به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، مدرسه بهاری شبهه‌پژوهی «مکتب امام خمینی(ره)» به صورت حضوری و مجازی به همت مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات وابسته به حوزه‌های علمیه و با همکاری معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.

حجت‌ الاسلام مهدی امیدی طی سخنانی در این دوره آموزشی با موضوع جمهوریت و اسلامیت نظام در نگاه امام خمینی(ره) اظهار کرد: مراد ما از جمهور چیست؟ جمهور توده مردم هستند وقتی بحث جمهوری مطرح می‌شود موضوع نظامی است که مردم در آن حاکمیت دارند و در حقیقت نظام مردمی و مردم‌سالار است.

وی جمهوری را یک نوع سامان سیاسی دانست و گفت: در این جمهوری، قدرت سیاسی در اختیار و با تصمیم مردم است و این از نقاط قوت این نظام است، مسئله بعدی به این بر می‌گردد که مقام اخلاقی مردم در نظام جمهوری مورد توجه قرار می‌گیرد و اعتلای اخلاقی مردم محقق می‌شود.

همه مسئولان در نظام جمهوری اسلامی باید توسط مردم منصوب می‌شود

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره با بیان اینکه حکومت‌های جمهوری در برابر حکومت‌های فردی، اسبتدادی، مروثی و خاندانی قدم علم کرده‌اند، گفت: اکثریت مردم در جمهوری وارد صحنه می‌شود و قدرت سیاسی را دست می‌گیرند. مردم در جمهوری بر قدرت سیاسی اعمال کنترل و نظارت دارند و در تصمیم‌های مهم سیاسی ورود و تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری می‌کنند، در نظام جمهوری هیچ صاحب مقام رسمی نیست مگر اینکه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم توسط مردم انتخاب شده باشد.

وی ادامه داد: آحاد مردم در جمهور مقابل قانون برابر هستند و از آزادی لازم برخوردار هستند و این آزادی موجب کنترل کردن قدرت حکومت هم می‌شود.

حجت‌ الاسلام امیدی با اشاره به تعریف دین اسلام گفت: اسلام مجموعه معارف وحیانی است که خداوند بر قلب پیامبر نازل کرده و پیامبر و معصومین(ع) از طرف ایشان مأمور به اجرای احکام و دستورات دین هستند.

وی با تأکید بر اینکه اسلام ظرفیت والایی در ورود مردم به صحنه دارد، گفت: نظامی که اسلام می‌خواهد سلطه‌گرایانه نیست و مردمی است به همین علت اگر یک ملتی بخواهد آرمان سیاسی خود را در دین خود جست‌وجو کند بهترین دینی که می‌تواند این آرمان را محقق کند دین اسلام است، اسلام یک نظام باز است چراکه به مردم اجازه می‌دهد در صحنه‌های مختلف حضور یافته و با دست خود بسیاری از ساختارها، قواعد و نهادها را رقم بزنند.

این پژوهشگر دینی با بیان اینکه ساختار دین اسلام با جمهوریت سازگار است، تصریح کرد: ارتباطی که میان جمهور و اسلام باید قرار شود تا مدت‌ها مورد توجه علما هم نبود، درحالی پیوند مستحکمی میان این دو الگویی از طرف امام خمینی(ره) بود که در عصر حاکمیت شیاطین ظهور و بروز پیدا کرده است.

وی ادامه داد: امام می‌فرمایند که در این زمان شیاطین فردی و انسی فوق‌العاده فعال هستند و این عصر را می‌توان عصر حاکمیت شیاطین دانست و اینکه یک نظام سیاسی از نظر شکلی جمهوری و از نظر محتوایی اسلامی می‌خواهد در این عصر شکل گیرد بسیار سخت است.

حجت‌ الاسلام امیدی ادامه داد: هدف امام این بود که تجربه انبیای الهی که انقلاب فراگیر الهی را ایجاد کردند را محقق کرد و در این راستا بر توده‌های مردم تکیه کند. امام خواهان تحول در همه ابعاد و ساحت‌های اجتماع بر طبق موازین الهی بود.

وی تصریح کرد: انقلابی که امام دنبال آن بود هم باید توده‌های مردم از جمله اصناف و بازاریان، مقامات و کارگزاران را متحول کند هم باید انسان‌سازی کند و برای تحقق این هدف باید خدمات صادقانه برای مردم شکل گیرد و امام دنبال این بود که حاکمان صادقانه به مردم خدمت کنند و مقابل مردم متواضع باشند و استکبار نورزند و استبداد نداشته باشند.

