به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، مدرسه بهاری شبهه‌پژوهی «مکتب امام خمینی(ره)» به صورت حضوری و مجازی به همت مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات وابسته به حوزه‌های علمیه و با همکاری معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در ساختمان معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات برگزار شد.
حجت‌الاسلام محمدمهدی نادری قمی در این مدرسه طی سخنانی به بررسی (الگوی مدیریت و رهبری امام خمینی ره) پرداخت و اظهار کرد: در سال ۱۳۷۵ همایشی با عنوان مدیریت و رهبری در سازمان برگزار شد که شخصیت هایی همانند عباس محمدزاده دعوایی داشتند در اینکه چرا مدیریت و رهبری به یکدیگر عطف شدند و چرا مدیریت بر رهبری مقدم شده است و چرا نگفتند رهبری و مدیریت در سازمان.
وی اضافه کرد: عنوانی هم که برای این سخنرانی درنظر گرفته شده مدیریت و رهبری امام خمینی(ره) است و برای تبیین این دو واژه باید تعاریف هر کدام را بدانیم؛ دانش مدیریت تعریف‌های مختلفی دارد که تعریف خلاصه آن این است که مدیریت استفاده بهینه و کارآمد از منابع در راستای دستیابی به اهداف سازمان است و از این تعریف روشن می‌شود که موضوع مورد مطالعه مدیریت، سازمان است.
استادیار موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار کرد: مدیران باید وظایفی را انجام دهند که چهار مورد از این وظایف مشترک است، برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، هدایت و کنترل یا نظارت این چهار وظیفه را تشکیل می‌دهند و ذیل وظیفه هدایت درست ابزارهای رهبری، انگیزش و ارتباطات مطرح می‌شود.
وی گفت: اگر بخواهیم با اصطلاح‌های دانش مدیریت صحبت کنیم مدیریت یک مفهوم عام است که رهبری ذیل یکی از وظایف مدیریت قرار می‌گیرد، در واقع رهبری در تعاریف بین‌المللی از اجزای مدیریت است و اگر ما بخواهیم با همین اصطلاحات دانش مدیریت صحبت کنیم باید نسبت به مباحث رهبری از منظر دانش مدیریت به بررسی بپردازیم که حدود ۱۵ نظریه از طرف دانشمندان مدیریت غربی مطرح شده است.
حجت الاسلام نادری قمی با طرح این سوال که الگویی که در مکتب امام وجود داشته چگونه بوده است، مطرح کرد: نگام دوم موجود این است که رهبری یک معنای عامی دارد که مدیریت زیر مجموعه آن است یا حداقل رهبری مترادف با مدیریت قرار می‌گیرد.
امام تعارضات را به خوبی مدیریت می‌کرد
وی از وجود تعارض در سازمان‌ها و لزوم مدیریت این تعارض‌ها یاد کرد و گفت: امام خمینی(ره) در داخل جبهه انقلاب از آغاز نهضت تا پیروزی شاهد اختلاف نظرها و گاهی هم شاهد جدا شدن مسیرها بوده است، یکی جامعه روحانیت مبارز و یکی دیگر جامعه روحانیون را تشکیل می‌داد، اما امام به خوبی این تعارضات را مدیریت می‌کردند.
حجت الاسلام نادری قمی با اشاره به جایگاه تصمیم‌گیری در مدیریت عنوان کرد: سیره مدیریتی امام خمینی(ره) در تصمیم‌گیری الگو و مدل خاصی است، در این رابطه تحقیقاتی هم انجام شده و دستاوردهایی محقق شده است.
وی با بیان اینکه منظر اصلی بحث ما این است که امام یک رهبر اجتماعی بودند و رهبری ایشان فراتر از رهبری سازمانی است، گفت: ما در سیره مدیریت و رهبری امام خمینی(ره) می‌توانیم از ویژگی قاطعیت و سازش ناپذیری ایشان نام ببریم، از روزهای نخست تا روزهای آخر عمر شریف ایشان، بحث قاطعیت و سازش ناپذیری در ایشان به خوبی قابل مشاهده بود.
این پژوهشگر حوزوی از سازش ناپذیری با استکبار به عنوان ویژگی مهم امام نام برد و گفت: ایشان آرمان‌ها و اصولی را مطرح کردند و تا آخر نسبت به آنان پافشاری داشتند، هر چند این رویکرد امام هزینه‌هایی هم برای کشور و ایشان داشته و هنوز هم برای رهبر انقلاب این موضوع هزینه دارد.
