به گزارش خبرگزاری حوزه، همایش «غدیر در گستره تمدن و فرهنگ اسلامی با تاکید بر تاریخ و مذاهب اسلامی» به همت دانشکده شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب و با مشارکت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و پژوهشگاه تاریخ وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی و مجمع جهانی اهل بیت (ع) برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابوالحسن نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب در سخنانی، گفت: غدیر مخالف تقریب و همزیستی مسالمت‌آمیز مذاهب و ادیان نبوده و متعلق به همه مسلمانان و از قطعیات تاریخ اسلام است. عید غدیر تاریخ ۱۴۰۰ ساله دارد و بعثت، غدیر، عاشورا و انتظار چهار ویژگی اصلی شیعه است و سر اقتدار مذهب هم همین چهار مولفه است.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: غدیر همچون عاشورا از مسائل مهم بوده و هویت و سرِّ تشیع است. ما می‌گویم بعثت، غدیر، عاشورا، انتظار. این چهار ویژگی مختص ماست و روی آن اصرار داریم. تمام متفکران غربی تلاش می‌کنند انتظار را از بین ببرند چون سه ویژگی اول واقع شده اما انتظار مربوط به آینده است و لذا تلاش می‌کنند بر این ویژگی آخر (انتظار) خدشه وارد سازند. بنابراین ما باید برای این چهار ویژگی هم سرمایه‌گذاری علمی و هم سرمایه‌گذاری فکری و هم سرمایه‌گذاری تبلیغی و هم اقدام عملی کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب با بیان اینکه نباید از اقلیت‌های شیعه ناامید شد، گفت: مراسم غدیر می‌تواند این اقلیت‌ها را به دامان تشیع برگرداند و لذا باید روی نسل جوان این اقلیت‌ها کار کرد تا به تشیع اثنی‌عشری بازگردند چون اگر به مذهب دوازده امامی بازنگردند، امیدی به آینده نخواهند داشت.
وی با بیان اینکه غدیر مخالف تقریب و همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان و مذاهب دیگر نیست، افزود: غدیر متعلق به همه مسلمانان بوده و از قطعیات تاریخ اسلام است و معتقدیم با این عقاید و افکار و همین اعتقادات خود می‌توانیم همزیستی مسالمت‌آمیز را با سایر مذاهب اسلامی و پیروان ادیان داشته باشیم.
رئیس دانشگاه ادیان تأکید کرد: امروزه تمام متفکرین غربی می‌خواهند انتظار شیعی را از بین ببرند و تلاش می‌کنند تا در مسئله مهدویت خدشه وارد کنند. هدف زدن «امید» شیعه است. بنابراین باید برای این چهار ویژگی سرمایه‌گذاری علمی و فکری و تبلیغی و هم اقدام عملی کنیم. حتی اقلیت‌های مذهبی شیعی را نیز می‌توان به شیعه ۱۲ امامی برگرداند.
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب با اشاره به اقلیت‌های شیعی جهان افزود: خوجه‌های اثنی عشری به شیعه دوازده امامی برگشته‌اند. بقیه هم می‌توانند و باید بتوانند به تشیع ۱۲ امامی برگردند. امام موسی صدر در زمان خود، تلاش داشت تا نصیریه‌ها را به تشیع ۱۲ امامی برگرداند. همزیستی مسالمت‌آمیز یا تقریب ربطی به نداشتن عقاید ندارد. سر سوزنی از عقاید خودمان برنمی‌گردیم. وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ ۖ وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ؛ غدیر از مسلمات تاریخ اسلام است و ما هم از عمق جان به آن باور داریم. با همین عقاید نیز می‌توانیم بهترین زندگی مسالمت‌آمیز با دیگران را داشته باشیم.