این پژوهشگر تاریخی اضافه کرد: نظر امام این بود که مردم و حاکمان به سمت انگیزه‌های الهی سوق پیدا کنند و در رفتارهای خود انگیزه‌های شخصی را دخالت ندهند بلکه انگیزه‌های الهی را مورد توجه قرار دهند که این انگیزه‌ها بر عملکرد، برنامه و اهداف آنان تاثیرگذار خواهد بود به همین علت هم مدام بر انگیزه الهی تاکید می‌کردند.

حجت الاسلام امیدی اظهار کرد: امام می‌خواستند نظامی شکل گیرد که متشکل از دولت و ملت متحد، الهی، عزت‌مند و قدرتمند باشد که مستمر هم از نظر اخلاقی تعالی داشته باشد، حافظ عزت، کرامت و هویت انسانی مردم باشد.

اسلامیت و جمهوریت دو بال برای پرواز یک ملت است

وی تصریح کرد: امام به جمهوری اسلامی اینگونه نگاه می‌کرد که جمهوریت و اسلامیت همانند دو بال برای پرواز یک ملت به سمت قله‌های پیشرفت هستند، نظامی که امام دنبال آن بود طرد کننده نظام دموکراسی اسلام لیبرال و نظام حکومتی اسلام متحجر بود و امام در برابر این دو نظام جمهوری اسلامی را مطرح کرد و مراد امام از اسلام همان اسلام ناب محمدی است.

استاد حوزه گفت: نظامی که امام دنبال آن بود، نظام نه شرقی و نه غربی بوده است؛ به نحوی که استعمار بعدها هم نتواند به بهانه دموکراسی در درون یک جامعه رخنه پیدا کند و به سلطه برسد، زمانی هم که به ایشان گفتند بگویید دموکراتیک اسلامی گفتند این اهانت به اسلام است؛ من نگران این هستیم که دشمن به بهانه اینکه دموکراسی برقرار نیست دوباره بر کشور مسلط شود و از این عنوان برای تسلط استفاده کند.

حجت الاسلام امیدی عنوان کرد: از منظر امام خمینی(ره) ولایت فقیه حلقه اتصال میان اسلامیت و جمهوریت و حافظ و نگهبان این دو است و قانون اساسی نیز سند پیوند ارتباط میان جمهوریت و اسلامیت است به همین علت اصل ۷۷ قانون اساسی ما بیان می‌کند که جمهوریت و اسلامیت دو عنصر غیرقابل تفکیک از نظام ایران است.

وی اظهار کرد: جمهوری که در ایران رخ داده با جمهوری‌های دیگر متفاوت است چراکه از نگاه امام جمهوریت از مجموعه احکام اجتماعی اسلام به دست می‌آید مسئله امر به معروف، جهاد مشورت و تمام احکام اجتماعی اسلام ظرفیتی را فراهم می‌کند که مردم همواره در صحنه حضور داشته باشند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره بیان داشت: برخی از روشن‌فکرها بعد از انقلاب از مردم می‌خواستند به خانه‌های خود بروند و آن‌ها حکومت را اداره کنند درحالی که امام فرمودند به هیچ وجه، مردم همیشه بابدی در صحنه بمانند چراکه امر به معروف، جهاد و دیگر احکام اجتماعی نیازهای اصلی نظام اسلامی است.

وی با تأکید بر اینکه اسلام خواهان مشارکت مردم است، گفت: آنجایی که خداوند بیان می‌کند که ما رسولان را فرستادیم برای اینکه به عدل در جامعه اقدام کنند، تاکید بر جنبش مردمی دارد. انبیای الهی هدایت و جهت‌دهی می‌کنند تا با دست مردم عدالت محقق شود و اینجا پیوند میان مردم و رسولان نشان از پیوند میان جمهوریت و اسلامیت است.

حجت الاسلام امیدی تصریح کرد: در باب حقوق متقابل میان حاکم و مردم که در اسلام در مورد آن سخن گفته است نشان از ارتباط میان جمهوریت و اسلامیت است، آنجایی که امام علی(ع) می فرمایند همانطور که من بر شما حق دارم شما هم بر گردن من حق دارید.

وی ادامه داد: الگویی که امام در رابطه با جمهوری اسلامی از آن الگو گرفته است نه غربی است نه شرقی، بلکه الگوی پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع) است، امام خمینی(ره) می‌‎فرمایند که این حکومت از پیامبر و امام علی(ع) الهام گرفته و متکی بر آرای عمومی خواهد بود و شکل حکومت با مراجعه به آرای مردم تعیین خواهد شد.