وی از تلاش برای نابودی اسرائیل به عنوان یکی دیگر از اعتقادات مهم امام در عرصه سیاست نام برد و گفت: همانطور که امام در این زمینه موضع‌گیری کردند، امروز هم رهبری این رویکرد را دنبال می‌کنند و متاسفانه برخی هم از گذشته تا به امروز می‌گویند که باید از نابودی اسرائیل کوتاه بیاییم.
ساده‌زیستی موجب نفوذ امام(ره) در دل‌های مردم شده بود
حجت الاسلام نادری قمی از ساده‌زیستی امام خمینی(ره) به عنوان دیگر ویژگی مهم ایشان نام برد و گفت: زندگی ایشان با زندگی دیگر شخصیت‌های مسئول کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست. مردم کشورهای مختلف به خوبی نسبت به ساده‌زیستی امام آگاه بوده و این رویکرد را ستوده‌اند.
وی اضافه کرد: امام خمینی(ره) زمانی هم که به ایران و قم آمدند در میان دل‌های مردم جا داشتند چراکه سطح زندگی ایشان با مردم فاصله‌ای نداشت. امروز منزل حضرت امام در جماران هم به خوبی گویای ساده‌زیستی ایشان است و این موضوع در برش اجتماعی ایشان تاثیرگذار بوده است.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه ساده‌زیستی امام خمینی(ره) موجب نفوذ ایشان در دل‌های مردم شده بود، تصریح کرد: امروز به علت رفاه‌زدگی و کاخ نشینی برخی از مسئولان، برخی از مردم با نظام اسلامی فاصله گرفته‌اند و این برخلاف الگوی مدیریت رهبری و حضرت امام خمینی(ره) است درحالی که این الگوها هم از اسلام و سیره پیامبر و ائمه اطهار(ع) برگرفته شده است.
وی خاطرنشان کرد: پیامبر اکرم(ص) هم در دوران خودشان منتظر نمی‌شدند تا برای اینکه به جایی بروند اسب خاصی برایشان بیاورند بلکه با الاغ جا به جا می‌شدند و جلسات را در منازل خود برگزار می‌کردند و این موضوع در نفوذ اجتماعی ایشان تاثیرگذار بوده است و امام هم از ایشان الگوبرداری کرده بودند.
استادیار موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ، ظلم‌ستیزی و مبارزه با استکبار را دیگر ویژگی امام خمینی(ره) برشمرد و ادامه داد: مبارزه با ظالم و سکوت نکردن در مقابل ظلم از محورهای مهم قیام امام خمینی(ره) بوده است، دیگرانی از بزرگان و علما بودند که مقابل ظلم‌های رژیم پهلوی کاری انجام نمی‌دادند اما حضرت امام بر اساس تعالیم و استنباطی که داشتند تاکید می‌کردند که ما نباید ساکت باشیم.
پذیرش ظلم به آتش جهنم ختم می‌شود
وی با بیان اینکه سکون به ظلم و ظالم در نهایت به آتش جهنم ختم می‌شود، گفت: امام بر اساس این مستندات سکوت مقابل ظلم و ظالم را جایز نمی‌دانستند و در زندگی امام علی(ع) نیز در پذیرش خلافت این موضوع بیان شده است که باید مقابل ظلم به مبارزه پرداخت و این یک الگوی مهم برای رهبری و مدیریت بر جامعه اسلام است.
حجت الاسلام نادری قمی با تاکید بر اینکه امام با وجود تحمل همه سختی‌ها و تحریم‌های رژیم پهلوی مقابل ظلم این رژیم کوتاه نیامدند، گفت: بعد از پیروزی انقلاب نیز شعار دفاع از مستضعفان عالم از یادها نرفت و امام بر استمرار این خط تاکید داشتند و رهبری هم در سیره خودشان این خط را دنبال کردند.
وی ایستادگی، صبر و مقاومت را از دیگر ویژگی‌های الگوی مدیریتی و رهبری امام خمینی(ره) دانست و اضافه کرد: اگر رهبران از صبوری و مقاومت لازم در برابر مشکلات برخوردار نباشند از مواضع خود عقب نشینی خواهند کرد و در دستیابی به اهداف ناکام خواهند بود و به موفقیت نمی‌رسد. به قول سعدی نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود.