وی با بیان خاطره‌ای از دیدار با امام خمینی (ره) به سخنان خود پایان داد و گفت: روزی با شهید محلاتی خدمت امام رفتیم. شهید محلاتی به امام گفت، یاد دارم شما در درس اخلاقتان فرمودید اگر ثمره بعثت چیزی جز علی(ع) نبود کافی بود. من هم عقیده دارم، اگر ثمره مکتب شما همین رزمندگان باشند، برای ما کافی خواهد بود.
غدیر اعلان عمومی پیام تمدنی اسلام است
در ادامه این همایش حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، رئیس بنیاد بین‌المللی امامت، گفت: پیام غدیر این است که کار انسان با پایان حیات پیامبر تمام نیست و اتصال انسان با وحی از طریق امامت و ولایت برقرار است. در واقع، غدیر اعلان عمومی پیام تمدنی اسلام است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سبحانی اظهار کرد: غدیر را از جهات مختلفی می‌توان مطالعه کرد و تاکنون هم مطالعات در باب غدیر ابعاد گوناگونی داشته است. به گمان من غدیر را از سه زاویه می‌توان مورد توجه قرار داد که دو بعد اول بیش از بعد سوم مورد توجه قرار گرفته است؛ در زاویه اول، غدیر به مثابه رخداد مهم و رویداد تاریخی تاثیرگذار در تاریخ مسلمین مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: در زاویه دوم، غدیر را به عنوان اصل اساسی دین در کنار سایر اصول بدانیم و در امتداد رسالت پیامبر و کنار سایر اصول و ارکان اندیشه اسلامی، امامت هم به عنوان آخرین رکنی که از سوی پیامبر آمده مورد بررسی قرار گیرد. از زاویه سوم می‌توان غدیر را دارای پیام جهانی و انسانی دانست و از این زاویه می‌توان پیام‌های غدیر را استخراج و در قالب برنامه‌ها و مدل‌ها آن را در تمام منابع ارائه داد.
استاد حوزه، پیام‌های غدیر را در پنج دسته تقسیم‌بندی کرد و گفت: دسته مهم در این زمینه پیام‌های تمدنی غدیر است که امروز باید به این بعد توجه کرد. اینکه غدیر برای تمدن امروز و فردای انسانیت چه ایده‌هایی را ارئه می‌کند. از این زاویه می‌توان ۵ پیام تمدنی غدیر را استخراج کرد.
وی ادامه داد: اولین پیام غدیر این است که تمدن برای انسان و برپایه انسانیت است. همانطور که می‌دانیم وقتی قرآن کریم از رسالت دین سخن می‌گوید و غایت دین را تبیین می‌کند، غایت دین به انسان‌ها برمی‌گردد. تجلی حضور دین در صحنه انسانیت، حضور معارف الهی در بستر حیات انسانی در پیام غدیر نهفته است. تمدنی که برای انسان و با پای انسان نباشد، از دیدگاه غدیر، تمدن مطلوب نیست.
وی با استناد به آیات قرآن کریم گفت: در آیات مرتبط با غدیر بارها از واژه «دین» سخن گفته شده است. در آیه اکمال تنها سه بار از واژه «دین» و یکبار از واژه «اسلام» استفاده شده است. در سراسر آیات قرآن کریم، مقصود از اسلام و دین را «دین الله» می‌داند اما وقتی سخن از ولایت است، «دین الله» تبدیل به «دینکم» می‌شود. از این رو، پیام نخست و اصلی غدیر را اینگونه برداشت می‌کنیم که تمدن براساس رشد و تعالی انسان بردوش بشر است و برای احیای ارزش‌های الهی و انسانی در متن جامعه انسانی است.
تمدن بشر لاجرم نیازمند وحی است
وی ادامه داد: پیام دوم همایش تمدنی غدیر این است که برای تحقق این تمدن انسانی و حضور دین در صحنه زندگی نیازمند یک واحد اتصالی آسمان و زمین هستیم. انسان برای رسیدن به نقطه مطلوب تمدنی نیازمند حلقه اتصال است که این حلقه اتصال به آسمان باید مستمر باشد.