این پژوهشگر دینی با بیان اینکه جمهوریت غربی به هیچ وجه مورد توجه حضرت امام(ره) نبوده است، گفت: امام بارها فرمودند که فرم‌های غربی برای کشور خودشان قابل قبول است و برای ما قابل قبول نیست و دلیل امام این بود که این نظام‌های سیاسی برای خودخواهی انسان‌ها برپا شده و خدا از صحنه سیاسی و اجتماعی حذف شده و این نظامی که ارزش‌های لیبرالی و مارکسیستی محور باشد مورد نظر امام نبوده است.

حجت الاسلام امیدی تصریح کرد: امام خواست روشن‌فکرانه غرب‌زده را مغایر با خواست ملت می‌دانست و آنجایی که این افراد بر جمهوریت تاکید می‌کردند و اسلامیت را بی خیال می شدند امام می فرمودند که این ها می خواهند مملکت غربی برای شما درست کنند تا اگر هم آزاد باشید دیگر از خدا و پیامبر و اهل‌بیت(ع) خبر نباشد، ایشان تاکید دارند که ما استقلال در پناه اسلام را می‌خواهیم و اساس مطلب اسلام است.

وی گفت: در نظام‌های جمهوری عزل و نصب‌ها با مردم است اما آرمان‌های یک ملت را مکتب باید تعریف کند، نگاه امام هم این بود که در نظام‌هایی که جمهوری هستند ایدیولوژی‌ها آرمان‌ها را تعیین می‌کنند و در نظام اسلامی هم اسلام آرمان‌ها را مشخص می‌کند. اگر چنانچه آزادی دموکراتیک بود هر کسی دلش می‌خواست دکان شراب فروشی و قمار راه می‌انداخت.

حجت الاسلام امیدی با تأکید بر اینکه محتوا و آرمان‌های یک ملت را باید اسلام تعیین کند، گفت: در نگاه امام جمهوری اسلامی حامل یک رسالت الهی است که این رسالت باید در ظرف اجتماع ایرانی محقق شود و امام به نوعی یک رسالت تمدنی برای ملت ایران قائل بودند، جمهوری که در این نوع نظام شکل می‌گیرند دارای هویت معنوی و متخلق به اخلاق الهی، مسئولیت‌پذیر، ولایت‌مدار و آینده‌نگر هستند نه ملتی که ولایت‌ستیز باشند و به دشمن اعتماد کنند.

وی با اشاره به اینکه هر دو عنصر جمهوریت و اسلامی در نظام ایران باید مورد توجه قرار گیرند، تصریح کرد: اگر جمهوریت تضعیف شود حقوق ملت نادیده می‌شود و مسئولان نظام از ملت فاصله می‌گیرند و اسلام اجتماعی هم ضربه می‌بیند و زمینه برای سلطه دشمن فراهم می‌شود.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره خاطرنشان کرد: اگر اسلام هم تضعیف شود غرب‌زدگی به صورت گسترده در کشور رشد پیدا خواهد کرد و شاخصه‌های غرب زدگی در کشور بروز پیدا می‌کند که از جمله این شاخصه‌ها جدایی رأی مردم از محتوای اسلام است و مردم مورد توجه قرار می‌گیرند بدون اینکه دین‌باوری آنان مورد توجه قرار گیرد و فقط رأی ملت ملاک قرار می‌گیرد.

تضعیف اسلامیت موجب سیطره غرب و شرق می‌شود

وی تصریح کرد: اگر اسلام مورد توجه قرار نگیرد و تضعیف شود مکاتب غرب و شرق برای سیطره بر این نظام و کشوری که اسلام در آن تضعیف شده با یکدیگر رقابت جدی خواهند کرد و این نکته‌ای است که امام بارها بر آن تاکید کردند و فرمودند که اگر این نظام تضعیف شود جایگزین آن یک قدرت استعماری خواهد بود که به شدت به جمهوریت و اسلامیت ضربه می‌زند.

حجت الاسلام امیدی گفت: اسلامیت یک ظرفیتی برای ملت ایجاد می‌کند که همواره این ملت در عزت باشد، جایگاه جمهوریت با اسلامیت ارزش پیدا می‌کند و به همین جهت هم امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند من نسبت به فقیری که در جامعه وجود دارد حساس هستم، ایشان در سخنی دیگر می‌فرمایند که ضعیف نزد من غنی است تا اینکه حق او را بگیرم و به او واگذار کنم و انسان قوی پیش من ضعیف است تا اینکه حق مستضعف را از او بگیرم و به مستضعف برگردانم.

وی تصریح کرد: اولین افرادی که از جدایی میان جمهوریت و اسلامیت خوشحال می‌شوند مروج اسلام لیبرال و اسلام متحجر هستند و اکنون هم هر کدام به صورتی به دنبال این تفکیک هستند.