این پژوهشگر دینی با تاکید بر اینکه تحقق اهداف نیازمند تلاش، عرق ریختن و تحمل کردن سختی‌هاست، گفت: اولیای معصوم اسلام هم این ویژگی‌ها را داشتند؛ پیامبر اکرم شعار خدای یگانه را مطرح کردند و خط مبارزه با جامعه شرک آلود آن دوران را شروع کردند به همین علت هم مصیبت‌ها و مشکلات مختلفی برای پیامبر به وجود آوردند از جمله محاصره شعب ابی طالب که در این محاصره برای تامین غذا هم با مشکل روبرو بودند و قوت غالب یک نفر چند دانه خرما بود. با وجود همه این سختی‌ها پیامبر از شعار خود کوتاه نیامدند و مقاومت کردند و در نهایت توانستند به پیروزی برسند و بت‌ها در کعبه شکسته شد و حاکمیت توحید بر جزیره عرب نتیجه مقاومت و صبر پیامبر بود و اگر پیامبر در مقابل سختی‌ها کوتاه می‌آمدند به نتیجه نمی‌رسیدند.
وی خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی هم اگر به پیروزی رسید به این علت بود امام خمینی(ره) در مقابل سختی‌ها و مشکلات کوتاه نیامدند و مردم هم مشکلات مختلف را تحمل کردند و در کنار امام ماندند چراکه مشاهده کردند که امام با وجود همه مشکلات در راه مقاومت مانده است.
امام با وجود همه مصیبت‌ها هیچگاه از مقاومت دست نکشیدند
حجت الاسلام نادری قمی تصریح کرد: در ماجرای رحلت حاج آقا مصطفی، مصیبت سنگینی به امام تحمیل شد و امام هم در مورد ایشان سخنی داشتند که آقا مصطفی امید آینده و اسلام بود با این وجود ایشان خم به ابرو نیاوردند و همچنان با قدرت و قاطعیت گذشته به هدایت، رهبری و مدیریت انقلاب ادامه دادند و بعد هم که جمهوری اسلامی تشکیل می‌شود، جنگ تحمیل می‌شود باز هم امام مقابل مشکلات کوتاه نمی‌آیند.
وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب اسلامی هم اشاره دارند که امام خمینی(ره) این مقاومت را از امام حسین(ع) الگوگیری می‌کنند، مصیبت‌هایی که برای امام حسین(ع) به وجود آمد در تاریخ مثال نشده است اما نتیجه صبر و پایداری امام نجات امت‌های مختلف شده است و امام راحل(ره) هم نیز با این رویکرد به دنبال پیروزی در انقلاب اسلامی بودند، البته امروز هم مدیران باید ایستادگی و صبر در مقابل مشکلات را در خود پرورش دهند.
حجت الاسلام نادری قمی گفت: ویژگی دیگر در رهبری امام خمینی(ره) این بود که ایشان بصیرت ویژه‌ای داشتند، همانطور که رهبری هم این خط را دنبال کردند، بصیرت داشتن از نیازهای مهم رهبری و مدیریت است؛ در انقلاب ما مصادیق بی بصیرتی را به خوبی مشاهده کردیم که افراد بی بصیرت ضربه های محکمی به انقلاب وارد کردند امام هم در مورد منتظری این صحبت را کرده‌اند که ایشان از بصیرت لازم برخوردار نبودند و قائم مقامی که خبرگان رهبری برای منتظری تصویب کرده بودند با خطاب امام تغییر کرد؛ بصیرت در رهبری و مدیریت اجتماعی بسیار مهم است.
وی اضافه کرد: قدرت‌های کلان اجتماعی می‌تواند فرصت‌های زیادی را در اختیار افراد قرار دهد و این تهدید را به دنبال دارد که افراد با هدف سواستفاده از قدرت در کنار رهبر جمع شوند و بتوانند به اهداف شخصی خود برسند. رهبر و مدیر باید از بصیرت لازم برخوردار باشد تا بتواند اهداف گروه‌ها و افراد را تشخیص دهد.
این پژوهشگر دینی گفت: سازمان مجاهدین خلق که امروز به عنوان سازمان منافقین شناخته می‌شود از زمان مبارزه با رژیم پهلوی جزو مبارزین بودند و به روش های مختلف به دنبال نزدیک شدن به امام خمینی(ره) بودند و نزدیکان امام از جمله هاشمی رفسنجانی را واسطه نزدیک شدن به امام قرار دادند اما در دوران بنی صدر ماهیت اصلی این سازمان ها مشخص شد درحالی که قبل از آن خیلی ها فکر می‌کردند که این سازمان خوب است و با آن‌ها همکاری می‌کردند اما در تایید این سازمان یک کلمه در سخن امام وجود ندارد و این بصیرت امام را نشان می‌دهد که ایشان به درستی تشخیص داده بودند که این افراد درست کار نیستند.