وی تصریح کرد: پیام غدیر در مقابل جریانی که شعار «حسبناالله» داده و اتمام دین را در سنت پیامبر و بستن پرونده دین می‌دانسته، این است که با نزول قرآن و تحقق قرآن در سنت پیامبر (ص) کار انسان و حیات وی و حضور دین در صحنه انسان با پایان حیات پیامبر تمام نیست و اتصال انسان با وحی از طریق امامت و ولایت برقرار است. درواقع، غدیر اعلان عمومی پیام تمدنی اسلام است.
وی گفت: دنیای تمدن مدرن آن نقطه‌ای است که به انسان می‌خواهد بگوید که خردمندی و تجربه و توسعه انسانی، انسان را از دین بی نیاز می‌کند اما غدیر می‌گوید خاتمیت، خاتمیت اتصال به آسمان نیست و اکمال دین به وحی تمام نمی‌شود بلکه هرچه جامعه پیشرفته‌تر می‌شود و هرچه خرد انسان متکاملتر می‌شود نیازمندی انسان به ولایت بیشتر می‌شود.
رئیس بنیاد بین‌المللی امامت ابراز کرد: پیام سوم غدیر این است که این اتصال مستمر برای تحقق تمدن حقیقی انسانی از طریق حضور یک انسان تاریخی رخ می‌دهد. ولایت می‌بایست در بستر زمین و زمان شکل بگیرد و انسانی بیاید که امر هدایت و تحقق دین را عهده‌دار باشد.
وی گفت: تحقق تمدن صرفا با آرمان‌ها و اصول ممکن نیست و هیچ تمدنی براساس مکتب‌های فلسفی و الهیات‌های نظری شکل نگرفتند بلکه تمدن‌ها در تاریخ برپایه الگوهای عملی نزدیک به زندگی و راهنمای عمل شکل گرفتند.
وی افزود: پیام غدیر این است که اگر اندیشه‌های دینی و معارف بلند الهی در قالب یک الگو و مدل عینی قرار نداشته باشد، قابل تحقق نخواهد بود. پس باید گفت پیام غدیر این است که خداوند برای تحقق آرمان‌ها، اصول و ارزش‌های خود یک الگوی عملی و انسان معیار در صحنه تاریخی معرفی می‌کند.
تمدن در خواب و خیال رخ نمی‌دهد
حجت‌الاسلام والمسلمین سبحانی بیان کرد: پیام چهارم غدیر این است که تحقق تمدن و جامعه اسلامی بدون کشش‌ها و کوشش‌ها امکانپذیر نیست. قرآن می‌فرماید برای تحقق ولایت و امامت و ایجاد تمدن عالی اسلامی نیازمند ستیز و سازش هستید. شکل‌گیری تمدن در حاشیه و زاویه ممکن نیست، در خواب و خیال اتفاق نمی‌افتد بلکه در نظام جنگ قدرت‌هاست. اگر نصرت و جدال و جریان‌شناسی نباشد، کسانی که پروژه پیامبر اکرم (ص) را در خطر قرار می‌دادند، در کمین هستند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سبحانی با بیان اینکه پیام غدیر پیام دین و پیام تحقق دین در صحنه پیکار حق و باطل است، ادامه داد: اساس پیام غیر این است که اگر می‌خواهید دین در بستر اجتماع تحقق و حضور داشته باشد، ایستادگی و مقاومت و ستیز و اصل نصرت نیاز است.
وی گفت: پیام پنجم تمدنی غدیر این است که، تشکیل جامعه مومنانه باید مهم باشد. ولایت به معنای محبت صرف و کنارهم جمع‌شدن و خواندن سرود غدیر نخواهد بود. اصل اولیه ولایت به معنی سرپرستی این است که اتصال و انطباق میان اهل حق در عالم باید شکل بگیرد. اگر این ولایت شکل نگیرد، ولایت در مقام نظر خواهد بود.
