسیده است.

یادآور می‌شود، برنامه «قرآن و علوم» به تهیه‌کنندگی سیدشهاب لاجوردی و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی و اجرای محمد عبادی، شنبه هر هفته، ساعت ۲۱ از شبکه قرآن و معارف سیما پخش شده و بازپخش آن نیز ساعت ۱۴:۱۵ روزهای یکشنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه خواهد بود.

انتهای پیام ۳۱۳/۱۷