برخی با ترویج نگاه‌های اشتباه دشمن را رقیب می‌دانند
وی دشمن‌شناسی را دیگر ویژگی رهبر و مدیریت دانست و اظهار کرد: هر حرکت و نهضتی دشمنانی دارد و اینکه ما دوست را از دشمن تشخیص دهیم بسیار مهم است به همین علت هم در کلمات امام و رهبری یکی از واژه‌های پرتکرار دشمن است و برخی با این واژه مشکل دارند و می گویند که ما دشمن نداریم و آمریکا و انگلیس هم رقیب هستند و به نظر ما این نشان از عدم تشخیص این افراد است چراکه نظام اسلامی بعد از پیروزی دشمنانی داشته است و شناخت دشمنان و اقدام متقابل در مقابل آنان در مدیریت و رهبری بسیار مهم است.
حجت الاسلام نادری قمی اضافه کرد: تشکیل رژیم اشغال‌گر قدس به بیش از ۷۰ سال گذشته بر می‌گردد، اینکه در ۶۰ سال گذشته امام اسرائیل را خطر بزرگ برای اسلام نام بردند نشان از بصیرت و دشمن‌شناسی ایشان است و ما امروز این خطر بزرگ را متوجه شده‌ایم درحالی که امام در روزهای اول تشخیص داده بودند که اسرائیل دشمن اسلام و مسلمین و ملت ایران است.
وی شجاعت را دیگر ویژگی الگوی مدیریتی امام برشمرد و تصریح کرد: در دولت گذشته دیپلماسی التماسی کار دست ما داد، وزیر امور خارجه ما این تلقی را داشت که آمریکا به میزانی قوی است که در نیم ساعت می تواند ایران را با خاک یکسان کند درحالی که امام شجاعت مثال زدنی داشتند و فقهای هم رده ایشان هم این شجاعت را نداشتند و این شجاعت در پیروزی انقلاب تاثیر بسیاری داشته است.
استادیار موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار کرد: رهبری و مدیریت امام به گونه‌ای بوده که ایشان هیچگاه حاضر نبودند برخوردهای ذلیلانه داشته باشند و همیشه حفظ عزت و اقتدار نظام اسلامی مورد توجه ایشان بوده است.
وی با بیان اینکه بحث استقلال‌خواهی نیز در سیره امام به خوبی قابل مشاهده است، گفت: کشورهای مختلف به دنبال این بودند که حتما زیر بیرق شوروی یا امریکا باشند و استقلال لازم را نداشتند اما امام از روز اول شعار نه شرقی نه غربی را مطرح کردند و گفتند ما مستقل می‌خواهیم عمل کنیم و این رویکرد را هم در عمل خود به اثبات رساندند تا توانستند به سرنگوی رژیم طاغوت و از بین بردن ظلم برسند.
اخلاص از شاخصه‌های مهم مدیریت اسلامی است
حجت الاسلام نادری قمی اخلاص را دیگر ویژگی امام خمینی(ره) دانست و گفت: مدیریت اسلامی است که به موضوع اخلاص توجه دارد درحالی که سایر مدیریت‌ها به این موضوع توجه ندارد؛ در پیروزی و موفقیت یک رهبر اخلاص بسیار مهم است، یکی از عوامل مهم موفقیت رهبران الهی در طول تاریخ اخلاص بوده است.
وی با بیان اینکه مردم‌داری امام خمینی(ره) از عوامل مهم در موفقیت ایشان بوده است، عنوان کرد: امام رهبر باطنی و ظاهری مردم بودند و مردم در همه عرصه‌ها از ایشان پیروی می‌کردند.
استاد حوزه علمیه گفت: در زمانی که جنگ بود و تهران موشک باران می‌شد، حاج احمد آقا می‌خواستند پناهگاهی بسازند اما امام موافق نبودند و تا روز آخر هم حاضر نشدند در این پناهگاه حضور یابند و این نشان می‌دهد که ایشان بسیار مردم‌دار بودند و این ویژگی در موفقیت ایشان تاثیر بسزایی داشته است.