امنیت امت اسلام بدون رهبر به مخاطره می‌افتد
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لک‌زایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هم گفت: با این پیش فرض که سوره مائده یک‌جا و در مکه نازل شده است به تحلیل آیات آن پرداختیم. این سوره به لحاظ خطاباتی که دارد، بی نظیر است. از جمله آنکه ۱۶ بار خطاب «یاایها الذین امنوا» داریم و ابتدای سوره هم با این خطاب آغاز می‌شود.
وی افزود: در آیه ۳ سوره مائده بحث امنیت مطرح می‌شود. این آیه خطاب به مومنان می‌کند که از عظمت و هیبت آنها خشوع نکنید و اعتماد به نفس خود را از دست ندهید. در این سوره ماجرای فرعون را بیان می‌کند و نشان می‌دهد که اگر امام تعیین شود ولی امت همراه او نباشد، کاری از پیش نمی‌برد.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: داستان دیگری که در این سوره بیان می شود ماجرای هابیل و قابیل است که قابیل برادرش را می‌کشد. بعد از آیات مربوط به این دو ماجرا، خداوند در ادامه سوره به «ولیکم الله» می‌رسد. در این سوره بعد از داستان هابیل و قابیل تا آیات ولایت، ۱۳ بار از حکم سخن به میان آمده است.
وی گفت: غدیر به لحاظ راهبردی مساوی با تمام دین و همه رسالت پیامبر اکرم (ص) می‌شود. کاری که حضرت در آن زمان به این شیوه انجام داد، از لحاظ فراگیری و بُعد رسانه‌ای بهتر از این نمی‌شد. غدیر از این منظر ضامن امنیت امت اسلامی می‌شود یعنی امنیت امت اسلام بدون رهبر به مخاطره می‌افتد. اگر بتوانیم غدیر را با رویکرد راهبردی برای امروز تعریف کنیم تا بتواند مشکل انحطاط امت اسلام را رفع کند، کار بزرگی کرده‌ایم.
ارسال ۱۲۰ مقاله به همایش
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد غفوری‌نژاد، دبیر علمی همایش «غدیر در گستره فرهنگ و تمدن اسلامی» نیز با اعلام خبر وصول ۱۲۰ مقاله به دبیرخانه این همایش گفت: در سنت اسلامی، فرقه‌ها و مذاهب متعددی ظهور و بروز پیدا کردند و تاریخ پربرگی را رقم زدند.
وی افزود: از موضوعاتی که می‌توان درباره آنها مقاله و پایان نامه نوشت، توجه علما و بزرگان فرقه‌های منشعب یافته از شیعه به غدیر، تعظیم غدیر در کشورهای اسلامی، موضوع غدیر در تاریخ، نگرش هریک از مورخان اهل سنت به غدیر، تجلی غدیر در معماری اسلامی در ادوار گوناگون، تجلی غدیر در مسکوکات اسلامی، غدیر در زبان و ادبیات فارسی و اردو و دیگر زبان‌های رایج دنیاست.
دبیر علمی همایش غدیر در گستره فرهنگ و تمدن اسلامی ادامه داد: این همایش از سال ۱۳۹۷ با مشارکت هشت موسسه علمی و حوزوی کلید خورد و مجموعا ۱۲۰ مقاله سفارشی و فراخوانی ارزیابی شده به مرحله نهایی همایش راه پیدا کرد. در این همایش صرفا بخشی از مقالاتی که در حوزه تقریب مذاهب به دبیرخانه رسیده و از میان آنها ۱۸ مقاله در سه کمیسیون «غدیر در تاریخ»، «غدیر در مذاهب شیعه» و «غدیر در مذاهب اهل سنت» ارائه خواهد شد.
در پایان این همایش با اهدای جوایز ویژه به مقالات منتخب، از افرادی که در همایش «غدیر در گستره تمدن و فرهنگ اسلامی با تأکید بر تاریخ و مذاهب اسلامی» مشارکت کرده بودند، تقدیر شد.