استاد حوزه علمیه گفت: مروجان اسلام لیبرال به دنبال این هستند که حضور مردم را فقط به رأی ختم کنند و دیگر باورهای مردم در قانون و اجتماع جایگاهی نداشته باشد و به همین علت با اسلامیت در صحنه سیاسی و اجتماعی مبارزه می‌کنند، مروجان اسلام متحجر نیز یک حکومتی را می‌خواهند که در این حکومت بتواند مستبدانه حرف خود را به کرسی بنشاند و اینجاست که جمهوری اسلامی نظامی می‌شود که نه با اسلام لیبرال و نه اسلام متحجر سازگاری می‌کند.

وی با بیان اینکه با جدایی جمهوریت و اسلامیت زمینه برای نفوذ استکبار و سیطره فراهم می‌شود، گفت: هدف دشمن این است که دین به نفع جمهوریت کنار برود و جمهوریت نیز حالت تشریفاتی پیدا کند و بعد از انتخابات دیگر کاری به مردم نداشته باشند و نتیجه این می شود که نظامی با اکثریت آرای جامعه روی کار می‌آید اما استبداد پایدار می‌شود و توسعه پیدا می‌کند.

این پژوهشگر تاریخ تصریح کرد: در دوره مشروطه نمونه بارز جدایی میان جمهوریت و اسلامیت را مشاهده کردیم، جریان روشن فکری جریان اسلام گرا را کنار زد و بعد از این مرحله نظام کودتایی سرکار آمد و انگلیس توانست به حمایت از رضا خان یک نظام استبدادی خشن را بر جامعه حاکم کند و در نهایت خود مشروطه‌خواهان غرب زده نیز منتقد نظام استبدادی شدند.

حجت الاسلام امیدی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی جمع میان اراده الهی برای هدایت انسان و اراده مردمی برای تعیین سرنوشت خود بوده است، گفت: بر اساس نگاه امام(ره)، حکومت اسلامی باید دلخواه ملت و مورد رضای خداوند متعال باشد، این حکومت نباید از قانون الهی تخلف کند و آنچه که موافق میل خداست موافق میل ملت است.

حکومت بدون مشروعیت شرعی حکومت طاغوت است

وی خاطرنشان کرد: از نظر امام خمینی(ره)، جمهوری اسلامی ایران نظامی است که از مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی برخوردار است و واضح است که حکومت تا از کنار شرع مقدس شرعیت پیدا نکند اکثر کارهای مربوطه به قوای سه گانه بدون مجوز شرعی خواهد بود و اگر بدون شرعیت الهی کارها انجام شود دولت طاغوتی خواهد شد.

حجت الاسلام امیدی اظهار کرد: امام خمینی(ره) در بحث ولایت فقیه، ولایت را مبتنی بر اندیشه‌های اسلام می‌دانند و از طرفی تاکید دارند که اندیشه‌های الهی باید توسط مردمی اجرا شود که اسلام خواه هستند.

وی با بیان اینکه در جمهوریت حرکت بر اساس اقتضای زمان و مکان است، تصریح کرد: اسلامیت برای پر کردن خلا معنوی حاکم در نظام‌های سیاسی معاصر است، یعنی اسلام با توجه به مقتضیات زمان و مکان نظام سیاسی را شکل می‌دهد که از خلا معنوی هم نداشته باشد.

این پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: جمهوری به تعبیر امام خواست و اراده مردم است اما این جمهوری اسلامی یعنی اینکه هم شرایط منتخب هم احکامی که در ایران جاری می شود بر اسلام متکی است.

وی تصریح کرد: امام جمهوریت را به عنوان یک شکل می‌پذیرد و معتقد است که اگر مردم فردی را تعیین کردند که ولی فقیه باشد او باید بر جامعه حاکم باشد. امام هم به قوانین اسلام و هم به خواسته‌های مردم که اجرای معارف دین اسلام است توجه کردند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره یادآور شد: اگر امام خمینی(ره) میان جمهور و اسلام این نوع پیوند ناگسستنی را قائل هستند، این سئوال مطرح می شود که به مردم چه اختیاراتی داده شده و مردم تا چه میزانی می‌توانند فعالیت داشته باشند؟ امام می فرمایند که جمهوری اسلامی حق تعیین آزادانه سرنوشت برای مردم قائل است که این حق عاری از هرگونه تحمیل است.

وی گفت: اینکه برخی فکر می‌کنند که هر رأی را باید به مردم واگذار کنیم اشتباه است، مردم نمایندگانی را انتخاب می‌کنند و این نمایندگان هستند که تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی می‌کنند البته که در برخی از بزنگاه‌ها مردم به صورت مستقیم تعیین سرنوشت می‌کنند.

حجت الاسلام امیدی از حق رأی مردم برای انتخاب و عزل مسئولان نظام یاد کرد و گفت: مردم به واسطه نمایندگان خود می‌توانند مسئولان را عزل هم بکنند و گاهی هم به صورت مستقیم می‌توانند وارد صحنه شوند.

وی گفت: امام می فرمایند که آرای عمومی نمی‌شود خطا کند، یک مملکت ۳۰ میلیونی نمی‌تواند اشتباه کند، اگر یک فردی را به غلط گذاشتند همین ملت او را عزل می‌کنند، مردمی که مورد نظر امام است مردمی هستند که مستمر در صحنه هستند و بصیرت کامل دارند و اگر یک اشتباهی خودشان مرتکب شده باشند خودشان هم آن اشتباه را تصحیح می‌کنند.

این پژوهشگر دینی عنوان کرد: نکته دیگر امام این است که مردم بر عملکرد مسئولان نظارت کامل دارند، امام می‌فرمایند که اگر من یک پایم را کج گذاشتم ملت مؤظف است که بگوید یک پایت را کج گذاشتی.

وی ادامه داد: نظام مورد نظر امام به صورت مستمر از طریق اصلاح اخلاق، تقویت باورهای اجتماعی و ارزش‌های دینی درحال حرکت به سمت پیشرفت است، گفت: کارگزاران این نظام درحال خدمت خالصانه متواضعانه و با انگیزه الهی به مردم هستند، در این نظام مردم احساس مسئولیت می‌کنند و در همه صحنه‌های مورد نیاز حضور جدی و فعال دارند.

علما در نظام مورد نظر امام از تفکیک میان جمهوریت و اسلامیت جلوگیری می‌کنند

حجت الاسلام امیدی گفت: مردم در نظام مورد نظر امام بصیرت کافی دارند و به نفوذی‌های دشمن و روشن‌فکران فاصله گرفتن از اسلامیت را اجازه نمی‌دهند، علما هم باید مراقبت کنند تا جمهوریت و اسلامیت ضربه نخورد.

وی عمق نگاه امام به اسلام را یک عمق راهبردی دانست و تصریح کرد: امام در عصر حاکمیت شیاطین توانست نظام اسلامی را برپا کند که این اوج معرفت و آگاهی اسلام از حقیقت اسلام و شناخت نسبت به ملت ایران است و در اینجاست که پیوند میان اسلامیت و جمهوریت زمینه برپایی نظام الهی را فراهم ساخته است و این نظام است که می تواند یک جریان جهانی را تشکیل دهند و به دستاوردهایی که آرزوهای یک ملت بوده است برسد.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه مردم با هدایت‌های امام، شاه را به عنوان یک مسئول حکومتی کنار زدند، گفت: در درون جمهوری اسلامی بعد از شکل‌گیری تا موقعی که مسئولان حکومت بر اساس قانون کار را دنبال می‌کنند پس مجرای کنترل هم قانونی است اما اگر از مجاری قانونی کاری انجام نشد مردم باید به صورت مستقیم از مسئولان اجرایی مطالبه کنند که افراد ناتوان در مسئولیت را کنار گذارند.

وی گفت: اگر مردم از مسئول اجرایی گلایه دارند می‌توانند شکایت‌های خود را به نمایندگان مردم در مجلس ارجاع دهند و مجلس شکایت مردم را دنبال کند و اگر هم که از خود نماینده گلایه دارند می‌توانند موضوع را از دستگاه‌های ناظر بر رفتار نمایندگان پیگیری کنند، نمایندگان مردم در مجلس خبرگان رهبری نیز پل ارتباطی دیگری برای پیگیری شکایت‌های مستقیم مردم هستند.

حجت الاسلام امیدی تصریح کرد: در شرایط امروز افرادی که در مسئولیت ارزیابی افراد برای تصدی‌ مسئولیت‌ها قرار می‌گیرند باید بدانند که وظیفه آنان یک امانت الهی است و باید در عین حال مصالح عمومی مردم و قانون اساسی را مورد توجه قرار دهند.

وی در پایان با بیان اینکه مسئولیت اعضای شورای نگهبان بسیار خطیر و سنگین است، گفت: این افراد باید هم خداوند و هم مردم را مورد توجه قرار دهند و ممکن است که ما از نظر شکل کار انتقادهایی داشته باشیم اما محتوای کار مهم است چراکه باید افرادی باشند که نظارت کنند، در همه نظام‌های سیاسی ارزیابی مسئولان و حاکمان مورد توجه است.